Φόβος και παραλογισμός

Του Κωνσταντίνου V. Νικολόπουλου 

Εξ όσων ακολουθούν με εξαίρεση τα επτά αποφθέγματα και τις παραπομπές τα υπόλοιπα είναι μυθοπλασία

Ο κύριος Χι (γενιά Millennials): 

"Ο Μεγάλος Αδελφός σε εποπτεύει!"  Τζ. Όργουελ

Θυμάμαι την οργισμένη αντίδρασή σου και την αγανάκτησή σου, τότε,  για τις τοποθετήσεις των καμερών στις διασταυρώσεις με το πρόσχημα της τροχαίας αλλά και την επίβλεψη για τη δημόσια τάξη. Θυμάμαι που κατέβασες βιτρίνες στις πορείες από αγανάκτηση ή και που ειρηνικά διαδήλωνες εναντίον του ελέγχου. Βλέπω ότι τις επικαλείσαι για να ανακαλύψεις την υπέρβαση της εκτελεστικής εξουσίας στην πρόσφατη διαδήλωση για το εργασιακό νομοσχέδιο και για το μεταναστευτικό. Μου δείχνεις τη φωτογραφία σου από ένα ενσταντανέ εκείνης της εποχής. Βλέπω το κινητό σου στην κωλότσεπη και στο προσκέφαλό σου όπως λες. Σε ρωτάω αν φοβάσαι μήπως σου το κλέψουν εκεί που το έχεις πρόδηλα και προκλητικά. Μου απαντάς ότι έχει ειδικό τσιπάκι για εντοπισμό και ενεργοποιείται η κάμερά του μεταφέροντας όσα "βλέπει" απευθείας στην οθόνη τής τηλεόρασής σου. Και να το χάσεις, λες, μπορείς να το εντοπίσεις πάραυτα. Εσύ τι θυμάσαι;

Κυρι@Ψι (γενιά Z): 

"Τίποτε δεν δίνει στον φοβισμένο περισσότερο κουράγιο από το φόβο ενός άλλου" Ουμπέρτο Έκο 

Αγαπάς τα ζώα, το ξέρω, σε παρατηρώ στις ήσυχες βόλτες με τον σκύλο σου. Τις βροχερές μέρες άραγε τον κάνεις τον περίπατο; Δεν μου απαντάς; Εντάξει! Αν θέλω μπορώ να το μάθω από το υποχρεωτικό τσιπάκι του σκύλου σου. Έχω ένα "σπασμένο" πρόγραμμα εντοπισμού που ονομάζεται "Όχι άλλα αδέσποτα". Σε γνωρίζω περισσότερο από όσο νομίζεις σε σχέση με το "γεια" που ανταλλάσσουμε στην είσοδο της πολυκατοικίας. 

Υποθέτω ότι είμαι ο τύπος που σου αρέσει. Βλέπω τα δύο site γνωριμιών που επισκέπτεσαι. Αυτά χρησιμοποιώ κι εγώ. Παρά το αστείο σου ψευδώνυμο αναγνώρισα τον σκύλο σου και το πάρκο, δίπλα στην πολυκατοικία μας, από τις φωτογραφίες που έχεις αναρτήσει. Τις ίδιες έχεις και στα υπόλοιπα "αθώα" μέσα κοινωνικής δικτύωσης που είσαι πολύ ενεργή, απ’ όσο διαπιστώνω, ειδικά το τελευταίο εξάμηνο. Έχεις χωρίσει πρόσφατα;  Ξέρω ότι είσαι εσύ. Έχεις γούστα που με ερεθίζουν. Με προκαλούν οι σεξουαλικές σου προτιμήσεις. Μπορώ να έχω πρόσβαση στα cookies, ξέρεις που εργάζομαι και συμμερίζεσαι το πάθος μου για τους υπολογιστές. Για πού ετοιμάζεσαι σήμερα που δεν πήγες βόλτα τον σκύλο; 

Υ.Γ.Βλ.Ενδεικτικά "Google Knows Where You’ve Been, but Does It Know Who You Are? - The New York Times" (2018) και Cookie Policy, The New York Times Company Cookie Policy (2022).

Ο κύριος  Ωμέγα (γενιά Χ):

"Όποιος πολεμάει τέρατα πρέπει να φροντίσει να μην γίνει, στη διαδρομή, κι ο ίδιος τέρας" Φρίντριχ Νίτσε

Θαυμάζω όσα γράφεις για τις πληροφορίες που αντλείς και ενδεχομένως κατέχεις. Αυτή η πληθώρα σκέψεών σου είναι "ασφαλώς" αποθηκευμένη σε εταιρικά e-clouds όπως και το επιστημονικό σου έργο πριν δημοσιευτεί σε επίσημους ιστοτόπους. Ξέρω πόσο καλός επαγγελματίας είσαι, πού εργάζεσαι, πού εργαζόσουν, τι έχεις σπουδάσει, τα χόμπι σου από ιστοχώρους επαγγελματικής και κοινωνικής δικτύωσης παγκόσμιας εμβέλειας. Σε έχει βοηθήσει αυτή η δικτύωση στην καριέρα σου, στην αμοιβή σου αλλά και στις ακτιβιστικές σου δραστηριότητες. Εκεί είδα ότι είσαι πατέρας. Σου μοιάζει η κόρη σου! Τις Τετάρτες την πας για λογοθεραπείες!

Μετά από τη συμμέτοχή σου στη νέα εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) βλέπω ότι έχει βελτιωθεί ο γραπτός σου λόγος. Μάλλον την παραχρησιμοποιείς. Είναι όντως δικές σου όλες αυτές οι καινοτόμες ιδέες ή τις "έκλεψες"; Έλα, μη θυμώνεις! Πλάκα κάνω!

Ευτυχώς που είχες προσαρμόσει ανιχνευτή στο SUV σου. Το εντόπισες εύκολα, όπως είδα, και δεν έχασες ούτε το laptop με τις εργασίες σου που είχες αφημένο στο πίσω κάθισμα. 

Κι εγώ χαίρομαι που η Google διαβάζει τις"επιθυμίες" μου. Αρκεί να αναφέρω προφορικά τον επόμενο προορισμό μου και αυτόματα έχω στο κινητό μου πληθώρα προτάσεων με ταξιδιωτικές υπηρεσίες για τη διευκόλυνσή μου. Πάντα το ονειρευόμουν αυτό. Εισακούγομαι φίλε μου! Κερδίζω…χρόνο έτσι. Βλέπεις, σ’αυτό μοιάζουμε. Σκέφτομαι άμεσα να το συνδέσω κι εγώ με τον πλοηγό τού αυτοκινήτου μου όπως έχεις κάνει κι εσύ. Ο οδικός πλοηγός μου είναι κάπως παρωχημένος νομίζω. 

Υ.Γ.Ενδεικτικά, αναζητήστε πληροφορίες για το "Google Assistant".

H κυρία Φι (γενιά Boomers):

"Εάν κοιτάξεις για αρκετή ώρα σε μια άβυσσο, η άβυσσος θα κοιτάξει πίσω σε σένα" Φρίντριχ Νίτσε

"Αγαπητέ μου εκτιμώ ιδιαίτερα τη διευκόλυνση τής τρέχουσα ψηφιακής εποχής και στις συναλλαγές μου με το Δημόσιο. Πλέον όλα τα κάνω από το σπίτι μου. Κερδίζω χρόνο και δεν χρειάζεται να συνομιλώ με τον κάθε "βλάκα". Όλα σε πλατφόρμες! Θα μου πεις ξέρουν ακόμα και τι χρώμα βρακί φοράω, που λέει ο λόγος. Αλλά και τι έγινε; Σιγά! Βέβαια, γνωρίζουν κι από τι έχω αρρωστήσει, ελπίζω να μην το αναφέρουν και στην ασφαλιστική μου… Ευτυχώς δεν πάθαμε και όσα η φουκαριάρα η Ψι! Βλέπεις μαθεύονται τα κουτσομπολιά από στόμα σε στόμα, με τον πατροπαράδοτο τρόπο.  Εγώ θα ντρεπόμουν στη θέση της να πάω στα επείγοντα για ένα "σεξουαλικό ατύχημα". Δεν ανησυχώ. Εξάλλου πάντοτε τα γνώριζαν·  απλώς στις μέρες μας έχουν ευκολότερη και πιο εποπτική πρόσβαση. Λες να ξεχνάω τι γινόταν στα νιάτα μου με το περίφημο "φακέλωμα"; Τουλάχιστον τώρα υπάρχουν και τα πρωτόκολλα GDPR και ισχυρή νομοθεσία προστασίας για προσωπικά και ευαίσθητα δεδομένα, διεθνώς. 

Ετοιμάζομαι για τη διαμαρτυρία. Συγκέντρωση στην πλατεία ΑΛΦΑ και πορεία! Να φορέσω αθλητικά παπούτσια!"

Επίλογος: 

"Η εξουσία δεν είναι το μέσο, είναι ο σκοπός" Τζώρτζ  Όργουελ

Η 11η Σεπτεμβρίου, η Πανδημία Covid ’19 αποτελούν κάποιες κομβικές ιστορικά συγκυρίες για κοινωνικοπολιτικές μεταβολές. Πιθανά ενισχύουν κάποιο κοινωνικό τραύμα αλλά πρακτικά μεταβάλλουν. Λόγου χάρη, κατόπιν της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 μεταβλήθηκε, κυρίως στις δυτικές κοινωνίες, το ευρωπαϊκό τρίπτυχο σχήμα του λυκόφωτος του 18ου αιώνα "Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη" σε "Προστασία, Ασφάλεια, Αποκλεισμός". 

Βούτυρο στο ψωμί της εξουσίας το να κυνηγάς δαίμονες και να παλεύεις με τα φαντάσματα του μυαλού σου. 

Ανησυχείς, τρέμεις μήπως σε "παρακολουθούν"; Ποιοι; Οι δαίμονες; Θέλεις να μπορείς να κρυφτείς όταν συμβεί... τι; Για ομολόγησέ το στον εαυτό σου, χωρίς να βάλεις τα γέλια και δίχως να ντραπείς! Άλλωστε και ερημίτης να είσαι, έχεις συμβάλει στο να εντοπιστείς είτε ζωντανός είτε νεκρός από τις μεθόδους τύπου CSI! Εσύ δεν  θαυμάζεις την πρόοδό τους στις οθόνες σου;

Τι; Μη σου ελέγξουν τη σκέψη; Ποια σκέψη; Τι σκέφτεσαι που είναι τόσο πολύτιμο; Ήδη ελέγχεται (με τον τρόπο που το εννοείς εσύ) η σκέψη και η γαλήνη σου εφόσον ακολουθείς εκείνους τους επιτήδειους δημαγωγούς από κάθε εξουσιαστικό χώρο (πολιτική, θρησκεία, δημοσιογραφία) που σε τρομοκρατούν για να ερίζουν από ισχυρότερη θέση με τους κομματικούς αντιπάλους τους, να συσπειρώνουν τους οπαδικούς στρατούς τής εξουσίας τους, να ελέγχουν την ψήφο σου και τις αποφάσεις σου και να παρακάμπτουν από τα ουσιώδη το θυμό και τη θλίψη σου όταν μετατρέπονται σε δύναμη. 

"Ελευθερία είναι η δυνατότητα να λες ότι δύο συν δύο κάνουν τέσσερα. Αν αυτό παραχωρηθεί, όλα τα υπόλοιπα έπονται" Τζωρτζ Όργουελ

Σε σένα το λέω, που εκπλάγηκες για την κλήση της τροχαίας στην παράβασή σου, όταν σε κατέγραψε κάμερα εν αγνοία σου και αναζητείς τα συμπτώματα της υγείας σου στο διαδίκτυο, καταγραμμένα στο smartwatch σου που δεν το αποχωρίζεσαι από τον καρπό σου νύχτα – μέρα. Εσύ που δίνεις εντολή στη σκούπα σου να καθαρίζει ενόσω απουσιάζεις από το σπίτι σου και στέλνεις τα δεδομένα σου στις ψηφιακές αποθήκες του ίντερνετ!

Κι όμως, είσαι εσύ που εμπιστεύεσαι σε αγνώστους τις συναλλαγές σου και ξένοι σε εσένα με τη δική σου συγκατάθεση βούλησης γνωρίζουν τι, πότε και πόσο τρως, πότε κάνεις διατροφή, δίαιτα κάθε πότε γυμνάζεσαι ή βαριέσαι, τι ψωνίζεις, πού διασκεδάζεις, τι διαβάζεις, πού, πότε και με ποιους πας διακοπές, εάν περνάς καλά ή δυσάρεστα και πόσο ελεύθερο χρόνο διαθέτεις. Ξέρουμε πολλοί, άγνωστοι σε εσένα, πού μένεις και αν είσαι φειδωλός στα φιλοδωρήματα  ή μπαταχτσής αλλά και εάν είσαι χρεοκόπος για την Τράπεζα. Κι όλα αυτά για την εξυπηρέτησή σου, για τον... χαμένο χρόνο σου, τη φιλαρέσκειά σου, την αυτο-επιβεβαίωσή σου και επειδή σ' αρέσει να μιμείσαι και να αντιγράφεις. Για να αποδείξεις ότι υπάρχεις και πως υπάρχεις στο παρόν!

Εσύ λοιπόν, η κυρία Φι, οι κύριοι Χι και Ωμέγα και το κυρι@ Ψι θα βρεθούν το σημερινό αστικό δειλινό στην πορεία κατά των νέων ταυτοτήτων με το ενσωματωμένο τσιπάκι. Θα πάω κι εγώ γιατί είναι ιδανική περίσταση να προσεγγίσω τ@ Ψ. Είναι η καλύτερή μου ευκαιρία για αυτή τη… γυναίκα. Θα επικαλεστώ την προτροπή της εκκλησίας, παρότι η θρησκεία μου θεωρεί αμαρτία να φοβάμαι τα τσιπάκια αλλά θα υποκριθώ ότι τα φοβάμαι. Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα! 

Όσοι πιστεύουν και φοβούνται την Κόλαση οφείλουν να γνωρίζουν ότι ο άγιος Πέτρος έχει αξιόλογα προαιώνια κριτήρια κατάταξης από... τις καταχωρημένες πληροφορίες των αντιστάσεων των μονωτών.

Ο έλεγχος από το φόβο σου είναι ισχυρότερο εργαλείο από τα τεχνικά μέσα όπως οι ημιαγωγοί. Ο φόβος αποτελεί το καλύτερο μέσο – αγωγό για αποπροσανατολισμό και το αποτελεσματικότερο προπέτασμα καπνού οδηγώντας στην αποχαύνωση.

Άλλο να σου ελέγχω τις κινήσεις κι άλλο το μυαλό που καθορίζει τις κινήσεις σου!

"Μπορούμε εύκολα να κατανοήσουμε ένα παιδί που φοβάται το σκοτάδι – η πραγματική τραγωδία της ζωής είναι όταν οι ενήλικες φοβούνται το φως" Πλάτων.

Ωστόσο, αν εξακολουθείς να φοβάσαι μήπως σε "βλέπουν", λάβε υπόψη σου πως όταν τα δέντρα καίγονται δεν μπορείς να κρυφτείς πλέον στις φυλλωσιές που γίνανε στάχτη και δεν φαντάζομαι να πιστεύεις στην αμέριστη ευθύνη του Προμηθέα στις πυρκαγιές!

* Ο Δρ. Κωνσταντίνος V. Νικολόπουλος είναι συγγραφέας, καθηγητής Οικονομικών και Κοινωνικής Πολιτικής.