Έχει γίνει καθημερινή πρακτική πλέον την οποία έχουμε επανειλημμένα επισημάνει και σε προηγούμενα άρθρα μας. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, αλλά δυστυχώς και οι επίσημοι φορείς της Πολιτείας χρησιμοποιούν τα μεγάλα Υδροηλεκτρικά με «κουτοπόνηρη» πρακτική.  Όταν τους βολεύει για να δείξουν ότι θα ικανοποιήσουμε το στόχο διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειες (ΑΠΕ), το περίφημο 20-20-20, περιλαμβάνουν στους πίνακες παραγωγής και εγκατεστημένης ισχύος που δίνουν στις διάφορες εκθέσεις και στατιστικές τους και τα Υδροηλεκτρικά έργα στο σύνολό τους, μικρά και μεγάλα. Όταν όμως φτάνει η ώρα της νομοθέτησης κανόνων και πρακτικών για την παραπέρα ανάπτυξη των Υδροηλεκτρικών ισχύος μεγαλύτερης των 15 MW, τα ρίχνουν στο πυρ το εξώτερο  (βλέπε τον πρόσφατο νόμο για τις ΑΠΕ), συμπαρασύροντας και τα μικρά Υδροηλεκτρικά με περιορισμούς που δεν βασίζονται σε τεχνική τεκμηρίωση (βλέπε την διαβούλευση για τα ΜΥΗΕ) και γι’ αυτό δεν υπάρχουν σε άλλη χώρα του πλανήτη.  Για να δούμε όμως τι συμβαίνει διεθνώς.

Υδροηλεκτρικά Έργα και ΑΠΕ

Στην Ελλάδα, ο νόμος 3468-2006, στην παράγραφο 2 του άρθρου 2 ορίζει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ως: «Οι μη ορυκτές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η αιολική ενέργεια, η ηλιακή ενέργεια, η ενέργεια κυμάτων, η παλιρροϊκή ενέργεια, η βιομάζα, τα αέρια που εκλύονται από χώρους υγειονομικής ταφής και από εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού, τα βιοαέρια, η γεωθερμική ενέργεια, η υδραυλική ενέργεια που αξιοποιείται από υδροηλεκτρικούς σταθμούς», δηλαδή συμπεριλαμβάνει και τα Υδροηλεκτρικά Έργα. Εντούτοις, στον ίδιο νόμο (άρθρο 27, παράγραφος 2) τα Υδροηλεκτρικά Έργα με συνολική Εγκατεστημένη Ισχύ μεγαλύτερη των δέκα πέντε (15) MW εξαιρούνται από την εφαρμογή των ευνοϊκών διατάξεων αυτού του νόμου.

Ακόμη και η ίδια η ΔΕΗ, η οποία είναι ο κύριος ιδιοκτήτης μεγάλων Υδροηλεκτρικών Έργων στη χώρα, π.χ. στο επιχειρησιακό σχέδιο και προσφάτως στον τελευταίο οικονομικό απολογισμό της, που έχει δημοσιευθεί στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση: 
http://www.dei.gr/Documents/PPC%201H2010%20RESULTS_GR%20new.pdf
δεν εντάσσει τα Υδροηλεκτρικά Έργα στις ΑΠΕ. Στην σελίδα 7 αναφέρει παραγωγή για το Α’ Εξάμηνο 2010, από νερά 12,6% και παραγωγή από ΑΠΕ ΔΕΗ μόνο 0,5%.

Στον Καναδά όμως όλα τα Υδροηλεκτρικά είναι ΑΠΕ. Βλέπε σχετικά τον παρακάτω σύνδεσμο.
http://www.hydroworld.com/index/display/article-display/0105997557/articles/hrhrw/hydroindustrynews/newdevelopment/2009/11/bc-hydro_advances.html
από όπου διαβάζουμε, ‘BC Hydro announced a total of 47 British Columbia renewable energy projects, including 36 hydro projects; remain under consideration for power purchases under its 2008 Clean Power Call’
 
Και στις ΗΠΑ επίσης τα Υδροηλεκτρικά είναι ΑΠΕ.
http://www.hydro.org/100426%20NHA%20Conference%20Final.pdf
από όπου διαβάζουμε, ‘Hydropower already provides more than two-thirds of renewable generation in the United States and 7% of the country’s electricity overall. The industry this week will unveil the policy agenda that will allow the U.S. to double hydropower generation and create hundreds of thousands of American jobs. Highest on the list: enacting a strong renewable electricity standard that includes pumped storage technology, tax credit parity with other renewables, and a revamped and simplified regulatory approval process.’
και μάλιστα επιχορηγούν τα Υδροηλεκτρικά με 24% της κρατικής ενίσχυσης για τις Καθαρές Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας!
http://www.hydroworld.com/index/display/article-display/5636334038/articles/hrhrw/regulationandpolicy/general/2009/11/hydropower-receives/s-QP129867/s-cmpid=EnlHydroNovember102009.html

από όπου επίσης διαβάζουμε,
‘Hydroelectric projects received about 24 percent of the $2.2 billion in Clean Renewable Energy Bonds allocated recently to renewable energy developers, according to the National Hydropower Association. By providing more than $531 million in funding for hydropower projects, the federal government is supporting efforts that will create jobs and add to the country’s domestic, affordable electricity generation resources,” said Jeffrey Leahey, NHA’s senior manager of government and legal affairs.’

Αλλά και σύμφωνα και με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία τα Υδροηλεκτρικά είναι ΑΠΕ ανεξαρτήτως ισχύος. Η Ένωση έχει ρητές προβλέψεις για τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς μεγάλης ισχύος, με τις οποίες ακόμη δε συμμορφώνεται η χώρα μας. Έτσι δημιουργείται μείζον θέμα ακόμη και για την παραπομπή της Ελλάδας σε μια κρίσιμη περίοδο συνολικά για τη χώρα.

Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από παλαιότερη επίσημη επιστολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με ημερομηνία 16 Δεκεμβρίου 2004, στην οποία αναφέρεται σαφώς ότι τα Υδροηλεκτρικά θεωρούνται ΑΠΕ και δεν υπάρχει κανένας διαχωρισμός σε σχέση με το εάν έχουν μικρή ή μεγάλη εγκατεστημένη ισχύ.

από όπου διαβάζουμε,

Κάτω από τον ορισμό ΑΠΕ, τα υδροηλεκτρικά θεωρούνται ως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ανεξάρτητα από το εάν η εγκατεστημένη ισχύς μιας μονάδας είναι μικρότερη ή ίση ή μεγαλύτερη των 10MW» αναφέρει η επιστολή που προσθέτει ότι δεν υπάρχει ορισμός των ΑΠΕ που να περιλαμβάνει μόνο υδροηλεκτρικούς σταθμούς έως των 10 MW. Μάλιστα τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να ενσωματώσουν την οδηγία 2001/77 ΕΚ και σε διαφορετική περίπτωση η Κομισιόν μπορεί να ξεκινήσει διαδικασία παραπομπής.

Επίσης στην πρόσφατη Οδηγία της Ε.Ε 2009/28  με τίτλο: «σχετικά με την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και την τροποποίηση και τη συνακόλουθη κατάργηση των οδηγιών 2001/77/ΕΚ και 2003/30/ΕΚ», την οποία μπορείτε να βρείτε στα Ελληνικά στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση της επίσημης εφημερίδας της Ε.Ε:
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2009:140:0016:0062:EL:PDF  
διαβάζουμε,

Υδροηλεκτρικά Έργα και Φράγματα

Στη χώρα μας όμως όπως σε όλα τα θέματα πρωτοτυπούμε. Για να τα έχουμε καλά με τους φανατικούς πολέμιους των Φραγμάτων, (ταλιμπάν της οικολογίας τους αποκαλέσαμε σε προηγούμενο άρθρο μας), αφήνουμε έργα στα οποία έχουμε επενδύσει δισεκατομμύρια ευρώ να περιμένουν το γύρισμα του κουμπιού για να λειτουργήσουν, όπως το έτοιμο έργο της Μεσοχώρας με τα 160 MW, ή ημιτελή όπως το έργο της Συκιάς λόγω της 30χρονης εκκρεμότητας της εκτροπής του Αχελώου και κατά τα άλλα αναζητούμε τρόπους για να βγούμε από την κρίση...

Οι αυξημένες ανάγκες όμως για ορθολογική διαχείριση των υδατικών μας πόρων και για καθαρή, ανανεώσιμη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που προκύπτουν (και θα προκύψουν ακόμη περισσότερο στο μέλλον) στα πλαίσια της προσπάθειας για βιώσιμη ανάπτυξη και υπό την απειλή της κλιματικής αλλαγής, ενισχύουν το ρόλο και τη συνεισφορά των Φραγμάτων στο παρόν και το μέλλον. Νέες ιδέες, νέες τεχνικές, με αυξημένο (σε σχέση με το παρελθόν) σεβασμό στο περιβάλλον και στις έννοιες τις βιωσιμότητας, θα καθορίσουν  το μέλλον και το ρόλο των Φραγμάτων. Όσο περνάει ο καιρός, γίνεται επίσης εμφανής η ανάγκη κατασκευής Φραγμάτων (και λιμνοδεξαμενών) προκειμένου να καταστεί εφικτή η αύξηση του ποσοστού  των αιολικών έργων  στο ενεργειακό μίγμα, μέσω της δημιουργίας Υβριδικών Έργων (συνδυασμός αιολικών και υδροηλεκτρικών έργων, για τη ρύθμιση της παραγόμενης ενέργειας μέσω της αποθήκευσής της) με τη μορφή Έργων αντλησιοταμίευσης (pump-storage).

Διαβάστε περισσότερα για τα υβριδικά έργα αντλησιοταμίευσης στον παρακάτω σύνδεσμο, 
http://www.hydroworld.com/index/display/article-display/6491568469/articles/hydro-review-worldwide/volume-17/Issue_3/Articles/Wind-Hydro_Integration__Pumped_Storage_to_Support_Wind/QP129867/cmpid=EnlHydroJune12010.html

Ποια είναι όμως η δημόσια εικόνα των Φραγμάτων; Υπάρχει παραπληροφόρηση σχετικά με το ρόλο και τις επιπτώσεις τους; Δυστυχώς η δημόσια εικόνα των Φραγμάτων έχει διασυρθεί στο βωμό της θεωρητικής οικολογίας και της θεαματικής ή λυρικής είδησης, χωρίς πάντως να μπορεί να απορριφθεί ως αίτιο της παραπληροφόρησης η σκοπιμότητα ή η ανεπαρκής κατανόηση ενός επιστημονικού θέματος από μη επιστήμονες. Είναι ευθύνη ΟΛΩΝ μας ως επιστημόνων ή/και έμπειρων τεχνικών να αναστρέψουμε την εικόνα αυτή και να βοηθήσουμε ώστε να αποδοθούν «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι». Πέρα, όμως, από την αποκατάσταση της αλήθειας θα πρέπει να δουλέψουμε σκληρά και με καινοτομίες να βελτιώσουμε κάποιες πτυχές των Έργων μας που τα φέρνουν σε αντιπαράθεση με την κοινωνία.

Περισσότερα μπορεί κανείς να διαβάσει στο "Βήμα των Φραγμάτων” στην παρακάτω ιστοσελίδα της Ελληνικής Επιτροπής Μεγάλων Φραγμάτων.
http://www.eemf.gr/index.files/Page1505.htm

Ας προσπαθήσουμε όμως να απαντήσουμε στο ερώτημα γιατί τα Υδροηλεκτρικά Έργα "ρίχνονται στο πυρ το εξώτερο".

Οι ‘Ταλιμπάν της Οικολογίας’ (ΤτΟ) έχουν συγκεντρώσει την πίεσή τους εκεί περισσότερο, παρά στα άλλα καύσιμα (κάρβουνο, φυσικό αέριο, πυρηνικά). Γιατί; Οι επιπτώσεις των άλλων καυσίμων είναι μήπως τόσο μικρότερες ώστε να το δικαιολογούν; - Όχι βέβαια διότι οι εκπομπές του CO2, τα λοιπά προϊόντα της καύσης, τα πυρηνικά ατυχήματα, η εξάρτηση κ.τ.λ. είναι κατά πολύ αυξημένα.

Οι Κυβερνήσεις, διαχρονικά, απέναντι σ΄ αυτή την πίεση, συμμορφώνονται αναλόγως. Και όχι μόνο η τελευταία, η οποία θα μπορούσε να κρυφτεί πίσω από τη δικαιολογία ότι δεν θέλει να ανοίξει και άλλα μέτωπα στη δύσκολη συγκυρία. Να πιστέψουμε λοιπόν ότι τα μονομερή και υπερβολικά επιχειρήματα των ΤτΟ κατά των Υδροηλεκτρικών Έργων, είναι ικανά να πείσουν τους τεχνοκράτες της Διοίκησης και να τους κάνουν να αγνοούν την ορθολογική θεώρηση της συνολικής εικόνας; -Όχι φυσικά (διότι τότε θα πρέπει να συμπεράνουμε ότι είναι ερασιτέχνες).

Μήπως οι πολιτικοί αγνοούν τις συμβουλές των στελεχών, δέσμιοι μιας ανάλυσης πολιτικού κόστους - οφέλους; Μάλλον όχι γιατί τα Υδροηλεκτρικά Έργα έχουν πολλές συνέργειες, πολιτικά ωφέλιμες (ισχυρή οικονομική επίδραση αναπτυξιακού χαρακτήρα κατά την κατασκευή, διαθεσιμότητα νερού για άρδευση κ.τ.λ. στη συνέχεια, δυνατότητα τουριστικής ανάπτυξης, κ.ά.).

Ποιος άλλος βγαίνει ωφελημένος από την εγκατάλειψη των Υδροηλεκτρικών Έργων, εκτός βέβαια από κάποια στοιχεία του τοπικού περιβάλλοντος, σε περιορισμένη έκταση, που θα αποφύγουν περιβαλλοντικές βλάβες ή αλλοιώσεις; Με δεδομένα ότι οι απαιτήσεις ηλεκτρικής ενέργειας και ισχύος θα αυξάνουν, ότι οι λοιπές ΑΠΕ δεν μπορούν να διεισδύσουν πέραν ενός ορίου, ότι ο λιγνίτης τελειώνει, ότι ο λιθάνθρακας καταδικάστηκε με συνοπτικές διαδικασίες και ότι το Φυσικό Αέριο είναι ορυκτό καύσιμο (άρα και αυτό εκπέμπει CO2), άσε την εξάρτηση από τον Πούτιν, τι μας μένει; Ποιο είναι αυτό που είναι (δήθεν) "καθαρό", κατάλληλο για φορτίο βάσης με χαμηλό λειτουργικό κόστος και προσφέρεται για μεγάλες μπίζνες; Και για γεωπολιτικά παιχνίδια μεγάλης κλίμακας;

Όσοι αντιστρατεύονται τα Υδροηλεκτρικά Έργα, εξ αντικειμένου λοιπόν ανοίγουν τον δρόμο για τα πυρηνικά. Κατ΄ αυτό, οι ΤτΟ μοιάζουν με εκείνους τους ανόητους "ιδεολόγους" τρομοκράτες που γίνονται ενεργούμενα διαφόρων μυστικών υπηρεσιών. 

Ας μη δώσουμε όμως εύκολα συγχωροχάρτι στο Φυσικό Αέριο. Οι μπίζνες είναι πολύ μεγάλες και εκεί. Υπενθυμίζεται ότι όταν μιλάς με οικολόγους αυτοί αντιπροτείνουν μονίμως το Φυσικό Αέριο, έναντι των Υδροηλεκτρικών Έργων, με το αιτιολογικό ότι "Οι εκπομπές είναι μικρές". Αλλά μήπως και η συμβολή και άλλων ομάδων συμφερόντων (π.χ. εισαγωγείς τεχνολογίας και εξοπλισμού για έργα παραγωγής ενέργειας από αιολικά, φωτοβολταϊκά κ.λ.π) και όχι μόνο των οικολογούντων, είναι σημαντική ώστε να εξαιρεθούν τα σε μεγάλο βαθμό κατασκευαζόμενα με ελληνική τεχνογνωσία και υλικά Υδροηλεκτρικά Έργα από το χαρακτηρισμό ΑΠΕ;

* Ο Ι.Π. Στεφανάκος είναι Δρ. πολιτικός μηχανικός, Λέκτορας ΕΜΠ