Του Ηλία Παπαθεοδώρου

Η αναμενόμενη αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από τον Οίκο Moody’s τελικά δεν ήρθε. Η Ελλάδα θα παραμείνει μια βαθμίδα κάτω από την πολυπόθητη "επενδυτική βαθμίδα" (investment grade), μια βαθμίδα που θα άνοιγε τις πόρτες σε κεφάλαια που δεν επενδύουν σε ομόλογα οικονομιών που δεν έχουν την επενδυτική βαθμίδα (non-investment grade). 

Τι είδε η Moody’s και δεν μας αναβάθμισε; Υψηλό χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ μας, υψηλό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, ανάγκη αλλαγών στο δικαστικό σύστημα και μια οικονομία που βασίζεται κυρίως σε τομείς, τουρισμό (επί της ουσίας υπηρεσίες) και ναυτιλία, και άρα είναι πολύ ευάλωτη σε κρίσεις. 

Αλλά οι κρίσεις πλέον δεν είναι μόνο οικονομικές. Λόγω κλιματικής κρίσης, τα τελευταία χρόνια τα καιρικά φαινόμενα αυξανόμενης έντασης και συχνότητας έχουν προκαλέσει πολλές φυσικές καταστροφές στη χώρα μας. Οι πλημμύρες, η λειψυδρία, οι υψηλές θερμοκρασίες και οι πυρκαγιές έχουν δημιουργήσει μια εκρηκτική και μη βιώσιμη κατάσταση για την ελληνική οικονομία. Η ελληνική κυβέρνηση και όλοι μας πρέπει να κατανοήσουμε πως σήμερα η ανθεκτικότητα μιας οικονομίας δεν καθορίζεται μόνο από τα οικονομικά μεγέθη και μερικούς οικονομικούς δείκτες. Καθορίζεται και από την ικανότητα της να αντιμετωπίσει τη λαίλαπα της κλιματικής κρίσης που χτυπάει όλο το φάσμα της οικονομίας από την πρωτογενή παραγωγή και τους αγρότες μέχρι την πιστοληπτική ικανότητα των εταιρειών και την οικονομική βιωσιμότητα των ασφαλιστικών οργανισμών. Καθορίζεται από αντοχή των υποδομών και την ικανότητα τους να αντέξουν στα καιρικά φαινόμενα του μέλλοντος η ένταση των οποίων θα δοκιμάσει με έντονο τρόπο την ποιότητα και ανθεκτικότητα της κατασκευής τους. Καθορίζεται από κατά το πόσο ο τακτικός κρατικός προϋπολογισμός θα επιβαρύνεται ετήσια από την ανάγκη υποστήριξης οικονομίας, πολιτών και τοπικών κοινωνιών μετά από φυσικές καταστροφές. Καθορίζεται από το κατά πόσο η πρωτογενής παραγωγή κινδυνεύει από τα ακραία καιρικά φαινόμενα χειμώνα και καλοκαίρι. Καμία οικονομία στον Κόσμο δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σε μια συνεχούμενη καταστροφή υποδομών και πρωτογενούς παραγωγής όπως αυτή που ζήσαμε στη Θεσσαλία. Καμία κοινωνία δεν μπορεί να αντέξει μια τέτοια απώλεια προσωπικής περιουσίας. Καμία κοινωνία δεν μπορεί να διατηρήσει τη συνοχή της σε μια μακροχρόνια κρίση που χτυπάει πάντα πρώτα και σφοδρότερα τους ασθενέστερους πολίτες της. 

Τι πρέπει να γίνει; Άμεσα ένα γενναίο και οραματικό σχέδιο δημοσίων επενδύσεων με γνώμονα τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα της οικονομίας. Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι μια μοναδική ευκαιρία. Πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα στις υποδομές και στη διασφάλιση των κοινών αγαθών με πρώτο το νερό. Ζητήματα όπως η ικανότητας της χώρας να συλλέγει βρόχινο νερό, οι διαχείριση όλων των υδάτων πόρων (δεν υπάρχει πλήρες εθνικό σχέδιο), αναπλήρωση του υδροφόρου ορίζοντα ιδιαίτερα στις γεωργικές περιοχές, η διείσδυση της θάλασσας στους υδροφόρους ορίζοντες που καθιστούν το νερό ακατάλληλο για γεωργία ή πόση και η διανομή ποιοτικού νερού (σχετίζεται και με τη δημοσία υγεία) πρέπει να γίνουν ζητήματα προτεραιότητας. Δεύτερο, ο έλεγχος όλων των υποδομών της χώρας για την αντοχή τους σε μεγάλης έντασης καιρικά φαινόμενα και κατάρτιση σχεδίων αντιμετώπισης κρίσεων ακραίων φαινομένων μεγάλης συχνότητας. Τρίτον, χρηματοδοτικά εργαλεία για την ανθεκτικότητα και οικονομική βιωσιμότητα των πολύ μικρών επιχειρήσεων. Η οικονομική ραχοκοκαλιά της Ελλάδας είναι η πολύ μικρές και οικογενειακές επιχειρήσεις. Γνωρίζουμε πως περί το 96% των Ελληνικών επιχειρήσεων έχουν μέχρι εννέα υπαλλήλους σε περίπου 1 εκατομμύριο επιχειρήσεις συνολικά. Οι Ελληνικές τράπεζες πρέπει επιτέλους να ενισχύσουν με ικανά ποσά τον αγρότη με τον μικρό κλήρο, τη νεανική μικροεπιχειρηματικότητα, την καινοτομία τουλάχιστον εξίσου με τις μεγάλες εταιρείες που έχουν θετική ρευστότητα και πολύχρονη παρουσία. Ένας ισχυρός και διαφοροποιημένος σε κλάδος τομέας μικρομεσαίας και μικρής επιχειρηματικότητας θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και σταθερότητα της Ελληνικής οικονομίας.

To 1992 o Bill Clinton κέρδισε τις εκλογές με το σύνθημα "the economy, stupid”. Σήμερα πιστεύω πως θα έλεγε "the resilience, stupid”. Τρεις δεκαετίες μετά το μεγάλο στοίχημα για την επιβίωση κάθε οικονομίας είναι η ανθεκτικότητα και η βιωσιμότητα. Το δεύτερο σύνθημα του 1992, "change vs more of the same", ισχύει ακόμα. Εάν δεν αλλάξουμε το σύστημα που μας έφερε εδώ τα πράγματα θα γίνονται όλα και χειρότερα.

* Ο κ. Ηλίας Παπαθεοδώρου είναι επιχειρηματίας στον τομέα της βιοτεχνολογίας - Εκπρόσωπος Τύπου "ΚΟΣΜΟΣ"