Του Τάσου Νικολάου

Η Οδηγία CSRD επιβάλλει απαιτήσεις αναφοράς για δραστηριότητες που αφορούν τον περιβαλλοντικό και κοινωνικό αντίκτυπο στις μεγάλες εταιρείες και στις εισηγμένες ΜμΕ, που σημαίνει ότι αυτές οι εταιρείες πρέπει να περιγράφουν τις επιπτώσεις που σχετίζονται με την αλυσίδα αξίας τους - συμπεριλαμβανομένων των επιχειρηματικών σχέσεων και των αλυσίδων εφοδιασμού. Ως εκ τούτου, οι εταιρείες που υπόκεινται στην οδηγία θα πρέπει να συλλέγουν εκτεταμένες πληροφορίες βιωσιμότητας από τους προμηθευτές τους – πληροφορίες που μπορεί να απαλλάσσονται μη εισηγμένες ΜμΕ - ή όχι;;;

Η CSRD και η διαφάνεια της αλυσίδας εφοδιασμού

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η CSRD ενισχύει τη διαφάνεια και την υπευθυνότητα, ενώ ταυτόχρονα εκσυγχρονίζει και ενισχύει τους κανόνες αναφοράς. Οι νέες απαιτήσεις εξασφαλίζουν ότι οι ενδιαφερόμενοι φορείς έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες που χρειάζονται για να αξιολογήσουν τον αντίκτυπο που έχουν οι εταιρείες στους ανθρώπους και το περιβάλλον. Οι υπόχρεες εταιρείες πρέπει να συμμορφώνονται με τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα Αναφοράς Βιωσιμότητας (ESRS) που αναπτύσσονται από την Ευρωπαϊκή Συμβουλευτική Ομάδα για την Αναφορά Χρηματοοικονομικών Δεδομένων (EFRAG).

Παρόλο που η CSRD δεν απευθύνεται άμεσα στις μη εισηγμένες ΜμΕ και η εφαρμογή της για τις εισηγμένες ΜμΕ να μην είναι πριν από το 2026, οι απαιτήσεις των μεγαλύτερων εταιρειών και των επενδυτών μπορεί να ωθήσουν τις ΜμΕ προς πρώιμη συμμόρφωση. Αναγνωρίζοντας αυτή την πραγματικότητα, η EFRAG αναπτύσσει ξεχωριστά και απλούστερα πρότυπα αναφοράς για να τις βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τις απαιτήσεις αναφοράς βιωσιμότητας. Παρ' όλα αυτά, ποιος είναι ο συνολικός αντίκτυπος της CSRD στις εταιρείες και τι σημαίνει για τις εισηγμένες και μη εισηγμένες ΜμΕ και τις μεγάλες εταιρείες;

Χρονοδιάγραμμα εφαρμογής της CSRD

Η CSRD τροποποιεί τις ενότητες της Οδηγίας 2013/34/ΕΕ που αφορούν τις μη χρηματοοικονομικές αναφορές που εισήχθησαν αρχικά από την Οδηγία NFRD. Οι εντολές αναφοράς βιωσιμότητας που περιγράφονται στο Άρθρο 1 της CSRD θα εφαρμοστούν σταδιακά από το 2024 έως το 2028 για τέσσερις διακριτές κατηγορίες εταιρειών.

• Από τον Ιανουάριο του 2025 (για το έτος 2024), οι εταιρείες που ήδη υπάγονται στην NFRD και έχουν πάνω από 500 υπαλλήλους.

• Από τον Ιανουάριο του 2026 (για το έτος 2025), οι εταιρείες που πληρούν δύο από τα παρακάτω κριτήρια: απασχολούν περισσότερους από 250 υπαλλήλους, έχουν καθαρό κύκλο εργασιών άνω των 50 εκατομμυρίων ευρώ ή έχουν πάνω από 25 εκατομμύρια ευρώ ενεργητικό.

• Από τον Ιανουάριο του 2027 (για το έτος 2026), οι εισηγμένες ευρωπαϊκές ΜμΕ (και δεν είναι μικροεπιχειρήσεις) πρέπει να συμμορφωθούν.

• Από τον Ιανουάριο του 2029 (για το έτος 2028), μη ΕΕ μητρικές εταιρείες με τουλάχιστον ένα ευρωπαϊκό υποκατάστημα και κύκλο εργασιών 150 εκατομμυρίων ευρώ στην ΕΕ για καθένα από τα δύο τελευταία οικονομικά έτη πρέπει επίσης να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις μη χρηματοοικονομικής αναφοράς.

Συμμόρφωση με τα ESRS

Όσον αφορά τα πρότυπα αναφοράς, η CSRD απαιτεί από τις εταιρείες να εφαρμόζουν ένα λεπτομερές σύνολο προτύπων αναφοράς βιωσιμότητας - μια πρόταση με την οποία έχουν συμφωνήσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Το πρώτο σύνολο των ESRS είναι ήδη σε ισχύ και οι εταιρείες πρέπει να προετοιμαστούν για τις επερχόμενες υποχρεώσεις αναφοράς, ενώ αναμένουν περαιτέρω εξελίξεις σε πρότυπα συγκεκριμένων τομέων.

Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες πρέπει να επικεντρωθούν στην εφαρμογή του πρώτου συνόλου ESRS που αναπτύχθηκε από την EFRAG, το οποίο περιλαμβάνει περιβαλλοντικές, κοινωνικές και διοικητικές πτυχές και αντιμετωπίζει ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή, η ρύπανση, οι συνθήκες εργασίας και η επιχειρηματική συμπεριφορά.

Επιπλέον, αναγνωρίζοντας τις ανησυχίες για "Greenwashing", η CSRD περιλαμβάνει διατάξεις για την επαλήθευση (περιορισμένη για αρχή) από τρίτους σχετικά με τις πληροφορίες βιωσιμότητας,

Αυτό σημαίνει ότι οι μη εισηγμένες ΜμΕ δεν υποχρεούνται άμεσα να συμμορφωθούν με την CSRD, ενώ οι εισηγμένες ΜμΕ δεν πρέπει να συμμορφωθούν μέχρι το 2027. Ωστόσο, ο ρόλος τους στην αλυσίδα εφοδιασμού — και η αλληλεπίδραση τους με μεγάλες εταιρείες που υποχρεούνται να αναφέρουν από το 2025 — τις οδηγεί σε de facto υποχρεώσεις αναφοράς!

Τι σημαίνει η CSRD για τις ΜμΕ

Οι εταιρείες που υπόκεινται στην CSRD, συμπεριλαμβανομένων των εισηγμένων ΜμΕ, πρέπει να γνωστοποιούν θέματα βιωσιμότητας σύμφωνα με το εκτενές σύνολο προτύπων αναφοράς που διατυπώθηκε από την EFRAG.

Η EFRAG βρίσκεται επί του παρόντος στη διαδικασία σύνταξης προτύπων αναφοράς βιωσιμότητας ειδικά προσαρμοσμένων για ΜμΕ. H δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο αυτών των προτύπων ήταν σε εξέλιξη μέχρι τις 21 Μαΐου 2024. Πλέον αναμένονται τα τελικά εθελοντικά πρότυπα για μη εισηγμένες ΜμΕ (VSMEs), γνωστό ως το Εθελοντικό (Voluntary) Ευρωπαϊκό Πρότυπο Αναφοράς Βιωσιμότητας (VSME ESRS). Λειτουργεί ως ένα απλό εργαλείο αναφοράς για να διευκολύνει αυτές τις ΜμΕ στην ανταπόκριση σε αιτήματα για πληροφορίες βιωσιμότητας από διάφορους ενδιαφερόμενους, συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών, των επενδυτών και των μεγαλύτερων εταιρειών — για τις οποίες λειτουργούν ως προμηθευτές.

Ο γενικός στόχος του εθελοντικού προτύπου είναι να ενδυναμώσει τις ΜμΕ παρέχοντας ένα δομημένο πλαίσιο για την αναφορά περιβαλλοντικών, κοινωνικών και διοικητικών (ESG) πτυχών, ακόμη και αν δεν είναι εισηγμένες οντότητες. Με αυτόν τον τρόπο, αυτά τα πρότυπα επιδιώκουν να διευκολύνουν τη μετάβαση προς μια βιώσιμη οικονομία, προσφέροντας προσαρμοσμένες λύσεις αναφοράς που ευθυγραμμίζονται με τις ειδικές ανάγκες και δυνατότητες των ΜμΕ.

Παρόλο που οι μη εισηγμένες ΜμΕ δεν εμπίπτουν άμεσα στο πεδίο εφαρμογής της CSRD, είναι πιθανό να υποχρεωθούν εκ των πραγμάτων από τους επιχειρηματικούς τους συνεργάτες και τους επενδυτές να ακολουθήσουν κάποιο πρότυπο ESG αναφοράς. Με άλλα λόγια, αν και η CSRD δεν εφαρμόζεται ρητά στις μη εισηγμένες ΜμΕ, οι πιέσεις της αγοράς και οι προσδοκίες των ενδιαφερομένων τις ωθούν να υιοθετήσουν πρακτικές αναφοράς βιωσιμότητας.

Τι πρέπει να κάνουν οι ΜμΕ σχετικά με την CSRD;

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, αν και μόνο οι εισηγμένες ΜμΕ που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια είναι υποχρεωμένες να τηρούν την CSRD, είναι αυτονόητο ότι ως μέρος της αλυσίδας εφοδιασμού μεγαλύτερων εταιρειών, όλες οι ΜμΕ θα κληθούν να παρέχουν δεδομένα ESG — ακόμη και αυτές που δεν είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο. Επομένως, οι ΜμΕ συνιστάται να αρχίσουν να παρακολουθούν τις πρακτικές βιωσιμότητάς τους για να ικανοποιήσουν τους πελάτες και να κρατήσουν τις υφιστάμενες σχέσεις τους.

Το θετικό στη φαινομενική βιασύνη για συμμόρφωση είναι ότι οι τρέχουσες τάσεις δείχνουν μια αυξανόμενη προτίμηση των καταναλωτών για πιο βιώσιμες επιχειρήσεις. Αυτές οι τάσεις υποδηλώνουν ότι οι τράπεζες και οι επενδυτές θα απομακρύνονται σταδιακά από τη χρηματοδότηση μη βιώσιμων ΜμΕ, καθώς ολοένα και περισσότερο λαμβάνουν υπόψη τους κινδύνους ESG στις αξιολογήσεις των χαρτοφυλακίων τους. Για αυτόν τον λόγο οι Τράπεζες αποστέλλουν στους πελάτες του ESG ερωτηματολόγια που θα αποτελέσουν τον βασικό κορμό αξιολόγησης της βιωσιμότητας της κάθε επιχείρησης.

Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις θα δώσουν προτεραιότητα στους πιο βιώσιμους προμηθευτές για να ενισχύσουν την απόδοσή τους στη βιωσιμότητα. Αυτό σημαίνει ότι η εθελοντική συμμόρφωση από εισηγμένες και μη εισηγμένες ΜμΕ θα προσφέρει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα εάν τοποθετηθούν ως επιχειρηματικά υπεύθυνες και συνειδητές οντότητες.

Επομένως, ενώ δεν επιβάλλεται, η εθελοντική υιοθέτηση πρακτικών βιωσιμότητας επιτρέπει στις μη εισηγμένες ΜμΕ να αντιμετωπίζουν προληπτικά τους κινδύνους, να ευθυγραμμίζονται με τις προσδοκίες της αγοράς και να αξιοποιούν την αυξανόμενη προτίμηση των καταναλωτών για βιώσιμες επιχειρήσεις. Συλλέγοντας σχετικά δεδομένα ESG από τώρα, όλες οι ΜμΕ μπορούν να διατηρήσουν τις σχέσεις τους με μεγαλύτερες εταιρείες που σύντομα θα το απαιτούν ως μέρος των δικών τους υποχρεωτικών αναφορών.

Η έγκαιρη και εθελοντική συμμόρφωση με την CSRD όχι μόνο θα βοηθήσει τις ΜμΕ να διατηρήσουν επιχειρηματικές σχέσεις με τους τρέχοντες πελάτες τους, αλλά η συμμόρφωση με τους κανονισμούς ESG γενικά παρουσιάζει σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης για τις μικρότερες επιχειρήσεις.

Επιπλέον, η επαφή με αναφορές βιωσιμότητας παρέχει στις ΜμΕ πολύτιμες πληροφορίες για μη χρηματοοικονομικούς δείκτες που σχετίζονται με τις επιχειρηματικές δραστηριότητες. Αυτή η κατανόηση προσφέρει ευκαιρίες εξοικονόμησης κόστους (όπως η βελτιστοποίηση της χρήσης ενέργειας) και πιθανές καινοτομίες, καθώς και βελτιώνει και αποσαφηνίζει την ευθυγράμμιση με υποχρεωτικούς κανονισμούς.

Η συμμόρφωση με την CSRD καθιστά τις επιχειρήσεις πιο ευέλικτες και προετοιμασμένες για το μέλλον, προσφέροντάς τους ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Επομένως, συνιστάται στις ΜμΕ να παρακολουθούν προληπτικά τις πρακτικές βιωσιμότητάς τους το συντομότερο δυνατό για να εξυπηρετήσουν τους πελάτες τους και να αποτρέψουν την πιθανή απώλεια επιχειρηματικών σχέσεων.

Το ταξίδι συμμόρφωσης με την CSRD μπορεί να φαίνεται δύσκολο, αλλά δεν είστε μόνοι. Η ομάδα της NZA που εξειδικεύεται στην βιωσιμότητα είναι εδώ για να σας καθοδηγήσει σε κάθε βήμα της διαδρομής. Από την κατανόηση της περιπλοκότητας της CSRD μέχρι την εφαρμογή αποτελεσματικών πρακτικών αναφοράς, είμαστε δεσμευμένοι να οδηγήσουμε την επιχείρησή σας προς ένα πιο βιώσιμο μέλλον.

Είτε μόλις αρχίζετε να εξερευνάτε την αναφορά βιωσιμότητας είτε επιδιώκετε να βελτιώσετε τις υπάρχουσες πρακτικές σας, οι ειδικοί μας παρέχουν εξατομικευμένες συμβουλές και πρακτική υποστήριξη.

*Ο Τάσος Νικολάου είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Net Zero Analytics

*Η Net Zero Analytics υποστηρίζει τους πελάτες στην προετοιμασία στρατηγικής βιώσιμης ανάπτυξης και συμμόρφωσης τους με περιβαλλοντικές και κλιματικές διατάξεις για την επίτευξη των στόχων κλιματικής ουδετερότητας. Οι υπηρεσίες περιλαμβάνουν συμβουλευτική υποστήριξη για τη δημιουργία εκθέσεων βιώσιμης ανάπτυξης, αξιολογήσεις κλιματικού κινδύνου και EU Taxonomy disclosures, PCAF, στοχοθεσία βάσει SBTi, κα.