Του Λέανδρου Ρακιντζή

Με αφορμή τη διαγραφή του βουλευτή Γρεβενών Α. Πάτση από την κοινοβουλευτική ομάδα της Ν.Δ. δια επαγγελματικές δραστηριότητες που δεν συνάδουν με μέλος του Κοινοβουλίου και εγείρουν σημαντικά ηθικά ζητήματα, ήλθε στο προσκήνιο ένα πλέγμα θεμάτων, που αφορά τα ασυμβίβαστα έργα των πολιτικών που επιφέρουν έκπτωση από το αξίωμα τους, τη διαδικασία, τις ποινές και τα όργανα που την επιβάλλουν, τον έλεγχο της οικονομικής κατάστασης των βουλευτών, τα περί ασυλίας των βουλευτών και το τι είναι νόμιμο και ηθικό στην πολιτική.

Ο παραπάνω βουλευτής είναι ιδιοκτήτης εισπρακτικής εταιρείας που, με δάνειο από τράπεζα, είχε αγοράσει "κόκκινα" δάνεια, ενώ παράλληλα το νομικό του γραφείο είχε συνάψει σύμβαση για την παροχή νομικών υπηρεσιών με τα ΕΛΤΑ, που ανήκουν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και είναι ιδιοκτήτης εξωχωρίων (off shore) εταιρειών στην Κύπρο, που όχι μόνο απαγορεύεται ρητά, αλλά αποτελεί και ποινικό αδίκημα (ν.3213/2003). Ο βουλευτής ομολογεί την εμπλοκή του στις παραπάνω δραστηριότητες και προβάλλει διάφορες δικαιολογίες για να αποσείσει την ευθύνη του, τις οποίες δεν είμαι αρμόδιος να κρίνω. Αρμόδιο όμως είναι το εκλογοδικείο, αν προσβληθεί η εκλογή του, για παραβίαση του άρθρου 57 του Συντάγματος (που προβλέπει έκπτωση από το αξίωμα του βουλευτή λόγω ασυμβιβάστου) και το ποινικό δικαστήριο. Δεν δέχομαι όμως τον ισχυρισμό του, ότι δεν γνώριζε, ότι απαγορεύεται η συμμετοχή βουλευτή σε εξωχώριες εταιρείες ή ότι τα ΕΛΤΑ δεν ανήκουν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, γιατί άγνοια νόμου και μάλιστα από δικηγόρο δεν επιτρέπεται.

Γεννώνται όμως σημαντικά ηθικά ζητήματα σύμφωνα με πηγές του κυβερνώντος κόμματος. Το ζητούμενο λοιπόν είναι ειδικά για τους πολιτικούς, αν το νόμιμο είναι και ηθικό, για το οποίο υπήρξε θετική απάντηση στην περίπτωση του παλιού Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας κ. Βουλγαράκη με το επιχείρημα, ότι ο νόμος δεν μπορεί να είναι ανήθικος. Η απάντηση μπορεί να φαίνεται από πρώτη άποψη ικανοποιητική για την αγορά "κόκκινων" δανείων, γιατί επιτρέπεται από το νόμο, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση πρέπει να επανεξεταστεί.

"Νόμιμο" είναι κάθε πράξη ή παράλειψη, που γίνεται κατά επιταγή ή συμμόρφωση στο νόμο, δηλαδή με τον από την Πολιτεία τιθέμενο γραπτό κανόνα δικαίου. Δεν συμφωνώ, όμως με τον ισχυρισμό πως ό,τι δεν απαγορεύεται ρητά επιτρέπεται, γιατί ο νόμος είναι γενικός και δεν ρυθμίζει όλες τις περιπτώσεις, που καλύπτονται από την ερμηνεία του, που λαμβάνει υπόψη, το έθιμο, την πάγια πρακτική ή τους κανόνες καλής συμπεριφοράς. "Ηθικό" είναι οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη σύμφωνα με το σύνολο των κανόνων και αξιών που ρυθμίζουν τις σχέσεις μας με άλλους ανθρώπους και που επιβάλλει η κοινωνία σαν αποδεκτούς από τον μέσο άνθρωπο. Η χώρα μας διάγει σχεδόν διακόσια χρόνια κοινοβουλευτικού βίου και έχουν δημιουργηθεί κανόνες εθιμικής συμπεριφοράς των πολιτικών, από ό,τι δε γνωρίζω δεν υπήρξε προηγούμενο αγοράς από πολιτικό "κόκκινων" δανείων, που μόνο με αναγκαστική εκτέλεση ακινήτων φτωχών μπορούν να εισπραχθούν, γεγονός που αντίκειται στο κοινό περί δικαίου αίσθημα, όπως διαμορφώνεται στην κοινή γνώμη και έχει πολιτικές επιπτώσεις.

Κανείς δεν γνωρίζει τη συνέχεια της υπόθεσης αυτής. Το πιθανότερο είναι να παιχθεί το συνηθισμένο γαϊτανάκι: προκαταρκτική εξέταση, κάποιο πόρισμα, αίτηση για άρση ασυλίας, κάποιες δικαστικές διαδικασίες και στο βάθος παραγραφή, χωρίς ευθύνες για κανέναν, ούτε προσπάθεια να λειτουργούν καλύτερα οι θεσμοί.

Στα ΜΜΕ γράφτηκε ότι ο βουλευτής χρωστά στο Γηροκομείο Αθηνών πάνω από 100.000 ευρώ από μισθώματα έξι διαμερισμάτων της ιδιοκτησίας του Γηροκομείου, που στεγάζει τα γραφεία των επιχειρήσεών του. Το Γηροκομείο, με ανακοίνωση, παραδέχεται ότι βουλευτής χρωστάει 166.500 ευρώ και ότι δεν έχει κάνει καμιά ενέργεια για την είσπραξή τους, αλλά τώρα δόθηκε αυστηρή εντολή στη νομική υπηρεσία για νομικές ενέργειες για είσπραξη και έξωση. Έτσι αποδεικνύεται για άλλη μια φορά ο τρόπος, που οι προσωρινές διοικήσεις διαχειρίζονται τα "ιερά λεφτά" που ευεργέτες κατέλειπαν υπέρ των γερόντων, με αποτέλεσμα το καταχρεωμένο Γηροκομείο, που για πάνω από πέντε χρόνια διοικείται από προσωρινές διοικήσεις, να επιδοτείται από τον Δήμο Αθηναίων με μεγάλα ποσά και πόση μεγάλη είναι η ανάγκη για την άμεση εκλογή υπεύθυνης αιρετής διοίκησης, στην οποία οι προσωρινές διοικήσεις πρέπει να λογοδοτήσουν.

Σύμφωνα με το άρθρο 62 του Συντάγματος: όσο διαρκεί η βουλευτική περίοδος ο βουλευτής δεν διώκεται ούτε συλλαμβάνεται ούτε φυλακίζεται ούτε με άλλο τρόπο περιορίζεται χωρίς την άδεια του Σώματος. Αυτή είναι η περίφημη βουλευτική ασυλία βάσει της οποίας οι βουλευτές, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων που αφορούν βαριά αδικήματα, διαφεύγουν των ποινικών κυρώσεων.

Κάθε χρόνο υποβάλλονται στη Βουλή από τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου αιτήσεις άρσης ασυλίας βουλευτών, οι οποίες συνήθως απορρίπτονται από την αρμόδια επιτροπή. Η απόρριψη αυτή δεν σημαίνει εξάλειψη του αξιοποίνου, αλλά αναστολή της ποινικής διαδικασίας, η οποία πρέπει να συνεχισθεί, όταν ο βουλευτής χάσει την ιδιότητα του. Το δε παρεμβαλλόμενο χρονικό διάστημα δεν λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό του χρόνου της παραγραφής.

Προσωπικά γνωρίζω ελάχιστες περιπτώσεις που η Εισαγγελία συνέχισε την ποινική διαδικασία, το πιθανότερο ελλείψει συντονισμού με τη Βουλή. Το συνήθως συμβαίνον είναι να μπαίνει η υπόθεση στο αρχείο λόγω παραγραφής.

Νομίζω, ότι, κατά παράφραση της ρήσης του Ιουλίου Καίσαρα, οι πολιτικοί πρέπει να αντιληφθούν, ότι δεν αρκεί να είναι τίμιοι, αλλά πρέπει και να φαίνονται τίμιοι.

* Ο Λέανδρος Τ. Ρακιντζής είναι Αρεοπαγίτης ε.τ.