Του Γιάννη Νικολή 

Ονομάζω αγραμματοσύνη την άγνοια της θεωρίας αλλά και της ιστορίας των ιδεών της ελευθερίας από τις φιλελεύθερες και φο-φιλελεύθερες ηγεσίες. Η άγνοια αυτή είναι που οδηγεί σε άνευρες κριτικές του κρατισμού, στην αποδοχή (πάνω-κάτω) του μεγάλου κράτους αλλά και κυρίως την αποδοχή της ηθικής υπεροχής του μεγάλου κράτους (του κοινού καλού) έναντι των ελεύθερων πολιτών. Θεωρώ ότι αυτή η άγνοια, η αγραμματοσύνη, οδηγεί σχεδόν αναπόδραστα στη νίκη των κρατιστών οι οποίοι ως εκ της αγραμματοσύνης των φιλελεύθερων και φο-φιλελεύθερων ηγεσιών επελαύνουν σχεδόν αμαχητί.

Σήμερα, βρισκόμαστε μπροστά στην απόλυτη επέλαση του κράτους και των αρμοδιοτήτων του. Το κράτος χορηγεί άδειες χρήσης συχνοτήτων, λέγοντας ότι οι συχνότητες είναι δημόσιο αγαθό, και κρατική ιδιοκτησία, ορίζει τον αριθμό των καναλιών πανελλαδικής εμβέλειας αλλά και τον αριθμό των εργαζομένων σ’ αυτά. Καθορίζει απόλυτα το πρόγραμμα των σχολείων και την ύλη που διδάσκεται, αφήνοντας τον καθορισμό του "ωρολογίου προγράμματος" (δηλαδή τίποτα) στην ενδοσχολική ευχέρεια. Ακόμη καθορίζει τον κατώτατο μισθό των εργαζομένων, την τιμή-αξία των ιατρικών πράξεων, αλλά και το πεδίο όπου θα αναπτυχθούν ή δεν θα αναπτυχθούν επενδύσεις... και τόσα άλλα... Ουσιαστικά είναι πανταχού παρόν...

Εκεί που φαίνεται να υστερεί είναι στην ασφάλεια των πολιτών, στην απονομή δικαιοσύνης αλλά και στην ασφάλεια των συνόρων. Όλοι πάνω κάτω ξέρουν τι τραβά ένας  πολίτης όταν πέφτει θύμα κλοπής ή άλλης εγκληματικής ενέργειας. Όλοι ακόμη ξέρουν τις ατέρμονες διαδικασίες της δικαιοσύνης καθώς και το επισφαλές των συνόρων ως προς την είσοδο και ποιών...

Το χειρότερο όμως βρίσκεται στο ότι όλες οι παρεμβάσεις του κράτους στην ουσία γίνονται αποδεκτές. Κανείς, ή σχεδόν κανείς, στο ελληνικό ντοβλέτι, ή αν θέλετε στο σοβιετικό Ελλαδιστάν, δεν αμφισβητεί ότι το κράτος "δικαιούται" τις συχνότητες των καναλιών. Ελάχιστοι αμφισβητούν το δικαίωμά του να ορίζει τον αριθμό των εργαζομένων σ’ αυτά. Περισσότεροι είναι αυτοί που αμφισβητούν το δικαίωμά του να ορίζει τον αριθμό των καναλιών, αλλά και εδώ προβάλλεται το θέμα του πλουραλισμού στην ενημέρωση και όχι το άτοπο των "κρατικών δικαιωμάτων"... Εξυπακούεται ότι το κράτος του κοινού ξέρει καλά, καλύτερα από τον καθένα τι να διδαχθεί στις σχολικές αίθουσες, ξέρει και ορίζει την τιμή-αξία των ιατρικών πράξεων... και φυσικά τον ενδεδειγμένο ελάχιστο αριθμό εργαζομένων τουλάχιστον στα πανελλήνιας εμβέλειας κανάλια...

Ας επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε μερικά ψήγματα φιλελεύθερης προσέγγισης – κριτικής. 

Εκκινώντας από το θέμα της ιδιοκτησίας των τηλεοπτικών συχνοτήτων και με το δεδομένο ότι το κράτος δεν έχει καμιά συμμετοχή στην παραγωγή του σήματος, ας τεθεί το ερώτημα σε ποιόν ανήκουν οι συχνότητες;  Η απάντηση προφανώς είναι σ’ αυτούς που ανακάλυψαν τις συχνότητες. Σ’ αυτούς δηλαδή που δια της επιστημονικής έρευνας και αναπτύσσοντας πολλές τεχνικές εφαρμογές κατέστησαν δυνατή την ανάπτυξη των Media. Υποθέτω ότι οι εφευρέτες-επιστήμονες δημιουργοί αυτών των δυνατοτήτων δεν ζητούν πνευματικά δικαιώματα για τη χρήση των συχνοτήτων από τα κράτη που τις χρησιμοποιούν. Κι όμως το ελληνικό αλλά και άλλα κράτη θεωρούν ότι είναι ιδιοκτησία τους την οποία μπορούν να ενοικιάσουν ή να πωλήσουν. Τι πουλούν ή τι ενοικιάζουν όμως; Ουσιαστικά και πρακτικά τίποτα. Πουλούν ένα χαρτί μια "άδεια" χρήσης ενός αγαθού για το οποίο το κράτος δεν έκανε και δεν κάνει τίποτα. Προηγουμένως όμως "θεσμοθετούν την "άδεια" ως απαραίτητη και με κόστος, την βαφτίζουν κοινό αγαθό (του  λαού) και στη συνέχεια ζητούν χρήματα για να επιτρέψουν τη χρησιμοποίηση μιας τεχνολογικής δυνατότητας για την οποία το κράτος δεν έκανε-πρόσφερε τίποτα. Θα αφήσω στον κάθε αναγνώστη την ονοματοδοσία αυτής της πρακτικής... που είναι πολύ κοινή...

Κατά την ίδια λογική το κράτος κατέχει και την ατμόσφαιρα που υπέρκειται του εδάφους του και ως εκ τούτου θα πληρώσουμε φόρο για τις εισπνοές. Κατέχει τα θαλάσσια νερά και ως εκ τούτου θα πληρώσουμε φόρο για να κολυμπήσουμε κοκ... Οι διάφοροι κρατιστές και κολεκτιβιστές δεν είναι μακριά και από τέτοιες πρακτικές…

Κατ’ αντιστοιχία όλοι αυτοί οι εκλεγμένοι "εκπρόσωποι" οι οποίοι δεν εκπροσωπούν παρά μόνο τους εαυτούς τους και τα συμφέροντα των δικών τους (της κάθε λογής και επιπέδου νομενκλατούρας), θεωρούν και επιβάλλουν τον αριθμό των μισθοδοτούμενων υπαλλήλων από το κράτος (άλλωστε αυτοί θα τους πληρώνουν; θα πληρώσουν οι πραγματικά εργαζόμενοι βέβαια...). Επιβάλλουν την παιδεία που θέλουν, με τα λεφτά των άλλων πάντα, την αξία των ιατρικών πράξεων, τον ελάχιστο μισθό (δεν τον πληρώνουν αυτοί) αλλά πλέον και τον ελάχιστο αριθμό υπαλλήλων στα πανελλήνιας εμβέλειας κανάλια (είπαμε δεν πληρώνουν αυτοί...). 

Οι πρακτικές αυτές στηρίζονται, στο "μεγάλο" επιχείρημα ότι το κράτος εκφράζει το κοινό καλό και υπερασπίζεται τα συμφέροντα των αδυνάτων και προφυλάσσει τον πολίτη από τους κακούς-αιμοδιψείς-εκμεταλευτές εργοδότες. Τελικά, όπως όλοι ξέρουν, το μεγάλο κράτος του "κοινού καλού" μετατρέπεται στο κράτος της πολυπληθούς νομενκλατούρας και  των διαπλεκομένων "επιχειρηματιών" που δεν είναι παρά σφετεριστές του χρήματος που σε συνεργασία με το κράτος παράγουν είτε ακριβά είτε υποβαθμισμένα προϊόντα και υπηρεσίες...

Η φιλελεύθερη κριτική (αν υπήρχε) θα έλεγε απλά και κατανοητά πράματα. Θα έλεγε π.χ. με πιο δικαίωμα το κράτος επιβάλλει εισφορές και φόρους για κάτι που δεν του ανήκει; Με ποιο δικαίωμα ιδιοποιείται πράγματα (συχνότητες) που δεν του ανήκουν και δεν κάνει το παραμικρό για να υπάρχουν. Η νευρώδης και επί της ουσίας φιλελεύθερη κριτική θα έλεγε επίσης: 

-ΜΕ ΠΟΙΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΟΡΙΖΕΙ ΤΟΝ ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΜΙΑ ΕΤΑΙΡΙΑ 
- ΜΕ ΠΟΙΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΟΡΙΖΕΙ ΤΟΝ ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΜΙΣΘΟ
-ΜΕ ΠΟΙΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΟΡΙΖΕΙ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
-ΜΕ ΠΟΙΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΦΤΙΑΧΝΕΙ ΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΛΑΜΒΑΝΕΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥΣ (για τους οποίους πληρώνουν άλλοι…)

Όμως οι φιλελεύθερες και φο-φιλελεύθερες ηγεσίες δεν μπορούν να τα πουν αυτά. Ψελλίζουν απλώς επιχειρήματα του τύπου:

ΓΙΑΤΙ ΜΟΝΟ 4 ΚΑΝΑΛΙΑ; ΘΙΓΕΤΑΙ Ο ΠΛΟΥΡΑΛΙΣΜΟΣ

Που κι’ αυτό σωστό είναι αλλά εντελώς λίγο για να πείσει και να κινητοποιήσει τους πραγματικά εργαζόμενους να διεκδικήσουν ελευθερίες στην επιχειρηματικότητα…    Και δεν μπορούν να τα πουν διότι μη κατέχοντας την θεωρία αλλά και την ιστορία των ιδεών της ελευθερίας, δεν βλέπουν τους ανθρώπους ή πιο σωστά τον άνθρωπο ως ένα ον που, σε μεγάλο βαθμό, μπορεί μέσα από τις επιλογές του να καθορίζει τη μοίρα του. Δεν τον βλέπουν ως άτομο που μπορεί να επιχειρεί και να πετυχαίνει αλλά και να αποτυγχάνει… αλλά να έχει και δεύτερες και τρίτες και τέταρτες ευκαιρίες… Δεν τον βλέπουν ως άτομο ή ομάδες ανθρώπων που μακριά  από το κράτος μπορούν να δραστηριοποιηθούν και να παράγουν (προϊόντα και υπηρεσίες) και ότι ο πλούτος αλλά και η πιθανή ζημιά, θα είναι δικές τους… Ουσιαστικά δηλαδή τους λείπει η πίστη-εμπιστοσύνη προς τους ανθρώπους αλλά και η σχετική θεωρία   για να διακηρύξουν:

-ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ-ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΝΑ ΠΩΛΕΙ ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙ

-ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΠΟΛΛΑ ΑΝ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ-"προστάτης" ΔΕΝ ΚΑΘΕΤΑΙ  ΣΤΟ ΣΒΕΡΚΟ ΜΑΣ ΚΑΙ ΔΕΝ ΛΗΣΤΕΥΕΙ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΣ

-ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΜΕ ΜΙΚΡΟ ΚΑΙ ΛΙΤΟ ΚΡΑΤΟΣ, ΧΑΜΗΛΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ, ΦΙΛΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 

Γι’ αυτό αρθρώνουν σωστές μεν αλλά άνευρες προτάσεις που τους οδηγούν στα γνωστά γελοία ποσοστά...

* O Γιάννης Νικολής είναι Ψυχίατρος, Ψυχαναλυτής Ομάδας, Διδάκτωρ Ψυχιατρικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και ιδρυτής της Λέσχης Φιλελεύθερου Προβληματισμού στη Θεσσαλονίκη