Του Παναγιώτη Ψαριανού

Το σύστημα φορολόγησης των Φυσικών Προσώπων μέσω των τεκμηρίων διαβίωσης - το οποίο διαρκεί σχεδόν μισό αιώνα - είναι όχι μόνο άδικο και πέρα από κάθε κανόνα Φορολογικού Δικαίου, αλλά και ληστρικό, αφού παίρνει από τους πολίτες αναίτια και αδικαιολόγητα μη οφειλόμενους φόρους. Το κράτος, ουσιαστικά, ομολογώντας την αδυναμία του να συλλάβει τη φοροδιαφυγή, κατέφυγε σε έναν τρόπο δημιουργίας πλασματικού εισοδήματος, ο οποίος, όχι μόνο αντίκειται σε κάθε αρχή δικαίου και λογικής, αλλά αποτελεί και παγκόσμια πρωτοτυπία. Και ενώ αρκετές κυβερνήσεις μέχρι σήμερα - στο πλαίσιο μιας πραγματικής Φορολογικής Μεταρρύθμισης - εκδήλωσαν την πρόθεση τους να προβούν στη βαθμιαία κατάργησή των τεκμηρίων, αυτά, όχι μόνο διατηρούνται, αλλά και ισχυροποιούνται, όπως είδαμε με την περίπτωση των ελεύθερων επαγγελματιών και των ατομικών επιχειρήσεων.

Βασική αρχή του Φορολογικού Δικαίου είναι η φορολόγηση του καθαρού εισοδήματος, που προκύπτει από το συμψηφισμό των πραγματικών εσόδων και εξόδων. Χωρίς την ισχύ αυτού του θεμελιώδους οικονομικού, μα και κοινωνικού αξιώματος, δεν είναι δυνατό να υπάρξει δικαιοσύνη σε ένα Φορολογικό Σύστημα και, κατ’ επέκταση, φορολογική συνείδηση των πολιτών. Οι πολίτες θα βρίσκονται σε μια διαρκή διαδικασία αποφυγής καταβολής φόρων είτε αμυνόμενοι, θεωρώντας τους άδικους, ή απολαμβάνοντας τις αδυναμίες του Φορολογικού Συστήματος, με αποτέλεσμα η παρατυπία και η παρανομία να γίνονται συνήθεια και άτυποι κανόνες.

Και με ποιο δικαίωμα το κράτος θα πει στον πολίτη να πληρώνει τους φόρους του, όταν αυτοί δεν είναι δίκαιοι και αναλογικοί - σύμφωνα με τις επιταγές του Συντάγματος της Ελληνικής Πολιτείας -, αλλά και δεν του εξασφαλίζουν τις απαραίτητες ανταποδοτικές παροχές μιας πολιτισμένης κοινωνίας που, ούτως ή άλλως, δικαιούται να έχει.

Έχουμε μιλήσει πολλές φορές και εμπεριστατωμένα για το ζήτημα της οργάνωσης και λειτουργίας ενός δίκαιου και αποδοτικού Φορολογικού Συστήματος. Κατά την άποψή μας, το σύστημα φορολόγησης μέσω των Τεκμηρίων διαβίωσης θα έπρεπε να καταργηθεί άμεσα, αφού το μήνυμα που θα έδινε στην αγορά θα σήμαινε την έναρξη μιας πραγματικής και βαθιάς μεταρρύθμισης του Φορολογικού μας Συστήματος και θα είχε πολύ περισσότερα οφέλη από τα έσοδα που αποφέρουν τα Τεκμήρια στα δημόσια ταμεία.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, τα φορολογητέα εισοδήματα που προέρχονταν από την εφαρμογή των Τεκμηρίων διαβίωσης το 2022, ανέρχονταν στο ποσό των 5,2 δισ. ευρώ, με τον προκύπτοντα φόρο να υπολογίζεται γύρω στο 1 δισ. ευρώ. Με δηλωμένη την πρόθεση της κυβέρνησης να μειωθούν τα Τεκμήρια κατά 30%, ο φόρος αυτός θα περιοριστεί στα 700 εκατ. ευρώ.

Θεωρούμε ότι τα έσοδα αυτά θα μπορούσαν να αναπληρωθούν εύκολα από άλλες πηγές, όπως είναι η άμεση αλλαγή του Συστήματος των Φορολογικών Ελέγχων, ώστε αυτοί να απαλλαγούν από την τεράστια γραφειοκρατία και να καταστούν περισσότερο αποτελεσματικοί.

Από στοιχεία των Φορολογικών Ελέγχων που έρχονται στο φως, αποδεικνύεται η τεράστια φοροδιαφυγή που προέρχεται από τη μη σύνδεση των τραπεζικών λογαριασμών των φορολογουμένων με το ΑΦΜ τους, μέσω των πληροφοριακών συστημάτων του υπουργείου Οικονομικών και των τραπεζών. Μέσω της σύνδεσης αυτής, θα μπορούσαν να ελέγχονται οι χρηματικές κινήσεις τους, οι οποίες, σε αρκετές περιπτώσεις, παρουσιάζουν ιλιγγιώδεις αποκλίσεις. Για παράδειγμα, οι 6 στους 10 ελεύθεροι επαγγελματίες και οι 9 στους 10 αγρότες, δηλώνουν ετήσια έσοδα λιγότερα από 10.000 ευρώ, και μόνο το 10% των φορολογουμένων δηλώνουν από 20.000 - 50.000 ευρώ! Όμως, συγχρόνως, παρατηρούνται απίστευτες διακινήσεις χρημάτων σε τραπεζικούς λογαριασμούς των προαναφερομένων επαγγελματιών και αγροτών, ενώ δηλώνονται ελάχιστα. Δικηγόρος της Αθήνας με 101 καταθέσεις αξίας 1.292.889,19 ευρώ, είχε δηλώσει εισόδημα 5.961,01 ευρώ! Και, φυσικά, αυτός θα πήρε και ένα σωρό επιδόματα από τους φόρους των άλλων φορολογουμένων! Είμαστε χώρα των επιδομάτων, το ανάφερε πρόσφατα και ο Πρωθυπουργός, αλλά, δυστυχώς, δε γίνεται τίποτα.

Αλλά και πάλι, με τον τρόπο φορολόγησης των ελευθέρων επαγγελματιών και των ατομικών επιχειρήσεων μέσω Τεκμηρίων, το προκύπτον εισόδημα είναι ελάχιστο και ανέρχεται στο ποσό των 10.920 ευρώ. Δηλαδή, κανονική κοροϊδία, που, βέβαια, βολεύει το κράτος, αφού και αυτό παίρνει κάποια φορολογικά ψίχουλα και οι εν λόγω φορολογούμενοι - τρόπος του λέγειν, δηλαδή - μένουν ικανοποιημένοι και ψηφίζουν ανάλογα με τα οφέλη τους.

Αυτά είναι πολύ σοβαρά θέματα τεραστίων οικονομικών και κοινωνικών διαστάσεων, με μεγάλες επιπτώσεις στις υγιείς επιχειρήσεις, καθώς και στους συνεπείς πολίτες της χώρας μας, αφού επωμίζονται, μαζί με τους άλλους φόρους, και το έλλειμμα της φοροδιαφυγής, για τα οποία θα επανέλθουμε.  
Αντί, όμως, το υπουργείο Οικονομικών να ενεργήσει άμεσα και δημιουργικά, καταφεύγει σε τρόπους αναποτελεσματικούς που, όχι μόνο διαιωνίζουν τα προβλήματα που ανακύπτουν από το Φορολογικό μας Σύστημα, αλλά τα επιδεινώνουν. 

Ήδη μελετώνται τρόποι αλλαγής των Φορολογικών Διατάξεων που αφορούν στα Τεκμήρια. Είναι προφανές, ότι εξυπηρετεί το υπουργείο Οικονομικών η ισχύς των Διατάξεων περί φορολόγησης μέσω Τεκμηρίων διαβίωσης. Και προσπαθεί να μειώσει τους συντελεστές φορολόγησης και το εύρος των τεκμαρτών εισοδημάτων κάποιων κατηγοριών φορολογουμένων - με σημαντική εκλογική δύναμη, λόγω του πλήθους τους, όπως οι προαναφερόμενοι μικροεπιτηδευματίες -, ενώ, την ίδια στιγμή, μελετά πώς θα αναπληρώσει τους χαριστικούς αυτούς φόρους με άλλους, που θα τους εισπράξει από τους συνεπείς φορολογούμενους, που, κυρίως, ανήκουν στους μισθωτούς, τους συνταξιούχους και τη μεσαία τάξη - σημειωτέον, ότι τα Τεκμήρια δεν ισχύουν για τις επιχειρήσεις -. Ας μην ξεχνάμε, ότι οι πολίτες που ανήκουν σ’ αυτές τις κατηγορίες της οικονομικής  κλίμακας, σήκωσαν το βάρος της τεράστιας και πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτός πολεμικών καταστάσεων, και, ειδικά, η οικονομική δύναμη, αλλά το πλήθος των ανθρώπων της μεσαίας τάξης, συρρικνώθηκαν σε πολύ μεγάλο βαθμό. 

Από διάφορα δημοσιεύματα προκύπτει, ότι γίνονται σκέψεις να αλλάξει ο τρόπος υπολογισμού και χρήσης του Κεφαλαίου Ανάλωσης για την κάλυψη των Τεκμηρίων διαβίωσης, αλλά και κτήσης περιουσιακών στοιχείων, με την τελείως αβάσιμη αιτιολογία, ότι πρόκειται περί "πλασματικού εισοδήματος", που ίσως και να αποτελεί προϊόν φοροδιαφυγής! Φαίνεται, ότι, όσοι τα σκέφτονται αυτά - παράγοντες του υπουργείου Οικονομικών, αλλά, δυστυχώς, και έγκριτοι δημοσιογράφοι - αγνοούν ότι το κεφάλαιο αυτό σχηματίζεται από πραγματικά εισοδήματα και είναι σωστό και δίκαιο να χρησιμοποιείται για την κάλυψη των Τεκμηρίων διαβίωσης και αγοράς περιουσιακών στοιχείων, ανεξαρτήτως του χρόνου σχηματισμού του, όπως προβλέπουν οι ισχύουσες Φορολογικές Διατάξεις από την έναρξη της ισχύος τους. Αντίθετα, πλασματικά είναι μόνο τα τεκμαρτά εισοδήματα, τους φόρους των οποίων καρπούται το ελληνικό Δημόσιο, τελείως αδικαιολόγητα και άδικα.

Ας το ξανασκεφτούν οι αρμόδιοι, γιατί οι απαιτήσεις κάλυψης των δαπανών του Προϋπολογισμού, δεν πρέπει να βασίζονται σε άδικα και αντιαναπτυξιακά φορολογικά μέτρα, που ικανοποιούν μόνο τις πρόσκαιρες ανάγκες λειτουργίας του κράτους - όπως αυτό λειτουργεί και στο βαθμό που ικανοποιεί τις ανάγκες των πολιτών -, αλλά, κυρίως, να εδράζονται στους δίκαιους και ηθικούς κανόνες συμπεριφοράς τους κράτους απέναντι στους πολίτες, ώστε αυτοί να διαμορφώνονται σωστά και να συμπεριφέρονται συνειδητά και έντιμα απέναντι στην πολιτεία.

*Ο κ. Παναγιώτης Ψαριανός είναι Managing Director - CEO της ΓΡΑΦΕΙΟ ΨΑΡΙΑΝΟΥ ΑΕ ΕΛΕΓΚΤΕΣ-ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ