Αναλύοντας το brain drain – και δύο υπότιτλοι
Δευτέρα, 07-Οκτ-2024 00:04
Δυο φράσεις που θα μπορούσαν να είναι και υπότιτλος του σημερινού κειμένου. Η μία: "Τι αξίζει περισσότερο, οι πρωτιές ή οι μέσοι όροι"; Και η άλλη: "Χειρότερο από το να διώχνουμε τα "πολύ καλά μυαλά” στο εξωτερικό (που μάλλον καλό τούς κάνει…), είναι το να καταστρέφουμε τα "καλά μυαλά” που μένουν στην Ελλάδα".
Ανακοινώθηκε πρόσφατα η πλατφόρμα, Rebrain Greece, ένα ολοκληρωμένο εγχειρίδιο πληροφοριών στη μάχη του brain gain. Ένας οδηγός επαναπατρισμού των Ελλήνων εργαζομένων υψηλών δεξιοτήτων, καθώς έχουν περάσει περισσότερα από δέκα χρόνια από τότε που καθιερώθηκε ο όρος brain drain για να περιγράψει την οδυνηρή για τα χώρα μας διαρροή προς το εξωτερικό πάνω από 600.000 καλοσπουδαγμένων Ελλήνων εργαζομένων.
Είχα ασχοληθεί και παλαιότερα σχετικά, με αφορμή τα ευρήματα έρευνας η οποία απεκάλυπτε την ηχηρή παρουσία, σε πρωτεύουσα θέση παγκοσμίως, των Ελλήνων ακαδημαϊκών της διασποράς. Διάχυτο ποιοτικό εύρημα της έρευνας: Οι Έλληνες ερευνητές και επιστήμονες ανθούν στο διεθνές πλαίσιο της σκληρής άμιλλας, πειθαρχίας και αξιοκρατίας.
Μια απογραφή
Σύμφωνα με την έρευνα, αν και ο πληθυσμός της Ελλάδας, ή των Ελλήνων διεθνώς, αντιστοιχεί μόνο στο 0,15% ή 0,20% του πληθυσμού του πλανήτη μας, ο ελληνισμός διαθέτει περίπου το 3% των επιστημόνων κορυφαίας εμβέλειας. Ποσοστό δηλαδή εικοσαπλάσιο αυτού που του αναλογεί.
Αυτό, με βάση τις αναφορές που κάνουν άλλοι επιστήμονες στο έργο ενός τρίτου συναδέλφου τους. Σε απόλυτους αριθμούς, συνολικά 336 ακαδημαϊκοί με ελληνικά ονόματα περιλαμβάνονται στους πλέον κορυφαίους επιστήμονες, ως προς την επιρροή τους στη διεθνή βιβλιογραφία.
Από αυτούς το 85% δεν βρίσκεται στην Ελλάδα. Οι καλύτεροι Έλληνες επιστήμονες έχουν μαζικά εξοριστεί από την Ελλάδα. Μια φθίνουσα μειονότητα εξακολουθεί να ζει στην Ελλάδα, συχνά κάτω από συνθήκες σκληρής εσωτερικής εξορίας.
Ο κύριος λόγος αυτής της εξορίας
Στην έρευνα επισημαίνονται κάποιοι λόγοι που δικαιολογούν το άκρως αρνητικό, για την πατρίδα μας, αυτό φαινόμενο. Ο σπουδαιότερος από αυτούς, η έλλειψη συλλογικού κοινωνικού οράματος για την ανάδειξη της Αριστείας στη χώρα μας. Κι ακόμη, η εκτεταμένη επικράτηση των μέτριων στον ακαδημαϊκό, πολιτικό και τον ευρύτερο κοινωνικό μας βίο.
Άκρως απογοητευτική είναι και η διαπίστωση ότι, οι 336 αυτοί Έλληνες επιστήμονες, που μεσουρανούν διεθνώς, είναι παντελώς άγνωστοι στον ελλαδικό χώρο. Αντ’ αυτών, ακούγονται στην Ελλάδα τα ονόματα μόνο κάποιων ασήμαντων, φιλόδοξων και πολιτικά δικτυωμένων, σύμφωνα με σπουδαίο καθηγητή της διασποράς, ο οποίος περιλαμβάνει τα ευρήματα της έρευνας σε βιβλίο του.
Το ελλαδικό σύστημα έχει κατασκευάσει μια ανυπόστατη τεχνητή πραγματικότητα, ακόμα και για τους Έλληνες του εξωτερικού. Η δεξαμενή μετριοτήτων ανατροφοδοτεί, δυστυχώς, εσαεί την μετριότητα σε θέση ισχύος.
Όταν η περί αριστείας ρητορεία περισσεύει
"Στην Ελλάδα η αριστεία είναι αντικείμενο έλξης και άπωσης", γραφεί η Μ. Κατσουνάκη. Όλοι ομνύουν στην αναγκαιότητά της, πλέκουν το εγκώμιό της, τη θεωρούν ατμομηχανή της ανάπτυξης, της καινοτομίας, της μαθησιακής αλλά και εκπαιδευτικής διαδικασίας. Όταν όμως έρχεται η ώρα της εφαρμογής, κανείς δεν θέλει να πληρώσει το λογαριασμό. Όχι μόνον το πολιτικό σύστημα, αλλά και ο καθένας που καλείται να αξιολογηθεί, να μετρηθεί και να ζυγιστεί.
"Ό,τι για το εκπαιδευτικό σύστημα του δυτικού κόσμου ήταν λυμένο εδώ και δεκαετίες, στη Ελλάδα έχει υποκατασταθεί από τον εξισωτισμό προς τα κάτω", γράφει ο Ν. Δήμου. Την μεγαλύτερη νίκη τους οι συνδικαλιστές την κέρδισαν με το άρθρο 32 του νόμου 4250, όπου προστέθηκε η φράση "κανένας υπάλληλος δεν πρόκειται να απολυθεί βάσει της αξιολόγησής του, ούτε πρόκειται να υποστεί μισθολογικές κυρώσεις ή οποιαδήποτε άλλη αρνητική υπηρεσιακή μεταβολή". Άρα, προς τι η αξιολόγηση; Και σε τι θα διαφέρει από τα παλιά "φύλλα ποιότητος", όπου όλοι κρίνονταν άριστοι;
Αυτά γράφτηκαν επ’ ευκαιρία της ανακοίνωσης των ευρημάτων της έρευνας και της εξορίας των πολύ καλών μυαλών από τη χώρα.
Τι γίνεται με τα (λιγότερο) "καλά μυαλά";
Πιστεύω, ότι χειρότερο από το να διώχνουμε τα "πολύ καλά μυαλά" στο εξωτερικό (που μάλλον καλό τούς κάνει…), είναι το να καταστρέφουμε τα "καλά μυαλά" που μένουν στην Ελλάδα.
Το μεγάλο πρόβλημα, με άλλα λόγια, είναι τα "λιγότερο "καλά μυαλά”", η μεγάλη πλειονότητα δηλαδή που διεκδικεί μόρφωση και επαγγελματική αποκατάσταση μέσα στη χώρα. "Αυτούς απομακρύνουμε από τα όνειρά τους. Αυτούς ευνουχίζουμε με την αφόρητη κοινωνική απαξίωση που επιβάλλουμε στη νεολαία μας. Αυτούς ωθούμε στην αδιαφορία-στην καλύτερη περίπτωση ή και στην ανομία -με τις καταλήψεις, την χωρίς όρια κομματικοποίηση, αλλά και την αλλοπρόσαλλη λειτουργία της πολιτείας, ως φορέα οργάνωσης των σπουδών και της επαγγελματικής αποκατάστασης", γράφει σχετικά Έλληνας καθηγητής.
Είναι γνωστή σε όλους μας η κατάσταση της ελληνικής παιδείας και η αδιαφορία έως και εχθρότητα του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος προς τη συντριπτική πλειονότητα των παιδιών, που ανύποπτα, ανυπεράσπιστα και ακαθοδήγητα φοιτούν στα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, για να βγουν απ’ αυτά εξουθενωμένοι, άνευροι, παθητικοί υποψήφιοι εργαζόμενοι προς αναζήτηση του απάνθρωπου και ισοπεδωτικού επαγγελματικού "ό,τι ήθελε προκύψει..."
Κλείνω, με το ερώτημα: Τι αξίζει περισσότερο; οι πρωτιές ή οι μέσοι όροι; Ένα ερώτημα που πρέπει κάποτε να μας απασχολήσει στρατηγικά και να απαντηθεί πρακτικά.
* O κ. Κωστούλας είναι τέως γενικός διευθυντής εταιρειών του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού τομέα