Του Νικήτα Σίμου

Οι κατευθύνσεις του προγράμματος που παρουσίασε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για τα επόμενα πέντε χρόνια, δεν φαίνονται να είναι πολύ διαφορετικές από αυτές του πρόσφατου παρελθόντος. Όμως η ενδεχόμενη εκλογή Τραμπ θα απαιτήσει προσαρμογές.

Ευρεία αποδοχή                                                                                                                    

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εξελέγη για μια δεύτερη 5ετία ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το νέο ευρωκοινοβούλιο ουσιαστικά ανανέωσε την θητεία της με 401 ψήφους υπέρ, 284 κατά και 15 αποχές, δίνοντάς της μια άνετη πλειοψηφία 40 ψήφων από την απαιτούμενη των 361.

Αυτή είναι μια πλειοψηφία μεγαλύτερη από την αναμενομένη και μεγαλύτερη από εκείνη με την οποία άρχισε την πρώτη θητεία της το 2020. Τότε εξελέγη με το μικρό περιθώριο της πλειοψηφίας  των 9 ψήφων.

Αυτός ο συσχετισμός δίνει την ένδειξη, ότι η προεδρία της ήταν θετική με μια καλή πολιτική καταβολή για την Ένωση, παρά τις μεγάλες προκλήσεις του κορονοϊού και της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.

Αν και ο μυστικός χαρακτήρας της ψηφοφορίας κάνει δύσκολη την ακριβή επιβεβαίωση του ποιοι εψήφισαν υπέρ και ποιοι κατά, διαφαίνεται ότι εκτός από τα τρία κεντρώα κόμματα, του Λαϊκού  (ΕΡΡ), των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D),  και των Φιλελευθέρων (Renew Europe), της δόθηκαν ψήφοι και από τους Πράσινους. Αυτό αν κρίνει κάποιος από σημεία του λόγου της μετά την εκλογή, όπου τονίστηκε η ανάγκη συντονισμένης δράσης για το κλίμα.

Από την άλλη πλευρά, οι Συντηρητικοί και Αναμορφωτές (ECR), με κυρίαρχο το κόμμα της Μελόνι, Αδελφοί της Ιταλίας (Fratelli d’ Italia), καταψήφισαν ή απείχαν.

Η επανεκλογή της Προέδρου ήρθε στο τέλος εβδομάδων διαπραγματεύσεων, προκειμένου να επιτευχθεί η αναγκαία σύγκλιση. Το αποτέλεσμα λίγες μέρες πριν την υπερψήφιση δεν ήταν καθόλου προφανές.

Κύρια θέματα του νέου προγράμματος

Από τις προθέσεις της για τα επόμενα 5 χρόνια, τις οποίες παρουσίασε στο ευρωκοινοβούλιο πριν την ψηφοφορία, διαφαίνεται ότι τα θέματα τα οποία θα κυριαρχήσουν, θα είναι η ανάπτυξη, η άμυνα και η δημοκρατία.

Η φον ντερ Λάιεν τόνισε, ότι δεν θα άφηνε την ακραία πόλωση να κυριαρχήσει στην κοινωνία μας και ότι δεν θα δεχόταν ο εξτρεμισμός και η δημαγωγία να κυριαρχήσουν στην τρόπο ζωής των Ευρωπαίων. Σχετικά, άσκησε έντονη κριτική στον Όρμπαν για την αμφιλεγόμενη επίσκεψή του στην Μόσχα και την συνάντηση του με τον Πούτιν, κατ’ αυτή την αυθαίρετη "αποστολή ειρήνης". Ήταν ιδιαίτερα σημαντικό, ότι κατά την ομιλία της ανάγγειλε, μεταξύ άλλων, δύο νέες θέσεις επιτρόπων, για την Άμυνα και την Μεσόγειο αντίστοιχα.               Είναι προφανής η βαρύτητα την οποία δίνει η πρόεδρος της Επιτροπής  στην ευρωπαϊκή ασφάλεια, και στην δυναμική η οποία αναπτύσσεται στην Μεσόγειο, όχι μόνο με το μεταναστευτικό, αλλά και με τις εξελισσόμενες γεωπολιτικές πιέσεις σε Αίγυπτο, Λιβύη, Συρία Ιράκ με την τουρκική εμπλοκή, Γάζα κ.α-. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να ενταχθεί και η ενίσχυση της Frontex για την καλύτερη φύλαξη των ευρωπαϊκών συνόρων.

Μετά από συνεντεύξεις με τους υποψηφίους και την επιλογή τους από την ντερ Λάιεν, το κολλέγιο των επιτρόπων θα παρουσιασθεί στο ευρωκοινοβούλιο τον προσεχή Σεπτέμβριο.

Κατευθυντήριες γραμμές

Κάτι άλλο το οποίο αναμενόταν με μεγάλο ενδιαφέρον, ήταν και το κείμενο των κατευθυντήριων γραμμών, οι οποίες θα καθορίσουν την δράση των ευρωπαϊκών φορέων και κυβερνήσεων για τα επόμενα 5 χρόνια.

Η φον ντερ Λάιεν έδειξε την αφοσίωσή της στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, καθώς κατά τις πρώτες 100 ημέρες της θητείας της θα εξαγγελθεί το πρόγραμμα για μια καθαρή βιομηχανία, με στόχο να μειωθούν οι εκπομπές ρύπων κατά 90% μέχρι το 2040.

Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή θα προωθήσει την δημιουργία ενός Ταμείου Ευρωπαϊκής Ανταγωνιστικότητας, ως μέρος του νέου ενισχυμένου προϋπολογισμού.

Στο πλαίσιο αυτής της επενδυτικής δράσης θα γίνουν προτάσεις για κωδικοποίηση της σχετικής νομοθεσίας  και απλοποίησης των εθνικών διαδικασιών, οι οποίες παρακωλύουν την επιχειρηματικότητα σε διάφορες χώρες της ΕΕ.

Σε ένα διεθνές περιβάλλον γεμάτο από πολιτικές εντάσεις και έντονες προκλήσεις, δεν θα μπορούσαν να λείπουν αναφορές στο κείμενο των κατευθυντήριων γραμμών  για τα τρέχοντα φλέγοντα θέματα.

Για την Γάζα αναφέρεται, ότι η αιματοχυσία πρέπει να σταματήσει και να δοθεί περισσότερη στήριξη στην Παλαιστινιακή Αρχή.

Όσον αφορά την Ουκρανία, επαναλαμβάνεται η δέσμευση της Ευρώπης για οικονομική, πολιτική, και στρατιωτική υποστήριξη προς το Κίεβο, για όσο χρονικό διάστημα χρειαστεί. Μεταξύ άλλων αναφέρεται, ότι θα καλυφθούν άμεσες ανάγκες και ότι οι προσπάθειες για μελλοντική ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης χώρας θα χρηματοδοτηθούν από το ευρωπαϊκό Ουκρανικό Ταμείο (Ukrainian Fund).

H Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προς την ίδια κατεύθυνση κατά την ομιλία της στο κοινοβούλιο, είχε τονίσει, ότι η Ουκρανία μάχεται και για τις ευρωπαϊκές αξίες και ότι η συλλογική αποφασιστικότητα ( Ευρωπαίων-Ουκρανών) θα πρέπει να είναι τόσο ισχυρή, όσο και η πρόκληση η οποία αντιμετωπίζεται.

Οι εσωτερικές προκλήσεις είναι εκεί

Όπως προαναφέρθηκε, οι δυσκολίες και οι προκλήσεις θα είναι μεγάλες κατά την νέα 5ετία της Επιτροπής.

Ένα από τα περισσότερο διασπαστικά μέλη, η Ουγγαρία, σκόπιμα υπονομεύει την εξωτερική πολιτική της Ένωσης.

Ο πρόσφατος γύρος αυθαίρετων επισκέψεων του Όρμπαν, προκειμένου να συναντήσει τους Πούτιν, Σι και  Τραμπ με θέμα την ειρήνευση στην Ουκρανία, δημιούργησε μεγάλες εντάσεις μεταξύ των κοινοτικών εταίρων. Αξιωματούχοι της Επιτροπής είπαν, ότι θα μποϋκοταρισθούν οι άτυπες συναντήσεις της Ουγγαρίας με τρίτους, ενόσω  η Βουδαπέστη θα ασκεί την 6μηνη εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Είναι όμως εξ ίσου σημαντικό, ότι ο Όρμπαν, μαζί με ηγέτες 12 άλλων χωρών, δημιούργησαν στο ευρωκοινοβούλιο τον σχηματισμό Πατριώτες για την Ευρώπη, στο οποίο εντάχθηκε και η Λε Πεν.

Ο σχηματισμός αυτός, με πρόεδρο τον λεπενικό Μπαρντελά, αριθμεί 84 ευρωβουλευτές επί συνόλου 720, και είναι μεγαλύτερος του δεξιού σχηματισμού της Μελόνι, η οποία δεν συμμετέχει.

Οι Πατριώτες για την Ευρώπη απορρίπτουν την μετανάστευση, την υποστήριξη της Ουκρανίας και την Πράσινη συμφωνία. Στον σχηματισμό δεν συμμετέχουν οι Γερμανοί εξτρεμιστές του AfD.

Αυτή η πρωτοβουλία του Όρμπαν δημιουργεί στην ουσία μια άτυπη φιλορωσική ομάδα στο ευρωκοινοβούλιο, οι θέσεις της οποίας θα μπορούσαν να επηρεάζουν τις ευρωπαϊκές πολιτικές και την συνοχή της ΕΕ σε μια κρίσιμη περίοδο.

Επίσης η Γερμανία, παίρνοντας αποστάσεις από την γενική γραμμή, προτίθεται να περικόψει την βοήθειά της προς την Ουκρανία στο ήμισυ($ 4,35 δισεκ.)  σύμφωνα με το σχέδιο του προϋπολογισμού 2025, σε σχέση με την τρέχουσα για το 2024 βοήθεια ($ 8,14 δισεκ.).

Οι Γερμανοί συσχετίζουν αυτή την  πρωτοβουλία τους με την απόφαση του G7 να χορηγηθεί δάνειο $50 δισεκ. στο Κίεβο, με χρήση των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων.

Οι επιπτώσεις αυτής της απόφασης μπορεί να δημιουργήσουν παρεμφερές κλίμα και σκεπτικισμό και σε άλλες χώρες της ΕΕ, όπως και στις ΗΠΑ.

Αυτά ενώ αναμένεται το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών, όπου η πιθανή εκλογή Τραμπ θα σήμαινε την ανάγκη μεγάλων προσαρμογών στις κοινοτικές πολιτικές, αν ο νέος πρόεδρος χάραζε τις πολιτικές του σύμφωνα με τις προεκλογικές δεσμεύσεις του.

Σε  κάθε περίπτωση, η Ευρώπη θα κληθεί να αντιμετωπίσει δυσκολότατες προκλήσεις, είναι όμως παρήγορο ότι πρόεδρος της Επιτροπής παραμένει η κεντρώα Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία ψηφίστηκε με καθαρή πλειοψηφία στο ευρωκοινοβούλιο.

* Ο Νικήτας Σίμος είναι Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής