Του Σταύρου Κουμεντάκη

Ο νέος "πτωχευτικός" νόμος (:ν. 4738/20) αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό νομοθέτημα. Εξάλλου (και) μέσω αυτού θα επιχειρηθεί η διαχείριση του εξαιρετικά υψηλού Ιδιωτικού Χρέους. Η έναρξη της ισχύος του τοποθετείται σε ελάχιστες, πλέον, ημέρες (:1η Ιανουαρίου 2021)-ένα μόλις δίμηνο από τη δημοσίευσή του. Η σε εξέλιξη οικονομική κρίση, δεν φαίνεται πως θα αποτελέσει ικανή αιτία για τη μετακίνηση της αφετηρίας εφαρμογής του. Μια μεγάλη συζήτηση έχει ξεκινήσει σχετικά με το περιεχόμενό του και μέλλει να συνεχιστεί-εξάλλου ΔΕΝ αφορά μόνον τους "πτωχούς". Σημαντικό να εστιάσει κανείς στις βασικές πρόνοιες και καινοτομίες του. Ας επικεντρωθούμε στις σημαντικότερες:

Συγκεντρωτική (και ολιστική;) προσέγγιση 

Οι νομοθετικές ρυθμίσεις για τη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους είναι, μέχρι σήμερα, διάσπαρτες-χωρίς ενιαία "κουλτούρα" και λογική. Ο νέος πτωχευτικός νόμος επιδίωξε την ολιστική προσέγγιση των συναφών ρυθμίσεων˙ κατάφερε, αναμφίβολα, τη συγκέντρωσή τους. Συγκεκριμένα: εκείνων που αφορούν την προειδοποίηση, τις διαδικασίες πρόληψης αφερεγγυότητας, την προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης, την πτώχευση, τους ευάλωτους οφειλέτες αλλά και τους διαχειριστές αφερεγγυότητας. 

Θέσπιση προληπτικού μηχανισμού για την έγκαιρη προειδοποίηση 

Ένας τέτοιος προληπτικός μηχανισμός εισάγεται για πρώτη φορά στη χώρα μας. Στο πλαίσιό του δημιουργούνται διαδικασίες ενημέρωσης, προειδοποίησης και υποστήριξης των οφειλετών για την κάλυψη ή αναδιάρθρωση των οφειλών τους. Κεντρική του στόχευση: η πρόληψη διαδικασιών αφερεγγυότητας.

Η "Δεύτερη Ευκαιρία"

Παρέχεται η δυνατότητα στους οφειλέτες που κινούνται μεταξύ πρόσκαιρης οικονομικής δυσκολίας και ολικής & μόνιμης αδυναμίας διαχείρισης των χρεών τους: 

(α) να ρυθμίσουν, εφόσον είναι σε θέση, τις οφειλές τους και να συνεχίσουν ή 
(β) να απαλλαγούν από τα χρέη τους μέσω της ρευστοποίησης του συνόλου των περιουσιακών τους στοιχείων, με σκοπό να αξιοποιήσουν μια "δεύτερη ευκαιρία"-κάνοντας ένα καινούριο ξεκίνημα. 

Το ουσιαστικά "νέο", που επιδιώκει να εισφέρει το συγκεκριμένο νομοθέτημα, είναι η δυνατότητα του οφειλέτη να "κλείσει" γρήγορα, οριστικά και με το μικρότερο δυνατό κόστος το θέμα της υπερχρέωσής του. 

Εισαγωγή ολοκληρωμένου και αυτοματοποιημένου πλαισίου και συστήματος αντιμετώπισης της αφερεγγυότητας 

Το συγκεκριμένο νομοθέτημα προβλέπει συγκεκριμένο εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών φυσικών και νομικών προσώπων με πτωχευτική ικανότητα. Η εμπιστευτική αυτή διαδικασία διεξάγεται μέσω συγκεκριμένης ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Παρέχει τη δυνατότητα της αναδιάρθρωσης ή/και "κουρέματος" των οφειλών. Αναγκαία προϋπόθεση αποτελεί η απόφαση της πλειοψηφίας (:κατ’ αξία απαιτήσεων) των εμπλεκομένων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποκτά η πρόβλεψη πως καθίσταται υποχρεωτική η εφαρμογή της για το Δημόσιο και τους ασφαλιστικούς φορείς, εφόσον υιοθετηθεί η πρόταση ρύθμισης που προκύπτει από το υπολογιστικό εργαλείο του συστήματος. Η διαδικασία διαρκεί για ένα δίμηνο. Κατά τη διάρκειά της αναστέλλονται, κατά βάση, τα μέσα αναγκαστικής ρευστοποίησης της περιουσίας του οφειλέτη.

Η διαδικασία της εξυγίανσης των επιχειρήσεων

Η διαδικασία της εξυγίανσης καθίσταται ενιαία και εκσυγχρονίζεται, ακόμα περισσότερο, με βάση όσα η οδηγία 2019/1023 προβλέπει. Οι επιχειρήσεις είναι δυνατό να προσφύγουν σ’ αυτή προκειμένου να αποφύγουν την πτώχευση και τις δυσμενείς της συνέπειες. 

Απαιτείται η συναίνεση δύο κατηγοριών πιστωτών (που εκπροσωπούν, κατ’ ελάχιστο, το 50% των απαιτήσεων καθεμιάς από αυτές). Συγκεκριμένα: (α) εκείνων που διαθέτουν ειδικά προνόμια (λ.χ. εμπράγματες ασφάλειες) και (β) των λοιπών.

Η εν λόγω προϋπόθεση παρακάμπτεται και η συμφωνία επικυρώνεται από το Δικαστήριο, στην περίπτωση που συναινέσουν πιστωτές που εκπροσωπούν, κατ’ ελάχιστο, το 60% των απαιτήσεων του συνόλου-εντός του οποίου αντιπροσωπεύεται περισσότερο από το 50% εκείνων που έχουν ειδικό προνόμιο. 

Η πτώχευση

Εφόσον δεν επιτευχθεί η αναδιάρθρωση των οφειλών με τους προαναφερθέντες τρόπους, ακολουθεί (υπό προϋποθέσεις) η διαδικασία της πτώχευσης του οφειλέτη-είτε πρόκειται για νομικό είτε για φυσικό πρόσωπο. Σημειώνεται πως η δυνατότητα πτώχευσης φυσικών προσώπων-μη εμπόρων αποτελεί νέα ρύθμιση. Με την πτώχευση δρομολογείται η διαδικασία συλλογικής ικανοποίησης των πιστωτών, με δυνατότητα απαλλαγής του οφειλέτη από τις οφειλές του.

Με την απόφαση κήρυξης της πτώχευσης αποφασίζεται για τα νομικά πρόσωπα είτε η ρευστοποίηση της επιχείρησης ως σύνολο είτε των επιμέρους περιουσιακών της στοιχείων. 

Οι διαδικασίες της πτώχευσης επαναπροσεγγίζονται, συστηματοποιούνται, επιταχύνονται και σε σημαντικό βαθμό απλοποιούνται. Εισάγονται (ενδεικτικά):

(α) ποσοτικά κριτήρια/τεκμήρια για τον καθορισμό της παύσης πληρωμών,
(β) η λύση των συμβάσεων εργασίας με την κήρυξη της πτώχευσης,
(γ) η αμεσότερη έναρξη των διαδικασιών ρευστοποίησης,
(δ) η αυτόματη αναπροσαρμογή της τιμής πρώτης προσφοράς στις διαδικασίες πλειστηριασμού, εφόσον αποδειχθούν άγονοι,
(ε) η περαιτέρω απλοποίηση των διαδικασιών για τις πτωχεύσεις "μικρού αντικειμένου",
(στ) η αυτοδίκαιη παύση των εργασιών της πτώχευσης (στην περίπτωση που οι εργασίες της δεν μπορούν να προχωρήσουν) μετά παρέλευση πέντε (5) ετών από την κήρυξή της,
(ζ) η γενικευμένη χρήση ηλεκτρονικών μέσων και η ηλεκτρονική λήψη δικαιολογητικών,
(η) βελτιώσεις στο θεσμό των διαχειριστών αφερεγγυότητας,
(θ) η υποβοήθηση των Ευάλωτων Οφειλετών.

Η απαλλαγή ως συνέπεια της πτώχευσης

Αναπόσπαστα συνδεδεμένη με την πτώχευση είναι η απαλλαγή́ των καλόπιστων οφειλετών από τις υποχρεώσεις τους-όχι όμως και των "στρατηγικών κακοπληρωτών". Η απαλλαγή τους αυτών επέρχεται, κατά βάση, σε τρία (3) έτη, υπό προϋποθέσεις και σε μόλις ένα (1) έτος. 

Σημαντικό: Η ευθύνη των μελών της διοίκησης των νομικών προσώπων που πτωχεύουν

Αντιμετωπίζεται, για πρώτη φορά, το σοβαρό πρόβλημα της ευθύνης των μελών της διοίκησης των νομικών προσώπων που πτωχεύουν. Με το νέο θεσμικό πλαίσιο επέρχεται απαλλαγή τους εντός τριετίας από την υποβολή της αιτήσεως για την πτώχευση ή εντός διετίας από την κήρυξή της (όποιο προηγηθεί χρονικά). 

Ο νέος νόμος θα αποτελεί, από 01.01.2021, ένα ακόμα μέσο για τη διαχείριση του (δυσβάστακτου και πολυεπίπεδα προβληματικού) Ιδιωτικού Χρέους της χώρας μας. 

Κάποιοι καταθέτουν τον προβληματισμό τους όσον αφορά την αναγκαιότητά του-ειδικά στην παρούσα δυσχερή οικονομική συγκυρία. Κάποιοι άλλοι παραπονούνται για τον ελλιπή χρόνο προετοιμασίας. Κάποιοι τρίτοι αξιολόγησαν ήδη τις συνθήκες ως απολύτως κατάλληλες και ενδεδειγμένες. Μέλλει να αποδειχθεί το δίκαιο των μεν, των δε ή των τρίτων. 

Σε κάθε περίπτωση: Ας ελπίσουμε να επιτύχει ο νέος νόμος τους (διακηρυγμένους) στόχους του. 
Στο σύνολό τους. Ισορροπημένα.
Αποτελεί, εξάλλου, εθνική ανάγκη.-

Σταύρος Κουμεντάκης
Managing Partner
Koumentakis and Associates Law Firm