Του Σπύρου Καπράλου

Στην πρώτη συγγραφική μου απόπειρα το 2019, που οδήγησε στην έκδοση του βιβλίου "Συγκρούσεις και Πολιτική Επικοινωνία: Η Ανατομία ενός War Room" (εκδόσεις Παπαζήση) είχα την ευκαιρία να αναφερθώ διεξοδικά στις ευεργετικές συνέπειες που έχει η άμεση επικοινωνία στη διαμόρφωση υγιών σχέσεων ανάμεσα στους stakeholders της πολιτικής. Τεχνοκράτες και καθηγητές που διδάσκουν σύγχρονες μεθόδους πολιτικής επικοινωνίας στέκονται περισσότερο στο πως μπορεί να διαμορφωθούν καλύτερες συνθήκες engagement μεταξύ πολιτικών οργανισμών και κοινής γνώμης.

Η παράμετρος αυτή θεωρείται εξάλλου καθοριστική για τη σφυρηλάτηση σχέσεων εμπιστοσύνης (trust), ιδιαίτερα σήμερα που ο βαθμός αμφισβήτησης και αβεβαιότητας καταγράφεται σε υψηλά επίπεδα μέσα στις τοπικές κοινωνίες. H συγκεκριμένη θεωρητική προσέγγιση αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία, αφού η δημιουργία ανθεκτικών διαύλων επικοινωνίας των πολιτικών προσώπων με το κοινό, μπορούν να λειτουργήσουν ως αποτρεπτικός μηχανισμός απέναντι στα άκρα και τον λαϊκισμό. Δηλαδή κατά εκείνων που εκμεταλλεύονται τη δύσκολη πανευρωπαϊκή συγκυρία και τα πολλά ανοιχτά μέτωπα που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, τα εργαλειοποιούν και επιχειρούν μέσα από ένα λαϊκίστικο και ακραίο αφήγημα να προσελκύσουν την κοινή γνώμη. Τα αποτελέσματα δε είναι μέχρι στιγμής για εκείνους ικανοποιητικά (άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη).

Η Ευρωπαϊκή Ένωση διανύει σήμερα μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο, με την ηγεσία της να βρίσκεται μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις που θα μας απασχολήσουν συλλογικά για την επόμενη κρίσιμη ομολογουμένως πενταετία. Η επένδυση στο χτίσιμο μιας βαθύτερης επικοινωνίας με τους πολίτες, με βασικό παρονομαστή τη συμμετοχή, την ειλικρίνεια και την αλληλεπίδραση, συνιστά για πολλούς ερευνητές και άλλους ειδήμονες της ευρωπαϊκής δημόσιας σφαίρας, μονόδρομο. Η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης, μια πρωτοβουλία που υλοποιήθηκε μέσα στην πανδημία, αποτέλεσε ένα πρώτο θετικό βήμα, αλλά τέτοιες κινήσεις δεν μπορεί είναι one off, αλλά επιβάλλεται να έχουν και συνέχεια. Η κοινωνία βρίσκεται σε ένα βέρτιγκο από τις συνεχείς κρίσεις και τη δύσκολη καθημερινότητα.

Για να αποφευχθούν οι παγίδες των ακραίων, χρειάζεται να διαμορφωθεί μια νέα κουλτούρα συμμετοχικότητας, η οποία θα λειτουργήσει τρόπω τινά ως ομπρέλα προστασίας. Το περασμένο Φθινόπωρο, το έγκυρο Politico είχε πολύ εύστοχα γράψει ότι "μόνο η σύνδεση με τους ψηφοφόρους μπορεί να σταματήσει το λαϊκιστικό ρεύμα της Ευρώπης. Υπάρχει μια αυξανόμενη αντίδραση που έχει τις ρίζες της στη συνολική απόγνωση, που επιδεινώνεται από την αντίληψη πολλών ψηφοφόρων ότι τα παράπονά τους αποσιωπώνται". Η άποψη αυτή βρίσκει πολλούς υποστηρικτές (ανάμεσα στους οποίους και τον υπογράφοντα) σε ακαδημαϊκό και τεχνοκρατικό επίπεδο, όπου αναζητούνται πλέον νέες πρακτικές αποτελεσματικής επικοινωνίας για την Ευρωπαϊκή Ένωση του 2030. Τα άκρα επενδύουν κατά κύριο λόγο στο φόβο, την ημιμάθεια, αλλά και την εύκολη χειραγώγηση των συνειδήσεων. Γι’ αυτό και η απάντηση των πολιτικών δυνάμεων που έχουν διαχρονικά αφήσει ένα έντονο ευρωπαϊκό αποτύπωμα και έχουν την ιστορική ευθύνη για τη διαφύλαξη των βασικών αξιών και αρχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιβάλλεται να είναι "περισσότερη Ευρώπη", "αυξημένη επικοινωνία" και "μεγαλύτερη συμμετοχή".

 *Ο Σπύρος Καπράλος είναι δημοσιογράφος-πολιτικός αναλυτής, υποψήφιος Διδάκτορας NETPOL (Netzwerk für Politische Kommunikation)