Του Charlie Edwards

Στις ερχόμενες εβδομάδες και μήνες, η Ρωσία πιθανότατα θα εντείνει τον υβριδικό πόλεμό της για να σπείρει διχόνοια στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και πληθυσμούς μέσω του κυβερνοχώρου, συμπεριλαμβανομένων ψηφιακών πράξεων βανδαλισμού, σαμποτάζ και επιχειρήσεων επιρροής.

Η κατάσταση γίνεται ολοένα και πιο αβέβαιη, μεταξύ άλλων λόγω των ειδήσεων ότι η Διοίκηση Κυβερνοχώρου των Ηνωμένων Πολιτειών έχει διακόψει τις επιθετικές κυβερνοεπιχειρήσεις κατά της Ρωσίας. Οι εντολές του Υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ, Πιτ Χέγκσεθ, μπορεί να ήταν μέρος μιας ευρύτερης συμφωνίας διαπραγμάτευσης για να τραβήξουν τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν σε συνομιλίες για το μέλλον της Ουκρανίας. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι ότι η διακοπή των κυβερνοεπιχειρήσεων κινδυνεύει να ενθαρρύνει τους Ρώσους κυβερνοπαράγοντες, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια έχουν επεκτείνει τους στόχους τους ώστε να συμπεριλαμβάνουν τον αεροπορικό τομέα, την εκπαίδευση, την κυβέρνηση, τις αρχές επιβολής του νόμου και στρατιωτικές οργανώσεις.

Σε μια πρόσφατη εκτίμηση, η Εσθονική Υπηρεσία Ξένης Πληροφόρησης πρότεινε ότι "η Ρωσία μπορεί να συνεχίσει την εκστρατεία σαμποτάζ της" το 2025 σε μια προσπάθεια "να υπονομεύσει την υποστήριξη προς την Ουκρανία" και ότι "πράξεις εμπρησμού, βανδαλισμού και καταστροφής μπορεί να επαναληφθούν σε όλη την ήπειρο". Παρομοίως, στην Επιθεώρηση Στρατιωτικής Πληροφόρησης 2025, οι Φινλανδικές Ένοπλες Δυνάμεις δήλωσαν ότι "η Ρωσία πιθανότατα θα αυξήσει τη χρήση όλων των υβριδικών μεθόδων καθώς επιδιώκει να προκαλέσει διχόνοια στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτές οι μέθοδοι περιλαμβάνουν κυβερνοεπιχειρήσεις και πληροφοριακή επιρροή... [και] επιπτώσεις στην ενεργειακή υποδομή". Η Δανική Υπηρεσία Αντικατασκοπείας επίσης ανέφερε τον Ιανουάριο του 2025 την πιθανότητα το Κρεμλίνο να εγκρίνει μια καταστροφική κυβερνοεπίθεση.

Η πορεία του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας και η πίεση από την Ουάσιγκτον έχουν κατευθύνει την ευρωπαϊκή προσοχή κυρίως στην αύξηση των δαπανών για άμυνα προς αποκτημένες καινοτόμες δυνατότητες και στην ανασυγκρότηση αποθεμάτων, πυρομαχικών και υποστηρικτικών μέσων. Ωστόσο, αυτές οι εκτιμήσεις και οι πρόσφατες ρωσικές ενέργειες στον ψηφιακό χώρο υποδεικνύουν ότι η ευρωπαϊκή αποτροπή θα απαιτήσει τόσο ξίφος όσο και ασπίδα για να αποφευχθεί η καταστροφή.

Δημιουργία μιας "ψηφιακής ασπίδας"

Μια ιδέα που κερδίζει έδαφος ανάμεσα στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι η δημιουργία μιας "ψηφιακής ασπίδας". Η έννοια της ψηφιακής ασπίδας αποτελεί μια πραγματιστική απάντηση στην απειλή που αποτελούν οι ρωσικές κυβερνοεπιχειρήσεις και είναι μια συνοπτική έκφραση για μια σειρά πρωτοβουλιών που εξετάζονται ως μέρος μιας ισχυρής και ολοκληρωμένης αμυντικής αρχιτεκτονικής για την προστασία κρίσιμων υποδομών, την προάσπιση της δημοκρατίας και τη διατήρηση της ψηφιακής κυριαρχίας. Τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ χρειάζεται να επενδύσουν σε κρίσιμους τομείς ικανοτήτων, να ενισχύσουν τις αμυντικές βιομηχανικές βάσεις και να κάνουν μακροπρόθεσμες οικονομικές επενδύσεις στην τεχνολογία και την καινοτομία.

Ως πρώτο βήμα, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μπορούν να κάνουν περισσότερα για την επένδυση στην ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και να συνεχίσουν να χτίζουν έναν δυναμικό ευρωπαϊκό τομέα κυβερνοασφάλειας. Αυτό θα γίνει πιο σημαντικό καθώς η εξάρτηση της Ευρώπης από τις αμερικανικές τεχνολογικές εταιρείες βρίσκεται υπό σημαντική πίεση από την κυβέρνηση του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, η οποία έχει καταστήσει σαφές ότι οι ΗΠΑ δεν θα προστατεύουν πλέον την Ευρώπη. Το αν οι αμερικανικές τεχνολογικές εταιρείες θα συμμορφωθούν με τη θέση της κυβέρνησης παραμένει να φανεί και αποτελεί μια βασική αβεβαιότητα για τους ερχόμενους μήνες.

Ένα δεύτερο βήμα είναι η ασφάλεια των ευρωπαϊκών κυβερνητικών και στρατιωτικών επικοινωνιών, οι οποίες δέχονται συνεχείς επιθέσεις. Η καλύτερη χρήση ισχυρής κρυπτογράφησης, προστατευμένων δικτύων ραδιοφώνου και ενισχυμένης ψηφιακής υποδομής είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση της ρωσικής κυβερνοκατασκοπείας και ηλεκτρονικής παρακολούθησης. Πάνω από το 70% των "δορυφορικών επικοινωνιών [που χρησιμοποιούνται] για αμυντικούς σκοπούς παρέχονται από τον εμπορικό τομέα". Ως εκ τούτου, υπάρχει ανάγκη για βελτίωση της ασφάλειας των επικοινωνιών σε όλη την κρίσιμη εθνική υποδομή. Και όμως, παρά τη Στρατηγική Κυβερνοασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης του 2020 που ζητούσε τέτοια μέτρα, μόνο επτά από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ έχουν πλήρως μεταφέρει κανόνες κυβερνοασφάλειας που στοχεύουν στην προστασία κρίσιμων οντοτήτων, όπως ενέργεια, μεταφορές, τραπεζικές υπηρεσίες και νερό.

Ένα τρίτο βήμα είναι τα κράτη μέλη της ΕΕ να αυξήσουν τις επενδύσεις τους στην πληροφόρηση σημάτων (SIGINT). Η SIGINT παίζει ζωτικό ρόλο στην απόδοση ευθυνών, την ταυτοποίηση κυβερνοεισβολών και την προστασία κρίσιμων υποδομών. Σε μια εποχή ψηφιακής επικοινωνίας, οι κυβερνήσεις γίνονται όλο και πιο εξαρτημένες από στρατηγικά συστήματα SIGINT για ανάλυση απειλών σε πραγματικό χρόνο, επιτρέποντάς τους να εντοπίζουν και να αντιδρούν στις κυβερνοεισβολές πριν προκαλέσουν σημαντική ζημιά. Οι συνεχείς ρωσικές κυβερνοεπιχειρήσεις κατά του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας το 2015, το 2016 και το 2022 έδειξαν την κλίμακα της πρόκλησης που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.

Ένα τέταρτο βήμα θα είναι η αύξηση των επενδύσεων στον ηλεκτρονικό πόλεμο (EW) για την υποκλοπή ρωσικών στρατιωτικών επικοινωνιών και την ανίχνευση προσπαθειών παρεμβολής πριν προκαλέσουν ζημιά. Ηλεκτρονικές εισβολές όπως η παραποίηση του Παγκόσμιου Συστήματος Προσδιορισμού Θέσης (GPS), η παρεμβολή ραντάρ και οι κυβερνοεισβολές γίνονται όλο και πιο συχνές στις χώρες της Βαλτικής, της Σκανδιναβίας και της Ανατολικής Ευρώπης. Η παρεμβολή GPS στην περιοχή Φίνμαρκ της βόρειας Νορβηγίας είναι τόσο διαδεδομένη ώστε οι αρχές έχουν σταματήσει να καταγράφουν περιστατικά. Τον Οκτώβριο του 2024, η Φινλανδή Υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών, Λούλου Ράνε, δήλωσε ότι η κυβέρνηση πιστεύει ότι η Ρωσία βρισκόταν πίσω από διαταραχές στην περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας στα σήματα Παγκόσμιου Συστήματος Δορυφορικής Πλοήγησης και GPS που χρησιμοποιούνται στην πλοήγηση.

Ενώ το ΝΑΤΟ και η ΕΕ αναγνωρίζουν τον ηλεκτρονικό πόλεμο ως κρίσιμο συστατικό των σύγχρονων στρατιωτικών επιχειρήσεων, υπάρχουν κενά στη διαλειτουργικότητα, τα επίπεδα επένδυσης και την βιομηχανική ικανότητα. Η Έκθεση του 2024 του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας ενέκρινε τον ηλεκτρονικό πόλεμο ως βασική προτεραιότητα, με τουλάχιστον 14 κράτη μέλη της ΕΕ να επιβεβαιώνουν "την προθυμία τους να βελτιώσουν από κοινού τις δυνατότητές τους".

Ακόμη ευάλωτη

Μια από τις πιο πιεστικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη παραμένει ότι οι κυβερνήσεις της δέχονται σχεδόν συνεχείς ψηφιακές επιθέσεις. Τις τελευταίες εβδομάδες, η κυβέρνηση Τραμπ έχει εντείνει αυτό το ζήτημα υποδηλώνοντας ότι η Ευρώπη θα χρειαστεί να μειώσει την εξάρτησή της από τις ΗΠΑ, αναστέλλοντας τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία και διακόπτοντας την ανταλλαγή πληροφοριών με το Κίεβο – ενθαρρύνοντας έτσι τη Ρωσία να εντείνει τις προσπάθειές της. Δεν είναι ακόμη σαφές εάν οι αμερικανικές τεχνολογικές εταιρείες, οι οποίες έχουν παρέχει υποστήριξη στην Ουκρανία, θα συμμορφωθούν με τη στρατηγική διαπραγμάτευσης του Τραμπ. Αυτό που είναι σίγουρο, ωστόσο, είναι ότι χωρίς την αμερικανική ασπίδα ασφαλείας, μια ευρωπαϊκή ψηφιακή ασπίδα είναι πιο απαραίτητη από ποτέ.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.