Του Λέανδρου Ρακιντζή

Με έργα που σύντομα θα υποβληθούν στη διαδικασία του διαγωνισμού επισπεύδεται η ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης με κυριότερο έργο τη συγκέντρωση όλων των δικαστικών εγγράφων στο κεντρικό σύστημα διαχείρισης εγγράφων-σύστημα ψηφιακής αρχειοθέτησης, από όπου μπορούν να ανακτώνται άμεσα.

Επίσης θα δημιουργηθεί ένα δίκτυο παροχής υπηρεσιών τηλεδιάσκεψης σε δικαστήρια και σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας και η ανάπτυξη και λειτουργία ενός εκτεταμένου πληροφοριακού συστήματος, που θα επιτρέπει τη δημοσιοποίηση σε πραγματικό χρόνο της πορείας των πινακίων και εκθεμάτων των δικαστηρίων. Το σπουδαιότερο όμως είναι, ότι η κλήση των μαρτύρων να παραστούν στο δικαστήριο θα επιδίδεται ηλεκτρονικά, ήδη στην προανακριτική εξέταση των μαρτύρων ζητείται το e- mail τους και έτσι δεν θα χρησιμοποιείται πλέον το επισφαλές μέσον της θυροκολλήσεως των κλήσεων.

Πιστεύω, ότι θα είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για να ειδοποιούνται οι μάρτυρες να μην προσέρχονται μάταια στο δικαστήριο, όταν η υπόθεση αναβάλλεται, ματαιώνεται ή αποσύρεται από το πινάκιο.

Σαφώς η τεχνολογία και η ψηφιοποίηση θα αυξήσει υπό προϋποθέσεις την ταχύτητα και τη διαφάνεια στην απόδοση της δικαιοσύνης κατά το διαδικαστικό μέρος, αλλά τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη συμμετοχή του δικαστή στην ταχεία απονομή της δικαιοσύνης των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων, ούτε να εξασφαλίσει τη δικαστική κρίση για την έκδοση ορθών αποφάσεων για την οποία απαιτείται όχι μόνο η σχεδιαζόμενη επιμόρφωση και εξειδίκευση των δικαστών σε νέες έννοιες, κυρίως οικονομικές και δημόσιων συμβάσεων, αλλά και επαρκής κοινωνική πείρα για την ορθή εκτίμηση των αποδείξεων, που πρέπει να είναι άμεσες και που θα αποκτώνται μόνο με τη ζωντανή διαδικασία της εξέτασης των μαρτύρων στο ακροατήριο, προπαντός όμως η κτήση από τους δικαστές της δικαστικής συνείδησης και νοοτροπίας ως δικαστικών λειτουργών.

Ανάπτυξη σε γενικές γραμμές είναι η επωφελής πλήρης εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας, που μπορεί να επιτευχθεί μόνο με επιλεγμένες επενδύσεις από ημεδαπά και αλλοδαπά κεφάλαια και διαχείριση από κατάλληλα πρόσωπα με αξιοκρατικά και όχι πολιτικά κριτήρια και εφόσον συντρέξουν πολλές προϋποθέσεις μεταξύ των οποίων η ασφάλεια δικαίου και η δημόσια ασφάλεια.

Με την ασφάλεια δικαίου εννοούμε την ύπαρξη ενός νομοθετικού πλαισίου, που θα ρυθμίζει τους κανόνες και προϋποθέσεις των επενδύσεων σε τέτοιο βάθος χρόνου, ώστε να δημιουργεί στον επιφυλακτικό επιχειρηματία την πεποίθηση, ότι το νομικό αυτό καθεστώς θα διαρκέσει μέχρι την ολοκλήρωση και λειτουργία της επιχείρησης. Το νομικό πλαίσιο πρέπει να περιλαμβάνει κωδικοποίηση των νόμων, σταθερή φορολογική πολιτική, μέτρα για την εργασιακή και συνδικαλιστική ειρήνη, πάταξη της γραφειοκρατίας, της κακοδιοίκησης και της διαφθοράς στον δημόσιο τομέα, ώστε η έγκριση και η υλοποίηση της επένδυσης να γίνεται τάχιστα.

Το μεγάλο όμως πρόβλημα είναι η βραδύτητα της απονομής της δικαιοσύνης, που έχει φθάσει στα όρια της αρνησιδικίας και που είναι δύσκολο να επιλυθεί λόγω των συνταγματικών προβλέψεων και συνδικαλιστικών αντιδράσεων. Σύμφωνα με έρευνα της ΝΕΟσις στη χώρα μας για τη δικαστική επίλυση μιας διαφοράς μιας επιχείρησης απαιτούνται για τον πρώτο βαθμό 640 ημέρες και συνολικά 1.580 ημέρες, ενώ στη Γαλλία μόνο 400. Η βραδύτητα αυτή απονομής της δικαιοσύνης και η πολυνομία αποτελούν τροχοπέδη στην οικονομική και επενδυτική δραστηριότητα, όπως υποστήριξε μετά λόγου γνώσεως ο πρόεδρος του ΣΕΒ.

Η επιτροπή σοφών Πισσαρίδη, αφού διαπίστωσε τις ανεπάρκειες του δικαστικού μας συστήματος, πρότεινε συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις για την αναβάθμισή της σε σχέση πάντοτε με την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Στο 7ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών ο Υπουργός Επικρατείας Γ. Γεραπετρίτης εξάγγειλε μια γενναία μεταρρύθμιση σε όλα τα επίπεδα της δικαιοσύνης και στο σύστημα αξιολόγησης των δικαστών για να γίνει πιο αξιοκρατική και λειτουργική. Στη συνέχεια σε ειδικό πάνελ στο οποίο μετείχε και ο Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης κ. Παναγιώτης Πικραμμένος αναδείχθηκε, ότι η δικαιοσύνη αποτελεί βασικό παράγοντα της οικονομικής ανάπτυξης και ότι απαιτείται αναβάθμισή της όχι μόνο δια μεταρρυθμίσεων στο δικαστικό σύστημα, αλλά και με αλλαγή της νοοτροπίας των λειτουργών της με την έννοια να συνειδητοποιήσουν, ότι ασκούν όχι βιοποριστικό επάγγελμα αλλά δημόσιο λειτούργημα για να προσφέρουν υπηρεσίες στην κοινωνία με υπευθυνότητα, ανάληψη της ευθύνης, υποκείμενοι σε λογοδοσία έναντι του εαυτού τους και σε αξιολόγηση. 

Είναι γεγονός, ότι ψηφίστηκαν κάποιοι ανώδυνοι νόμοι, όπως ο νέος Οργανισμός Δικαστηρίων και Καταστάσεως Δικαστικών Λειτουργών, που στην ουσία πλην κάποιων υπηρεσιακών διευθετήσεων δεν αλλάζει το τοπίο, ούτε βοηθά στην επίσπευση απονομής της δικαιοσύνης, που εναπόκειται μόνο στην κατά υπέρβαση των συνδικαλιστικών μικροσυμφερόντων συναίνεση των εμπλεκομένων τάξεων (δικαστών, δικηγόρων, δικαστικών γραμματέων) για τη λήψη από την ανίσχυρη να επιβληθεί Πολιτεία καινοτόμων μέτρων, όπως την επέκταση του ωραρίου λειτουργίας των ποινικών δικαστηρίων και τον περιορισμό των αναβολών των δικών για τη σταδιακή λύση του αδιεξόδου από τη σώρευση μετά αναβολή των υποθέσεων. 

Σαφώς υπάρχουν πολλοί εξαιρετικοί δικαστές, που εκτελούν με αυταπάρνηση και δικαστική νοοτροπία το καθήκον τους και καλύπτουν κενά από υστέρηση άλλων συναδέλφων τους και που η σημερινή εικόνα της δικαιοσύνης τους αδικεί με τον καταλογισμό συλλογικών ευθυνών. Δεν μου επιτρέπεται όμως να ασχοληθώ με τα εσωτερικά της δικαιοσύνης και να προτείνω, αν υπάρχουν, λύσεις για την αλλαγή των στερούμενων δικαστικής νοοτροπίας δικαστικών λειτουργών, γιατί αυτό είναι θέμα της Πολιτείας και της ηγεσίας των δικαστηρίων, που απαιτεί επιπλέον συλλογική προσπάθεια όλων των δικαστών, η οποία ξεκινά από τη συνειδητοποίηση, ότι η αλλαγή νοοτροπίας αποτελεί μια ουκ άνευ προϋπόθεση για τη βελτίωση της απονομής της Δικαιοσύνης ώστε με τον τρόπο αυτό να επανακτήσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών, που σύμφωνα με τη δημοσκόπηση της Κ.R. της 6-9-2021 ανέρχεται μόλις στο 15%.

Φοβάμαι όμως ότι και στη Δικαιοσύνη ισχύει, το "ότι αλλάζει πάντα το ίδιο μένει".

* Ο κ. Λέανδρος Τ. Ρακιντζής είναι Αρεοπαγίτης ε.τ.