Της Ιφιγένειας Κουτίβα (Senior Manager, Υπηρεσίες Κλιµατικής Αλλαγής και Απανθρακοποίησης, EY Ελλάδος) 

Ο τοµέας της ναυτιλίας δεν θα µπορούσε να µείνει ανεπηρέαστος από την αναµενόµενη εξέλιξη στα πρότυπα και τους κανονισµούς αναφορών βιώσιµης ανάπτυξης, που απαιτούν αυξηµένα επίπεδα ωριµότητας από τις εταιρείες σε όλο τον κόσµο.

Για περισσότερο από µία δεκαετία, ευρωπαϊκοί και διεθνείς µηχανισµοί, όπως ο MRV της Ε.Ε. και ο DCS του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισµού (IMO), απαιτούσαν τη µέτρηση και επαλήθευση των εκποµπών αερίου του θερµοκηπίου (GHG), της κατανάλωσης καυσίµου, καθώς και άλλων παραµέτρων. Τον Μάιο του 2023, η επέκταση του Συστήµατος Εµπορίας Δικαιωµάτων Εκποµπών της Ε.Ε. (EU ETS) και στη ναυτιλία σήµανε ότι όλα τα πλοία ολικής χωρητικότητας άνω των 5.000 τόνων, που καταφθάνουν ή αναχωρούν από λιµάνια του Ευρωπαϊκού Οικονοµικού Χώρου –ανεξαρτήτως σηµαίας– θα πρέπει να µετρούν και να δηµοσιοποιούν τις εκποµπές GHG, ετησίως. Παράλληλα, θα πρέπει να αγοράζουν και να παραδίδουν δικαιώµατα ETS, για κάθε τόνο καταγεγραµµένων εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα.

Τον Ιούνιο του 2023, η Ε.Ε. καθόρισε συγκεκριµένα κριτήρια "ουσιαστικής συνεισφοράς" και "µη πρόκλησης σηµαντικής βλάβης", τα οποία µια ναυτιλιακή δραστηριότητα θα πρέπει να πληροί, ώστε να ευθυγραµµίζεται µε την Ταξινοµία της Ε.Ε. Ακόµη, τον Ιούλιο του ίδιου έτους, ο IMO αναθεώρησε την αρχική στρατηγική του, σε επίτευξη µηδενικού καθαρού αποτυπώµατος άνθρακα (net-zero) µέχρι το 2050 και για τη µείωση των εκποµπών GHG, τουλάχιστον κατά 20% το 2030 και 70% το 2040, σε σχέση µε το 2008.

Αντίστοιχα, τον Ιούλιο του 2023, υιοθετήθηκε ο Ναυτιλιακός Κανονισµός FuelEU, που προωθεί τη χρήση καθαρής ενέργειας, ανανεώσιµων ή/και χαµηλού άνθρακα καυσίµων. Παράλληλα, έθεσε τα ανώτατα όρια για τη µέση ετήσια ένταση έκλυσης εκποµπών GHG από την ενέργεια που χρησιµοποιούν πλοία ολικής χωρητικότητας άνω των 5.000 τόνων, που καταφθάνουν σε ευρωπαϊκά λιµάνια, ανεξαρτήτως σηµαίας. Στόχος των παραπάνω είναι η σταδιακή µείωση της έντασης εκποµπών GHG κατά 2% µέχρι το 2050 και έως 80% µέχρι το 2050.
Επίσης, αρκετές νέες απαιτήσεις δηµοσιοποίησης στην Ε.Ε., τις ΗΠΑ και διεθνώς, που σκοπό έχουν την παροχή συγκρίσιµων δεδοµένων για το κλίµα σε επενδυτές και κυβερνήσεις, για την καλύτερη παρακολούθηση και λήψη αποφάσεων, εξελίσσουν ακόµη περισσότερο τη διαχείριση κλιµατικών κινδύνων. 

Για παράδειγµα, οι εταιρείες που εποπτεύονται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ (SEC) πρέπει να δηµοσιοποιούν τις εκποµπές Scope 1 και 2, τους ουσιαστικούς κλιµατικούς κινδύνους και τις επιπτώσεις τους στη στρατηγική, το επιχειρηµατικό µοντέλο και τις προοπτικές τους, καθώς και κάθε άλλο ουσιαστικό στόχο για το κλίµα.

Επιπρόσθετα, η Οδηγία CSRD, σύµφωνα µε το πρότυπο αναφοράς ESRS E1-Κλιµατική Αλλαγή, ζητά από τους οργανισµούς να καταρτίσουν σχέδια προσαρµογής και µετάβασης για µείωση των οικονοµικών επιπτώσεων της κλιµατικής αλλαγής, καθώς και να δηµοσιοποιούν σχετικά στοιχεία, συµπεριλαµβανοµένων των εκποµπών Scope 1, 2 και 3, των στόχων, των ουσιαστικών κινδύνων και ευκαιριών από την κλιµατική αλλαγή, αλλά και των πιθανών χρηµατοοικονοµικών τους επιδράσεων.

Τέλος, η ενσωµάτωση των συστάσεων του TCFD στα πρότυπα αναφορών IFRS/ISSB απαιτεί από τους οργανισµούς να δηµοσιοποιούν στις ετήσιες αναφορές τους πληροφορίες σχετικά µε τους φυσικούς και µεταβατικούς κινδύνους που σχετίζονται µε το κλίµα, καθώς και δείκτες (Scope 1, 2 και 3) και στόχους.

Ο ναυτιλιακός τοµέας αντιµετωπίζει σηµαντικές προκλήσεις στον δρόµο προς την πράσινη µετάβαση, καθώς δηµιουργεί περίπου 2%-3% των παγκόσµιων εκποµπών GHG και εξαρτάται από τη διαθεσιµότητα εναλλακτικών καυσίµων χαµηλού άνθρακα. Η επίτευξη µηδενικού καθαρού αποτυπώµατος άνθρακα απαιτεί αυξηµένο επίπεδο εποπτείας από τα Δ.Σ., και για τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις. Όλα τα παραπάνω είναι στενά διασυνδεδεµένα, δηµιουργώντας ευκαιρίες για συνέργειες, δείχνοντας παράλληλα τον δρόµο προς έναν πιο "πράσινο" ναυτιλιακό τοµέα.