Του Νίκου Κασκαβέλη

Λίγες μόνο μέρες πριν, από αυτή τη στήλη, γράφαμε πως δεν είναι δυνατόν, να υπάρξουν ποτέ αδιάφορες εκλογές. Όταν αποφαίνεται ο λαός, ακόμα και όταν επιλέγει να εκφραστεί διά της σιωπής του, η απόφασή του αυτή, παράγει πάντοτε αποτελέσματα. Είμαστε λοιπόν λίγο μετά από τις τελευταίες εκλογές που χαρακτηρίστηκαν πρωταρχικά από την πολύ μεγάλη αποχή, επιβεβαιώνοντας τις σχετικές Κασσάνδρες, και περιμένουμε να δούμε τα πρώτα από τα αποτελέσματα αυτά, μια και θα υπάρξει και συνέχεια, σε κύματα, σε πολλά επίπεδα. 

Είναι γεγονός μαθηματικό, πως η αποχή -μήνυμα πολλών αποχρώσεων και αυτή- διαμόρφωσε σε σημαντικό βαθμό τα ποσοστά των κομμάτων. Τα βασικά συμπεράσματα και αποτελέσματα όμως, πάντοτε στηρίζονται στους συμμετέχοντες, οι οποίοι και διαμορφώνουν τη βασική εικόνα, εξουσιοδοτούμενοι προς τούτο από τους απέχοντες. 

Το αποτέλεσμα είναι ιδιόρρυθμο. Κανείς από τα μεγαλύτερα κόμματα δεν μπορεί να πει πως κέρδισε τις εκλογές. Οι μόνοι καθαροί κερδισμένοι, η Ελληνική Λύση και το ΚΚΕ, με την όποια αντισυστημικότητα εκφράζει ο καθένας από αυτούς, κέρδισαν ψηφοφόρους που θέλησαν να στείλουν ένα κάποιο μήνυμα. Νικήτρια και η "Φωνή Λογικής", αν και ίσως ευκαιριακή, θα αποδειχθεί αρκετά σύντομα αν πρόκειται για διάττοντα αστέρα ή κάτι πιο στέρεο. Η κρίση γέννησε πληθώρα παρόμοιων εκφράσεων, με πολύ σημαντικότερο αποτέλεσμα, που γρήγορα εξαερώθηκαν.  

Για τα μεγαλύτερα κόμματα, ναι πράγματι η κυβερνώσα ΝΔ έχασε το στόχο που η ίδια είχε θέσει και σχετιζόταν με το αποτέλεσμα των προηγούμενων Ευρωεκλογών. Όταν όμως ερχόταν με φόρα για την κατάληψη της εξουσίας, λίγους μήνες μετά. Πέντε χρόνια μετά, με τη διαχείριση σειράς κρίσεων και την ανάληψη πολλών πολιτικών πρωτοβουλιών, αρκετών εκ των οποίων όχι ιδιαίτερα εύπεπτων, δεν είναι πολιτικά παράλογο το γεγονός της καταγραφής πολιτικής φθοράς. Αντίθετα, η εικόνα απόλυτης κυριαρχίας και "αγραντζούνιστης" εικόνας, που εμφάνιζαν επί χρόνια οι δημοσκοπήσεις -αλλά και η τελευταία εθνική εκλογική αναμέτρηση- είχε κάτι το ξεχωριστό, έως αναπάντεχο, που προκαλούσε μάλιστα και τα αντανακλαστικά άλλων χώρων. 

Η ανάλυση έχει ξεκινήσει, τόσο σε επίπεδο ποσοστών, όσο όμως και σε επίπεδο καθαρά αριθμού ψηφοφόρων, που ίσως δείχνουν πληρέστερα την εικόνα. Οι αριθμοί αυτοί είναι ενδεικτικοί. Πράγματι, στη συγκεκριμένη αναμέτρηση, με αυτά τα χαρακτηριστικά "χαλαρότητας", καιρού, μη σημαντικού διακυβεύματος κλπ, υπήρξε σημαντική απώλεια ψήφων. Από ποια δεξαμενή, θα φανεί σύντομα. Έτσι, σε επίπεδο εντυπώσεων, η αρχική γεύση, ήταν πως η ΝΔ υπέστη μια σχετική ήττα, που σχετίζεται ίσως και με τις προσδοκίες που είχαν καλλιεργηθεί. 

Όταν όμως ο δεύτερος και ο τρίτος σε ποσοστά, για να πάμε και στην Αντιπολίτευση, βρίσκονται πίσω ακόμα πάνω από δεκατρείς μονάδες ο ένας και δεκαέξι ο άλλος, πράγματι η ήττα είναι μόνο σχετική. Γιατί, εφόσον ακόμα από πουθενά δεν προκύπτει αξιόπιστο αντίπαλο δέος, η όποια απειλή έχει μόνο θεωρητικό και μελλοντικό/αβέβαιο χαρακτήρα. Το πρώτο κόμμα θα είχε νικήσει στις εκλογές -όπως έχει συμβεί στο παρελθόν- ακόμα και αν η διαφορά ήταν μία ή δύο μονάδες. Τώρα είναι 13,5 κι αν φαντάζει "λίγο" σχετίζεται με την εικόνα που είχαμε συνηθίσει στη χώρα τα τελευταία χρόνια. 

"Πύρρειο νίκη" τη χαρακτήρισε ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος και δεν έχει άδικο, μια και είναι προφανές πως παρά την (ακόμα) ευρεία νίκη, τα όποια συμπεράσματα πρέπει να απασχολήσουν σοβαρά το Κυβερνητικό Επιτελείο, γιατί ο πολιτικός χρόνος έχει τους δικούς του ρυθμούς και κανόνες και οι πολιτικές εξελίξεις, εκεί που ρέουν αργόσυρτα, μπορούν να αποκτήσουν και ρυθμό καταιγιστικό. Άρα, το μήνυμα πρέπει να παραληφθεί πειστικά, με την εκπομπή μιας εικόνας συγκροτημένης ομάδας έργου, με σχέδιο και κυρίως όρεξη για επίτευξη στόχων και όχι (όπου συμβαίνει μια διαδικαστική διαχείριση καθημερινότητας.  Διαφορετικά, η προσωρινή απώλεια ψηφοφόρων που τώρα δεν προτίμησαν άλλη επιλογή, παρά απείχαν, θα λάβει μονιμότερα χαρακτηριστικά και πιθανώς θα αναζητήσει άλλη στέγη. 

Ο ΣΥΡΙΖΑ λοιπόν, με τους μαξιμαλιστικούς στόχους του Αρχηγού του, δεν μπορεί να είναι ικανοποιημένος. Ακόμα και ο κατώτερος στόχος που είχε θέσει, το 17% των εθνικών εκλογών, δεν επετεύχθη, πόσο μάλλον η "πολύ εφικτή", όπως έλεγε, ανατροπή ή ακόμα και η πρωτιά. Βέβαια, κατέγραψε για 1η φορά ένα αρκετά σημαντικό ποσοστό, που του αποδίδεται προσωπικά και διατήρησε τη σχετική θέση ισχύος στα της Κεντροαριστεράς, αν βέβαια ακόμα εκεί κατατάσσεται το κόμμα αυτό. Γιατί ο έτερος ένοικος της συγκεκριμένης πολυκατοικίας, το ΠΑΣΟΚ, όσο και αν πάλι ανέβασε λίγο το ποσοστό του, εν τούτοις δεν κατάφερε την πολυπόθητη προσπέραση και δεν αξιοποίησε την ευκαιρία. Ο Αρχηγός του ρητά αναφερόταν στο στόχο της δεύτερης θέσης και μάλιστα επέμενε πως αυτό θα ήταν το αποτέλεσμα σε πείσμα των συνεχών δημοσκοπήσεων. 

Αυτό, για ακόμα μία φορά δεν έγινε και είναι κάτι που νομοτελειακά θα προβληματίσει, μια και θέτει το πρώην Κυβερνητικό κόμμα εκτός τροχιάς εξουσίας, για ακόμα περισσότερα χρόνια. Αν δούμε και διάφορες προσωπικές επιλογές της ηγεσίας, σε επίπεδο ψηφοδελτίου, ακόμα και πολυδιαφημισμένες ή εκφράζουσες την ηγεσία, αυτές δεν επιβραβεύθηκαν, δείχνοντας μια απόσταση ή έστω διαφορετική αντίληψη με τη βάση του κόμματος. Οι εξελίξεις στην Κεντροαριστερά, αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αξίζουν αυξημένης προσοχής, μια και σχετίζονται άμεσα με τη δημιουργία ή όχι ενός αξιόπιστου και δυνητικού πόλου εξουσίας. Χωρίς να περνάει απαρατήρητη η αποδοκιμασία της Νέας Αριστεράς, του πιο αυθεντικού ίσως εκφραστή του Κυβερνητικού Σύριζα, που δείχνει να συναντά ανυπέρβλητες, έως τώρα, δυσκολίες. 

Στα μικρότερα κόμματα, ναι μεν τα κόμματα της απώτερης Δεξιάς, ενίσχυσαν ποσοστά, δεν είχαν όμως τη δυναμική, ούτε τα χαρακτηριστικά της υπόλοιπης Ευρώπης και μάλλον σχετίζονται με δικές μας ιδιαιτερότητες και συγκεκριμένες συνθήκες. Σε επίπεδο Ευρώπης, αν και δεν είχαμε ριζική μεταβολή σκηνικού, δύο ήταν τα άξια παρατήρησης και ανησυχίας γεγονότα. Η πολύ μεγάλη αποχή, σχεδόν παντού, και ο πολιτικός "σεισμός" κυρίως σε Γαλλία, αλλά και Γερμανία. Η ενίσχυση εκεί της ακροδεξιάς, προφανώς και προβληματίζει και δείχνει την αποτυχία της συμβατικής πολιτικής, να πείσει ή να εμπνεύσει συγκεκριμένα τμήματα του λαού και να συνδεθεί βιωματικά, με τους νεότερους. Αυτοί, φορείς αυξημένης ανασφάλειας, αλλά και με απουσία βιωμάτων ταραγμένων εποχών και διακυβέρνησης απολυταρχικών καθεστώτων, επιχειρούν πιο ριζοσπαστικές επιλογές, που τάζουν εύκολες λύσεις σε σύνθετα προβλήματα. 

Το μόνο βέβαιο όμως είναι πως η Ευρώπη, οφείλει να κινηθεί διαφορετικά. Δεν είναι δυνατόν, σε έναν πλανήτη τόσο ρευστό, με τόσα διακυβεύματα εν εξελίξει, στις εκλογές για το κατεξοχήν δημοκρατικό Όργανο της Ένωσης, οι πολίτες της να απέχουν τόσο μαζικά. Κάτι δεν επικοινωνείται σωστά, κάτι δεν εκφράζει τους περισσότερους και συνεχίζει να λειτουργεί ακόμα και ερήμην τους. Έτσι, δεν μπορεί εύκολα να υπάρξει πρόοδος. Δεν μπορούν να προχωρήσουν, όχι μόνο τα όποια φιλόδοξα σχέδια, αλλά ακόμη και τα πιο μετριοπαθή. Και με την πιθανότητα, να ανέλθουν στην εξουσία, και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού, ηγεσίες, με πιο…παραδοσιακή λογική, πολλά μπορούν να τιναχθούν στον αέρα. 

Η πορεία της Ιστορίας δεν είναι δεδομένη. Το πάντα συνεχώς μπροστά ή ψηλά, είναι μια ψευδαίσθηση που έχει συχνά ανατραπεί στο παρελθόν. Και οι διαχρονικά ευνοημένοι πλανητικά από την κατανομή πόρων (όπως οι Ευρωπαίοι) πρέπει να είναι συνειδητοί, πως προκειμένου να συνεχίσουν στο επίπεδο που έχουν συνηθίσει, οφείλουν να δρουν συνετά, ως ενημερωμένοι, υπεύθυνοι πολίτες και λιγότερο ως οργισμένη μάζα. Τέτοιες υπάρχουν και αλλού και η άτακτη αναμέτρηση μαζί τους, δεν θα έχει αίσιο αποτέλεσμα. 

*Δικηγόρος (ΜΔΕ, ΜSc)