Μία νέα έκθεση της Vodafone, με τίτλο "Πώς η άρση του Ψηφιακού Αποκλεισμού μπορεί να αναβαθμίσει την Ευρώπη και να δημιουργήσει Πολιτική Ανθεκτικότητα", αποκαλύπτει πως το βαθιά ριζωμένο ψηφιακό χάσμα στην Ευρώπη, από τις ελλείψεις σε δεξιότητες και υποδομές έως την άνιση πρόσβαση σε συσκευές και ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες, συνιστά πλέον μια στρατηγική παθογένεια για την οικονομία, την κοινωνία και τη δημοκρατική ανθεκτικότητα της ηπείρου.

Παρότι η συνδεσιμότητα αποτελεί πλέον εξίσου θεμελιώδη υποδομή με την ηλεκτρική ενέργεια και τη θέρμανση, εκατομμύρια πολίτες παραμένουν αποκλεισμένοι. Σήμερα, το 44% των πολιτών της ΕΕ στερείται βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων, ενώ ένα στα πέντε νοικοκυριά σε απομακρυσμένες περιοχές δεν είχε κάλυψη 5G το 2024.

Η έκθεση δείχνει ότι η αποτυχία στην υλοποίηση του ψηφιακού μετασχηματισμού θα μπορούσε να κοστίσει στην ΕΕ έως και €1,3 τρισ. σε απώλειες του ΑΕΠ μέχρι το 2033. Το ψηφιακό χάσμα αποτελεί βασικό παράγοντα αυτής της απώλειας, καθώς οι ψηφιακά αποκλεισμένες κοινότητες χαρακτηρίζονται συνήθως από χειρότερα επίπεδα περίθαλψης, χαμηλότερα μαθησιακά αποτελέσματα και μειωμένη εμπιστοσύνη στους θεσμούς.

Ο Joakim Reiter, Vodafone Group Chief External & Corporate Affairs Officer, σημείωσε: "Κάθε χρόνος αναμονής διευρύνει το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών, αστικών και απομακρυσμένων περιοχών, νέων και ηλικιωμένων. Μόνο αν δράσουμε τώρα, μπορεί η Ευρώπη να γίνει πιο ισχυρή και ανθεκτική, με σύγχρονες υπηρεσίες, αυξημένη παραγωγικότητα και υγιείς δημοκρατίες".

Το διακύβευμα για την κοινωνία: γιατί η ψηφιακή ένταξη είναι ζωτικής σημασίας

• Υγεία και ευημερία: Τα ψηφιακά αποκλεισμένα άτομα έχουν 1,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να δυσκολεύονται να αλληλεπιδράσουν με τις υπηρεσίες υγείας, αυξάνοντας την εξάρτηση από τα επείγοντα περιστατικά, γεγονός που επιβαρύνει τόσο τα νοικοκυριά όσο και τα συστήματα υγείας. Η βελτίωση της πρόσβασης και της εμπιστοσύνης στη χρήση ψηφιακών μέσων μειώνει την απομόνωση και ενισχύει τη μακροχρόνια ευημερία.

• Εκπαίδευση και ευκαιρίες: Τα σχολεία με περιορισμένες ψηφιακές δυνατότητες δυσκολεύονται να αναπτύξουν τόσο τις βασικές όσο και ψηφιακές δεξιότητες. Οι νέοι Ευρωπαίοι χωρίς πρόσβαση ή υποστήριξη έχουν διπλάσιες πιθανότητες να στερούνται βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων, γεγονός που πλήττει το εισόδημά τους και τη συμμετοχή τους στα κοινά.

• Δημοκρατική ανθεκτικότητα: Οι ψηφιακά αποκλεισμένοι πολίτες συμμετέχουν λιγότερο στη λήψη δημόσιων αποφάσεων, γεγονός που μειώνει την εμπιστοσύνη στους θεσμούς και στη δημοκρατία.

Εδραιωμένες ανισότητες: το κόστος της απραξίας

• Γεωγραφία: Το επίμονο χάσμα σε δεξιότητες και κάλυψη μεταξύ αστικών και απομακρυσμένων περιοχών εμποδίζει την πρόοδο τοπικών κοινωνιών και υπηρεσιών. Ακόμη και όπου υπάρχει κάλυψη 5G, η απουσία υποδομής 5G Standalone (5G SA) περιορίζει τις δυνατότητες χρήσης εφαρμογών υπερυψηλής απόκρισης για δημόσιες υπηρεσίες και βιομηχανίες.

• Δημογραφία: Το 2023, το 70% των νέων ηλικίας 16–24 ετών διέθετε βασικές ψηφιακές δεξιότητες, σε αντίθεση με μόλις 28% των πολιτών ηλικίας 65–74. Αυτό αντιστοιχεί σε ένα χάσμα 42 ποσοστιαίων μονάδων, με περιοχές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης να υστερούν ιδιαιτέρως στη συμμετοχικότητα.

• Μικρομεσαίες επιχειρήσεις και παραγωγικότητα: Μόνο το 20% των ευρωπαϊκών ΜμΕ είναι ιδιαίτερα ψηφιοποιημένες. Το κλείσιμο αυτού του χάσματος θα μπορούσε να προσθέσει €628 δισ. στο ΑΕΠ της ΕΕ. Σήμερα, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις παράγουν μόλις το 76% της αξίας των αντίστοιχων αμερικανικών, γεγονός που αντικατοπτρίζει και την καθυστερημένη υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών.

• Αλυσιδωτές επιπτώσεις: Ο ψηφιακός αποκλεισμός ενισχύει άλλες μορφές κοινωνικού αποκλεισμού. Η αργή ανάπτυξη, η υστέρηση της περιφέρειας και οι χαμηλές εκπαιδευτικές επιδόσεις δημιουργούν έναν αυτοτροφοδοτούμενο κύκλο που διασπά την κοινωνική συνοχή, αυξάνει τις πιέσεις στους δημόσιους πόρους και αποδυναμώνει τις δημοκρατικές βάσεις.

Τι λειτουργεί: παραδείγματα από την Ευρώπη

• Γερμανία: Η ψηφιοποίηση αύξησε τα EBIT των επιχειρήσεων κατά €28 δισ. το 2023, ενώ η επέκταση των δικτύων συνέβαλε κατά €5 δισ. στο ΑΕΠ το 2022, αναδεικνύοντας τα οφέλη για ολόκληρη την οικονομία.

• Πορτογαλία: Οι επιχειρήσεις που ψηφιοποιούνται καταβάλλουν 37% υψηλότερους μισθούς, κατανέμοντας τα οφέλη της παραγωγικότητας στους εργαζομένους.

• Σκανδιναβία (Φινλανδία, Σουηδία, Δανία): Η υψηλότερη ψηφιακή παιδεία συνδέεται με σταθερά υψηλότερα επίπεδα εμπιστοσύνης στους θεσμούς.

• Τσεχία: Οι στρατηγικές επενδύσεις ενίσχυσαν την ψηφιακή συμπερίληψη, περιορίζοντας σημαντικά τα χάσματα φύλου και περιοχής.

• Ελλάδα: Η ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών αύξησε την αποδοτικότητα και δημιούργησε μια νοοτροπία υπέρ της καινοτομίας .

• Ιρλανδία (Αγροτική Αναγέννηση): Η πρωτοβουλία Gigabit Hub (SIRO και Vodafone) έφερε gigabit ευρυζωνικότητα σε αγροτικά κέντρα, ενισχύοντας ΜμΕ, απομακρυσμένη εργασία και την ανθεκτικότητα των τοπικών κοινοτήτων.

• Ρουμανία: Η επίτευξη του μέσου ευρωπαϊκού δείκτη ψηφιοποίησης (DESI) έως το 2027 θα μπορούσε να αυξήσει το ΑΕΠ κατά 3%, ποσό αντίστοιχο με τον ετήσιο προϋπολογισμό για την εκπαίδευση.

Τέσσερις προτεινόμενες δράσεις για τις πολιτικές ηγεσίες της Ευρώπης:

1. Η ψηφιακή συμπερίληψη πρέπει να αποτελέσει στρατηγική κυβερνητική προτεραιότητα. Να ενσωματωθεί στις εθνικές στρατηγικές ανάπτυξης και ανθεκτικότητας.

2. Ενίσχυση της ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων, με ισχυρές συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα καθώς και οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών.

3. Επιτάχυνση της ψηφιοποίησης των δημόσιων υπηρεσιών, διασφαλίζοντας ότι όλοι οι πολίτες έχουν πρόσβαση και μπορούν να επωφεληθούν από σύγχρονες, αποδοτικές υπηρεσίες.

4. Επιτάχυνση της ανάπτυξης ποιοτικών υποδομών συνδεσιμότητας, μέσω της δημιουργίας ενιαίας αγοράς, της απλοποίησης του ρυθμιστικού πλαισίου και της διασφάλισης ενός δίκαιου και συμπεριληπτικού ψηφιακού οικοσυστήματος.