Του Θοδωρή Γιάνναρου 

Πολλά λέγονται και γράφονται για τις νέες μεταλλάξεις του κορονοϊού! Αξίζει ίσως να δούμε το νέο Νοτιοαφρικάνικο στέλεχος με τα μάτια ενός μοριακού βιολόγου.

Είναι τα γεγονότα όπως μας τα αναφέρει ο ΠΟΥ και κάποιοι "ειδικοί”; Είναι η κατάσταση πιο επικίνδυνη από αυτή που ξέραμε μέχρι χθες; Μεταδίδεται πιο εύκολα η νέα εκδοχή/μετάλλαξη του κορονοϊού; Είναι πιο επικίνδυνος και πιο θανατηφόρος και τι μπορούμε να κάνουμε εμείς όλοι που αναμένουμε να μάθουμε νέα για όλο αυτό το νέο κρεσέντο σκιών και ανησυχίας;

Όλοι οι ιοί, συμπεριλαμβανομένου και αυτού που προκαλεί τη λοίμωξη Covid-19, μεταλλάσσονται συνεχώς σε νέες παραλλαγές. Αυτές οι μικροσκοπικές γενετικές αλλαγές συμβαίνουν καθώς ο ιός δημιουργεί νέα αντίγραφα για να εξαπλωθεί και να ευδοκιμήσει. Είναι η άμυνα του για να μην εξαφανιστεί!

Οι περισσότερες είναι ασήμαντες, και μερικές μπορεί να είναι ακόμα και επιβλαβείς για την επιβίωση του ιού, αλλά ορισμένες παραλλαγές μπορούν να κάνουν τον ιό πιο μολυσματικό ή πιο απειλητικό για τον ξενιστή - τον άνθρωπο δηλαδή, καθώς μπορεί να γίνει πιο μεταδοτικός ή πιο επιβλαβής για τον ανθρώπινο οργανισμό .

Υπάρχουν έως σήμερα πολλές παραλλαγές του πανδημικού ιού που ήδη κυκλοφορούν. Ωστόσο, οι ειδικοί ανησυχούν για την παραλλαγή της Νοτίου Αφρικής -τον 501.V2.

Είναι τελικά πιο επικίνδυνος από την έως σήμερα παραλλαγή, για την οποία δημιουργήθηκαν τα εμβόλια;

Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η παραλλαγή της Νότιας Αφρικής προκαλεί σοβαρότερη ασθένεια για τη συντριπτική πλειονότητα των ατόμων που μολύνονται, αλλά μάλλον πρόκειται για μια απόλυτη υπερβολή, χωρίς αυτό να σημαίνει πως η νέα εκδοχή του ιού είναι άκακη ή εξασθενημένη. Όπως με την αρχική έκδοση, ο κίνδυνος είναι υψηλότερος για άτομα που είναι ηλικιωμένοι ή έχουν σημαντικές υποκείμενες νόσους. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες ανησυχίες, ότι μπορεί να διασπαρεί πιο εύκολα και τα εμβόλια μπορεί να μην λειτουργούν  τόσο αποτελεσματικά.

Η νοτιοαφρικανική παραλλαγή φέρνει μία από τις ίδιες μεταλλάξεις με την πρόσφατα ανακαλυφθείσα έκδοση του Ηνωμένου Βασιλείου που οι επιστήμονες έχουν επίσης μελετήσει. Αυτή η μετάλλαξη, που ονομάζεται N501Y, φαίνεται να καθιστά και τις δύο πιο μεταδοτικές ή εύκολοτερο να εξαπλωθεί.

Ενώ άλλες αλλαγές στη νέα παραλλαγή του Ηνωμένου Βασιλείου είναι απίθανο να βλάψουν την αποτελεσματικότητα των τρεχόντων εμβολίων, υπάρχει κάποια πιθανότητα στην παραλλαγή της Νότιας Αφρικής, συμπεριλαμβανομένης μιας μετάλλαξης που ονομάζεται E484K, να συμβεί σε κάποιο βαθμό.

Είναι όμως σχετικά νωρίς ακόμα για να αποφανθούμε με σιγουριά, μέχρι να ολοκληρωθούν περισσότερες δοκιμές, αν και είναι εξαιρετικά απίθανο οι μεταλλάξεις να καταστήσουν τα εμβόλια άχρηστα. Αυτό που υποστηρίζεται  από κάποιους κύκλους, δεν είναι τίποτε άλλο παρά μύθος και μάλιστα κακοήθης!

Η παραλλαγή της Νότιας Αφρικής έχει μια σειρά από πρόσθετες μεταλλάξεις, συμπεριλαμβανομένων των αλλαγών σε ορισμένες από τις πρωτεΐνες των ακίδων του ιού και οι οποίες τον καταστούν stealth, δηλαδή αόρατο και είναι αυτή που χρησιμοποιεί ο κορονοϊός για να εισέλθει στα ανθρώπινα κύτταρα. Είναι επίσης το τμήμα του ιού πάνω στο οποίο οι μοριακοί βιολόγοι σχεδιάζουν τα εμβόλια και για αυτό οι λοιμωξιολόγοι ανησυχούν για αυτές τις συγκεκριμένες μεταλλάξεις.

Η μετάλλαξη E484K έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την αναγνώριση από τα αντισώματα του ανοσοποιητικού μας συστήματος και ως εκ τούτου, συνδράμει τον ιό SARS-CoV-2 να παρακάμψει την ανοσολογική απόκριση/προστασία, που παρέχεται στον οργανισμό από προηγούμενη έκθεσή του στον ιό ή λόγω εμβολιασμού, καθιστώντας τον εκ νέου ευάλωτο στην ιική επίθεση!

Καθώς οι χώρες σε όλο σχεδόν τον πλανήτη, οι προηγμένες περισσότερο, και οι υπόλοιπες λιγότερο,  προσπαθούν να ξεκινήσουν τα προγράμματα εμβολιασμού ή να επιταχύνουν αυτά που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη, οι μοριακοί βιολόγοι προειδοποιούν, ότι μία από τις μεγαλύτερες πιθανές συνέπειες των αναδυόμενων παραλλαγών του πανδημικού ιού είναι η "ικανότητά” του να αποφεύγει τη φυσική ή την επίκτητη ανοσία που προκαλείται από την ίδια την Covid-19 ή τον εμβολιασμό αντίστοιχα.

Τόσο ο εμβολιασμός όσο και η φυσική λοίμωξη με το SARS-CoV-2  -τον κορονοϊό δηλαδή, παράγουν μια" πολυκλωνική απόκριση”, που στοχεύει σε πολλά μέρη της πρωτεΐνης των ακίδων του ιού. Ο ιός πιθανότατα θα χρειαστεί να μεταλλαχθεί πολλές φορές συσσωρεύοντας πολλαπλές μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη ακίδα για να αποφύγει την ανοσία που προκαλείται από τα εμβόλια ή τη φυσική μόλυνση.

Η ικανότητα αποφυγής της επίκτητης ανοσίας που προκαλείται από τον εμβολιασμό, για τη Νοτιοαφρικάνικη εκδοχή/παραλλαγή  είναι η πιο ανησυχητική πιθανή συνέπεια των αναδυόμενων νέων στελεχών, επειδή μόλις εμβολιαστεί μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, θα υπάρξει ανοσολογική πίεση που θα μπορούσε να ευνοήσει και ίσως και να επιταχύνει την εμφάνιση τέτοιων παραλλαγών επιλέγοντας  "μεταλλάκτες διαφυγής", όμως δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτό συμβαίνει, και οι μοριακοί βιολόγοι πιστεύουν ότι οι μεταλλάκτες διαφυγής είναι απίθανο να εμφανιστούν λόγω της φύσης του ιού!

Υπάρχει όμως και το θετικό ενδεχόμενο: από μια μετάλλαξη, ο ιός μπορεί να καταστεί αδύναμος και να εξαφανιστεί όπως ο ιός SARS το 2000.

Εμείς όλοι προκειμένου να συμβάλουμε στην αναχαίτιση του ιού και να επιστρέψουμε στην κανονικότητα παίρνοντας πίσω τη ζωή μας πρέπει απλά να τηρούμε ευλαβικά τα τέσσερα απλά μέτρα προστασίας:

* να φοράμε αποτελεσματικές μάσκες

* να τηρούμε τις αποστάσεις

* να αποφεύγουμε το συνωστισμό και

* να πλένουμε σχολαστικά τα χέρια πολλές φορές την ημέρα!

Ο ιός έτσι κι αλλιώς θα εξαφανιστεί, από μόνος του, αν δεν μπορεί να μολύνει κανέναν!

*Ο κ. Θοδωρής Γιάνναρος είναι Μοριακός Βιολόγος-Γενετιστής

theogiannaros@gmail.com, Twitter: @theogiannaros1, FaceBook: Theo Giannaro