Του Νικήτα Σίμου

Η επιστροφή του Τραμπ, φαίνεται να συνέβαλε στην πυροδότηση ταχέως εξελισσόμενων γεγονότων στο ουκρανικό γίγνεσθαι. 

Μετά από μήνες δισταγμού και απροθυμίας, ο Τζο Μπάιντεν έδωσε στο Κίεβο πυραύλους (Army Tactical Missile Systems) για να χτυπήσει βαθιά στο ρωσικό έδαφος.

Τέτοια συστήματα έχουν βεληνεκές έως και 300 χιλιόμετρα και, σύμφωνα με ενημερωμένες πηγές, είναι πιθανό να χρησιμοποιηθούν - τουλάχιστον σε αρχικό στάδιο - για να χτυπήσουν στη ρωσική περιοχή του Κουρσκ, όπου τα ουκρανικά στρατεύματα κατέκτησαν τμήματα της ρωσικής επικράτειας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

Η μεταστροφή της Ουάσιγκτον ακολουθεί την ανάπτυξη χιλιάδων βορειοκορεατικών στρατευμάτων για την υποστήριξη της Μόσχας και ένα μαζικό μπαράζ ρωσικών επιδρομών εναντίον ουκρανικών ενεργειακών υποδομών το Σαββατοκύριακο 16-17/11.

Αλλά, πάνω απ 'όλα, έρχεται δύο μήνες πριν ο Trump επιστρέψει στον Λευκό Οίκο.

Όπως είναι γνωστό, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος είναι σκεπτικός σχετικά με την παροχή περαιτέρω υποστήριξης στην Ουκρανία και έχει υποσχεθεί να τερματίσει γρήγορα τον πόλεμο, αλλά χωρίς να διευκρινίζει ακριβώς πώς. Σύμφωνα με αρκετές πηγές κοντά στην κυβέρνηση των Δημοκρατικών, ο πρόεδρος Μπάϊντεν θέλει να θέσει το Κίεβο στην καλύτερη δυνατή θέση, πριν από τις όποιες ειρηνευτικές συνομιλίες, στις οποίες αναμένεται να ηγηθεί ο νέος πρόεδρος, με την αρχή της θητείας του.

Ένα αμφιλεγόμενο τηλεφώνημα

Μετά τις επικρίσεις που δέχθηκε, μεταξύ άλλων και από τον ίδιο τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς υπερασπίστηκε την απόφασή του να καλέσει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν για πρώτη φορά σε δύο χρόνια.

Ο Σολτς δήλωσε, ότι η συνομιλία της περασμένης Παρασκευής ήταν σημαντική για να υπογραμμιστεί εκ νέου στον Πούτιν, ότι η Γερμανία, η Ευρώπη και άλλες χώρες δεν θα μειώσουν την υποστήριξή τους προς την Ουκρανία.  

Αλλά η κίνηση, για την οποία οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι δεν είχαν ενημερωθεί, προκάλεσε σκληρή αντίδραση από τον Πολωνό πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ.

Πέρα από τις αντιπαραθέσεις, δεν φαίνεται εκ πρώτης όψεως ότι η γερμανική πρωτοβουλία ήταν ιδιαίτερα επιτυχής.

"Η συζήτηση ήταν πολύ λεπτομερής, και βοήθησε να αναγνωρίσουμε ότι λίγα έχουν αλλάξει στην άποψη του Ρώσου προέδρου για τον πόλεμο – και αυτό δεν είναι καλό νέο", ειπώθηκε στο Βερολίνο.

Ενώ, σύμφωνα με το Κρεμλίνο, ο Πούτιν είπε στον συνομιλητή του ότι "δεν θα υπάρξει ειρηνευτική συμφωνία χωρίς εδαφικές παραχωρήσεις από το Κίεβο".

Το τηλεφώνημα "ανοίγει το κουτί της Πανδώρας", σχολίασε ο Ζελένσκι. "Είναι ακριβώς αυτό που αναζητούσε ο Πούτιν εδώ και πολύ καιρό".

Όμως, είναι μάλλον φυσικό να μην υπήρχαν ιδιαίτερα στοιχεία στην επικοινωνία αυτή, η οποία στην ουσία γεφύρωνε σιγή δυο ετών.

Μένει να διαπιστωθεί κατά πόσο η επικοινωνία Βερολίνου – Μόσχας θα συνεχισθεί και με ποιο περιεχόμενο, καθώς όλα δείχνουν ότι οι επόμενες εκλογές του Φεβρ. 2025 στην Γερμανία θα οδηγήσουν σε αλλαγή πολιτικής ηγεσίας, με πρόεδρο των ΗΠΑ πλέον τον Τραμπ.

Είναι έτοιμη η Ευρώπη για το χειρότερο;

Σύμφωνα με αξιωματούχους της κυβέρνησης Μπάιντεν, η απόφαση να επιτραπεί η χρήση πυραύλων Atacms για να χτυπήσει η Ουκρανία βαθιά στη Ρωσία, είναι μια απάντηση στην απόφαση της Μόσχας να χρησιμοποιήσει στρατεύματα της Βόρειας Κορέας στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.

Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να μην αποτρέπουν  την Ουκρανία  από του να χρησιμοποιεί πυραύλους Scalp  και Storm shadow, μικρότερου όμως βεληνεκούς ( 150-200 χλμ), οι οποίοι παρέχονται από τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, αντίστοιχα, προκειμένου να πλήξει το ρωσικό έδαφος σε ικανό βάθος. Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, και ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, είχαν ασκήσει πίεση στον Μπάιντεν για το θέμα αυτό.

Δεν παύει βέβαια να είναι ισχυρό το ενδεχόμενο, οι Ρώσοι να έχουν μετακινήσει ήδη τις δυνάμεις τους στα ενδότερα, εκτός βεληνεκούς των δυτικών πυραύλων, προεξοφλώντας την Αμερικανική κίνηση.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συνεχίζουν να επαναλαμβάνουν την υποστήριξή τους στην Ουκρανία έναντι της ρωσικής επιθετικότητας, αλλά σύντομα θα κληθούν να λάβουν δύσκολες αποφάσεις σχετικά με το πώς σκοπεύουν να συνεχίσουν να υποστηρίζουν τον σύμμαχό τους και να προστατεύουν τη δική τους ασφάλεια.

Δεν υπάρχει κάποιο σημείο το οποίο να υποδηλώνει, ότι ο Trump δεν θα ανέστελλε  την αποστολή όπλων στην Ουκρανία προκειμένου στη συνέχεια να προχωρήσει σε μια συμφωνία με τον Πούτιν, υπερακοντίζοντας τους Ουκρανούς και τους Ευρωπαίους.

"Τίποτα δεν πρέπει να αποφασιστεί στην Ουκρανία χωρίς τους Ουκρανούς, ούτε στην Ευρώπη χωρίς τους Ευρωπαίους", διευκρίνισε σχετικά ο Γάλλος πρόεδρος, μετά τη συνάντησή του με τον νέο Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, στο Παρίσι. Μένει να αποτιμηθεί αν αυτή είναι μια συνολική ευρωπαϊκή πρόθεση.

Λίγα πολύ αργά

Στο στρατιωτικό μέτωπο, η χρήση αμερικανικών πυραύλων και ίσως επίσης βρετανικών και γαλλικών σε ευρεία κλίμακα  θα δώσει στο Κίεβο μεγαλύτερο περιθώριο ελιγμών.

Πύραυλοι του τύπου Shadow -  Scalp υπάρχουν στην Ουκρανία από τον Μάρτιο 2023 και έχουν χρησιμοποιηθεί αλλά σε περιορισμένη κλίμακα. Η Γερμανία κατασκευάστρια των πυραύλων Taurus, βεληνεκούς περίπου 250+χλμ, έχει επανειλημμένα αρνηθεί να τους προμηθεύσει στο Κίεβο.

Ο ουκρανικός στρατός δέχεται επίθεση τόσο στη ρωσική περιοχή του Κουρσκ, την οποία θέλει να κρατήσει ως διαπραγματευτικό στοιχείο σε περίπτωση διαπραγματεύσεων, όσο και στην ανατολική Ουκρανία.

Αρκετοί παρατηρητές, ωστόσο, επισημαίνουν ότι είναι απίθανο η άδεια για τη χρήση των πυραύλων Atacms, τους οποίους το Κίεβο έχει σε περιορισμένες ποσότητες, να μπορεί να αλλάξει την τακτική ισορροπία επί του πεδίου, ενώ με την έναρξη του χειμώνα οι επιχειρήσεις των δύο πλευρών πρόκειται να επιβραδυνθούν, ειδικά σε μια περίοδο κατά την οποία τα ρωσικά στρατεύματα ελέγχουν περίπου το ένα πέμπτο του συνόλου της ουκρανικής επικράτειας.  

Παρ 'όλα αυτά, η απόφαση των ΗΠΑ χαιρετίστηκε στο Κίεβο, αν και η ουκρανική ηγεσία δεν έκρυψε την απογοήτευσή της ότι - αν είχε παρθεί νωρίτερα - θα μπορούσε να έχει βαθύτερες επιπτώσεις.

Ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι ως ομιλητής μέσω τηλεδιάσκεψης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες, με την ευκαιρία των χιλίων ημερών από την έναρξη του πολέμου, αναμένεται να ζητήσει την προμήθεια όπλων για να επιτρέψει στη χώρα του να διαπραγματευτεί τον τερματισμό του πολέμου με το Κρεμλίνο από θέση ισχύος.

Η άφιξη στις Βρυξέλλες την Τρίτη 12 Νοεμβρίου του Antony Blinken, του σημερινού επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, αντικατοπτρίζει σαφώς τον επείγοντα χαρακτήρα της κατάστασης. Η κυβέρνηση Μπάιντεν και οι Ευρωπαίοι έχουν δύο μήνες για να ενισχύσουν αποφασιστικά την Ουκρανία, πριν αναλάβει την προεδρία ο Τραμπ. 

Στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες συζητούν τον πραγματικό αντίκτυπο που θα έχει η απόφαση του Μπάιντεν, στην ικανότητα του Κιέβου να αντισταθεί και να περιορίσει τη ρωσική επιθετικότητα.

Για ορισμένους, η αμερικανική ενίσχυση στην πραγματικότητα μπορεί να είναι "πολύ μικρή, πολύ αργά" και δεν θα είναι σε θέση να αλλάξει την παλίρροια της σύγκρουσης.

Αυτό που είναι σαφές, ωστόσο, είναι ότι ο Μπάιντεν ήθελε να ενισχύσει την πολιτική κληρονομιά της κυβέρνησής του για την υποστήριξη του Κιέβου και να στείλει ένα πολιτικό μήνυμα στην Ευρώπη, πριν από τη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών που πραγματοποιήθηκε (19/11) στις Βρυξέλλες.

Θα έπρεπε όμως να σημειωθεί, ότι όσο προσεκτική, και από την ουκρανική άποψη πολύ αργή, είναι η δυτική υποστήριξη, ξεπερνά σταδιακά όλες τις κόκκινες γραμμές τις οποίες έχει χαράξει το Κρεμλίνο.

Μένει να δούμε, αν ο Τραμπ θα ενισχύσει, ή θα αποδυναμώσει αυτό το μήνυμα, και σε ποιόν βαθμό θα είναι διατεθειμένη η Ρωσία να το αποδεχθεί.

* Ο Νικήτας Σίμος είναι οικονομολόγος, γεωπολιτικός αναλυτής