Τα έγγραφα μετασχηματισμού της εθνικής ασφάλειας της Ιαπωνίας

Της Yuka Koshino

Στις 16 Δεκεμβρίου 2022, η κυβέρνηση του πρωθυπουργού της Ιαπωνίας Κισίντα Φουμίο δημοσίευσε τρία στρατηγικά έγγραφα: τη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας (NSS), την Εθνική Στρατηγική Άμυνας (NDS) και το Πρόγραμμα Ανάπτυξης Άμυνας. Αυτή ήταν η πρώτη σημαντική αναθεώρηση του NSS από την κυκλοφορία του το 2013. Αυτά τα έγγραφα διατύπωσαν συλλογικά τις προκλήσεις ασφαλείας της Ιαπωνίας και τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζει να ανταποκριθεί σε αυτές την επόμενη δεκαετία. Σύμφωνα με τον Κισίντα, προορίζονται να "μεταμορφώσουν δραματικά" τη μεταπολεμική προσέγγιση της χώρας στον τομέα εθνικής ασφάλειας. 

Τα έγγραφα είναι όντως ιστορικά από πολλές απόψεις. Παρουσιάζουν μια στρατηγική που αναγνωρίζει τον ρόλο των στρατιωτικών δυνατοτήτων στην αποτροπή της επιθετικότητας και στην ενίσχυση της διπλωματίας της Ιαπωνίας. Το NSS περιγράφει την Κίνα "ως τη μεγαλύτερη στρατηγική πρόκληση" για την Ιαπωνία και τη διεθνή κοινότητα, ακολουθούμενη από τη Βόρεια Κορέα και τη Ρωσία. (Η NSS του 2013, αντίθετα, δήλωνε ότι η Κίνα ήταν "ένα θέμα ανησυχίας") Και τα τρία έγγραφα προσπαθούν να συντονίσουν τη χρήση από την Ιαπωνία όλων των διαστάσεων της κρατικής εξουσίας για σκοπούς εθνικής ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών εργαλείων και των δυνατοτήτων τεχνολογίας και πληροφοριών της χώρας.

Η πρώτη μεταπολεμική Στρατηγική Εθνικής Άμυνας

Το NDS, που διαμορφώθηκε σύμφωνα με το στρατηγικό έγγραφο των Ηνωμένων Πολιτειών που φέρει το ίδιο όνομα, καθορίζει σαφή μέσα και στόχους για την απάντηση στις στρατιωτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ιαπωνία και ενημερώνει το Πρόγραμμα Ανάπτυξης Άμυνας, το οποίο έχει χρονικό ορίζοντα πέντε έως δέκα ετών. Αυτή είναι μια διαρθρωτική διαφορά από προηγούμενες συστάσεις που έγιναν μέσω των Κατευθυντήριων Γραμμών του Εθνικού Προγράμματος Άμυνας, που εισήχθη για πρώτη φορά το 1976 εν μέσω της ύφεσης του Ψυχρού Πολέμου μεταξύ Σοβιετικής Ένωσης και ΗΠΑ και ενημερώθηκε πιο πρόσφατα το 2018. Αυτές οι συστάσεις καθόρισαν το μέγεθος των Δυνάμεων Αυτοάμυνας της Ιαπωνίας (SDF) και προσδιόρισε τα περιουσιακά στοιχεία και τα σχέδια προμηθειών που απαιτούνται για την κάλυψη του προτύπου "ελάχιστης απαραίτητης ικανότητας" που περιγράφεται στο Ένατο Άρθρο του Συντάγματος της Ιαπωνίας. Αυτό το άρθρο αποκηρύσσει τον "πόλεμο ως κυρίαρχο δικαίωμα" και απαγορεύει στη χώρα να κατέχει χερσαίες, θαλάσσιες και αεροπορικές δυνάμεις. 

Οι κατευθυντήριες γραμμές του Εθνικού Προγράμματος Άμυνας που εκδόθηκαν το 1976 συνιστούσαν την οικοδόμηση μιας "Βασικής Άμυνας Δύναμης" που θα ήταν επαρκής για να αποτρέψει την εμφάνιση κενού ισχύος στην Ανατολική Ασία, και επομένως η δομή της δύναμης που περιέγραψε δεν βασιζόταν σε στρατηγική αντιμετώπισης συγκεκριμένων απειλών. Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές δεν είχαν χρονική δέσμευση και οι στόχοι των προμηθειών συχνά δεν επιτυγχάνονταν. Η προσπάθεια της Ιαπωνίας στο νέο NDS να χαράξει μια αμυντική στρατηγική βασισμένη σε "δυνατότητες του αντιπάλου και νέους τρόπους πολέμου" έλαβε ώθηση κυρίως από τις μονομερείς προκλήσεις στο διεθνές status quo από την Κίνα και τη Ρωσία την τελευταία δεκαετία.

Το NDS καλεί την Ιαπωνία να αναλάβει "πρωταρχική ευθύνη να διαταράξει και να νικήσει μια εισβολή", που σημαίνει ότι δεν θα σχεδιάζει πλέον να βασίζεται κυρίως στις εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ σε ένα τέτοιο σενάριο. Αυτός ο στόχος υποστηρίζεται από ένα σχέδιο 43 τρισεκατομμυρίων γεν (περίπου 324 δισ. δολάρια) για την αύξηση του αμυντικού προϋπολογισμού σε διάστημα πέντε ετών για "ταχεία και δραστική ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας της Ιαπωνίας". Σε συνδυασμό με τις δαπάνες που σχετίζονται με την άμυνα από ολόκληρη την κυβέρνηση, αυτό θα αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες της Ιαπωνίας από περίπου 1% του ΑΕΠ στο 2%, που είναι η κατευθυντήρια γραμμή του ΝΑΤΟ για αμυντικές επενδύσεις. Το σχέδιο ζητά από την Ιαπωνία να αποκτήσει ή να ενισχύσει επτά βασικές ικανότητες, συμπεριλαμβανομένης της αποτροπής με πυραύλους, των επιχειρήσεων μεταξύ τομέων και μεγαλύτερης ανθεκτικότητας σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης (όπως με την εξασφάλιση επαρκών πυρομαχικών και καυσίμων). 

Η δήλωση της Ιαπωνίας ότι σχεδιάζει να αποκτήσει δυνατότητες αντεπίθεσης είναι η πιο σημαντική αλλαγή πολιτικής που ανακοινώθηκε στα έγγραφα στρατηγικής. Αυτές οι δυνατότητες θα ενισχύσουν την αποτροπή επιτρέποντας στις SDF να χτυπήσουν το έδαφος ενός αντιπάλου ως απάντηση σε μια πυραυλική επίθεση κατά της Ιαπωνίας. Η Κίνα και η Βόρεια Κορέα ενισχύουν τα αποθέματα βαλλιστικών πυραύλων μεσαίου έως μεγάλου βεληνεκούς και πυραύλων κρουζ και αναπτύσσουν συστήματα υπερηχητικών όπλων που θέτουν υπό αμφισβήτηση την υπάρχουσα ιαπωνική άμυνα έναντι βαλλιστικών πυραύλων. Σύμφωνα με εκτίμηση του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ, η Κίνα διαθέτει περίπου 2.000 βαλλιστικούς πυραύλους και πυραύλους κρουζ ικανούς να πλήξουν ιαπωνικό έδαφος. Η Ιαπωνία φέρεται να προμηθεύεται 1.500 πυραύλους - συμπεριλαμβανομένων πυραύλων κρουζ Τόμαχοκ και εντοπίως ανεπτυγμένων δυνατοτήτων πυραύλων stand-off - για ανάπτυξη το 2026 σε μια προσπάθεια να υπονομεύσει το αυξανόμενο περιφερειακό πυραυλικό πλεονέκτημα της Κίνας.

Η βελτιωμένη αποτρεπτική ικανότητα της Ιαπωνίας θα την καταστήσει πιο ικανό σύμμαχο για τις ΗΠΑ και θα ενισχύσει τη συμμαχία Ιαπωνίας-ΗΠΑ, όπως σημείωσε στις 16 Δεκεμβρίου ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν. Το NDS τονίζει την ευθυγράμμισή του με την αμυντική στρατηγική που δημοσίευσε τον Οκτώβριο η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν. Η στρατηγική της Ιαπωνίας απαιτεί την ενίσχυση των "κοινών ικανοτήτων αποτροπής και αντίδρασης" με την Ουάσιγκτον επιδιώκοντας στενό επιχειρησιακό συντονισμό και μεγαλύτερη ετοιμότητα και διαλειτουργικότητα, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας για τη συλλογή πληροφοριών για τις νέες δυνατότητες αντεπίθεσης της Ιαπωνίας. 

Το NDS περιγράφει επίσης τις φιλοδοξίες του Τόκιο να ενισχύσει την αμυντική συνεργασία με "όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες" και να προωθήσει αμυντικό εξοπλισμό και μεταφορά τεχνολογίας ως βασικά εργαλεία για τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος ασφαλείας στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού.

Προσπάθεια λήξης του πολιτικο-στρατιωτικού κατακερματισμού

Το NSS σηματοδοτεί ότι οι SDF θα δημιουργήσουν νέους μηχανισμούς για τη συνεργασία με πολιτικούς και εμπορικούς παράγοντες, είτε σε καιρό ειρήνης είτε σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Η Ιαπωνία έχει βιώσει πολιτικό-στρατιωτικό κατακερματισμό από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου λόγω ισχυρών αντιμιλιταριστικών κανόνων, ιδιαίτερα μεταξύ της επιστημονικής-ερευνητικής κοινότητας και της κυβέρνησης. Αυτό εμπόδισε τον αμυντικό τομέα να εκμεταλλευτεί πλήρως τις προηγμένες τεχνολογικές δυνατότητες της χώρας και επίσης εμπόδισε τους μη στρατιωτικούς τομείς και τις τοπικές κυβερνήσεις να συνεργαστούν αποτελεσματικά κατά τον σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης. Το NSS και το NDS καθορίζουν αρκετές νέες πρωτοβουλίες και πλαίσια σε αυτόν τον τομέα. Αυτά περιλαμβάνουν τη δημιουργία διακυβερνητικών μηχανισμών που θα χρησιμοποιούν, για παράδειγμα, τα υπάρχοντα αεροδρόμια και θαλάσσια λιμάνια ως επιχειρησιακές βάσεις για εκπαίδευση και ανάπτυξη κατά τη διάρκεια έκτακτων αναγκών και την προστασία των Ιαπώνων υπηκόων. Αυτό θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στη νοτιοδυτική περιοχή της Ιαπωνίας, η οποία είναι σχετικά κοντά στην Κίνα και την Ταϊβάν.

Το NSS ζητά μεγαλύτερη πολιτικο-στρατιωτική συνεργασία στον τομέα του διαστήματος και του κυβερνοχώρου για την ενίσχυση της ασφάλειας κρίσιμων υποδομών, όπως οι δορυφόροι και τα συστήματα επικοινωνίας. Υποδηλώνει ότι η SDF θα έχει να διαδραματίσει ρόλο στην εφαρμογή της "ενεργητικής άμυνας στον κυβερνοχώρο", η οποία στοχεύει στην πρόληψη επιθέσεων στον κυβερνοχώρο κατά κυβερνητικών δικτύων και μη στρατιωτικών κρίσιμων υποδομών που θα μπορούσαν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα εθνικής ασφάλειας. Το NDS καλεί επίσης για μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ των κυβερνητικών υπηρεσιών για την κάλυψη των αναγκών έρευνας και ανάπτυξης του Υπουργείου Άμυνας, ιδίως όσον αφορά τις τεχνολογίες που διαθέτουν άλλες μη στρατιωτικές υπηρεσίες.

Η υλοποίηση του οράματος που περιγράφεται στα NSS και NDS θα απαιτήσει έναν σημαντικό οργανωτικό, πολιτιστικό και διαρθρωτικό μετασχηματισμό στην κυβέρνηση της Ιαπωνίας και στα πρότυπα των σχέσεων πολιτικού-στρατιωτικού. Αυτό θα είναι δυνατό μόνο με διαρκή πολιτική υποστήριξη από τον Κισίντα και τους διαδόχους του. Μπορεί να βοηθήσει το γεγονός ότι τον Νοέμβριο του 2022, το 68% των ερωτηθέντων σε μια δημόσια δημοσκόπηση υποστήριξε την ενίσχυση της ιαπωνικής άμυνας. Και η ταχεία στρατιωτική ενίσχυση της Κίνας, που αναμένεται να συνεχιστεί για τουλάχιστον την επόμενη δεκαετία, θα ασκήσει συνεχή πίεση στο Τόκιο  να ξεπεράσει τα εσωτερικά εμπόδια στην εφαρμογή της νέας στρατηγικής του. Αυτή η συσσώρευση σημαίνει επίσης ότι η στρατηγική της Ιαπωνίας είναι απίθανο να αλλάξει στο άμεσο μέλλον.

Δείτε τη δημοσίευση του πρωτότυπου άρθρου εδώ