Γιατί η Ρωσία συγκεντρώνει στρατεύματα στα σύνορα με την Ουκρανία;

Του Samir Puri

Ξεκινώντας από τον Νοέμβριο, οι ένοπλες δυνάμεις της Ρωσίας έχουν συγκεντρωθεί κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία και την κατεχόμενη Κριμαία. Ενώ είναι φαινομενικά έτοιμη να εισβάλει στην Ουκρανία, οι προθέσεις της Ρωσίας παραμένουν ασαφείς. Μια παρόμοια ρωσική κίνηση συνέβη τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2021, δημιουργώντας έναν αρχικό φόβο εισβολής. Το Κρεμλίνο υποστήριξε τότε ότι έχει συγκεντρώσει αυτές τις δυνάμεις για μια στρατιωτική άσκηση, και αργότερα όντως επέστρεψαν στο στρατόπεδο. Και με τις δύο κινητοποιήσεις στρατευμάτων, η Μόσχα προσπάθησε να τρομάξει το Κιέβο με τις σημαντικές μεγαλύτερες ένοπλες δυνάμεις της Ρωσίας.

Πέρα από τον άμεσο φόβο εισβολής, πληθαίνουν πλέον τα ερωτήματα για το εάν αναδύεται ένα μοτίβο. Θα πρέπει η Ουκρανία και οι διεθνείς της εταίροι, να περιμένουν να δουν συσσώρευση ρωσικού στρατού στα Ρώσο-ουκρανικά σύνορα; και ακόμη κι αν η Ρωσία δεν δεσμεύσει ποτέ αυτά τα επιπλέον στρατεύματα σε μάχη, πώς επηρεάζουν οι κινητοποιήσεις των στρατευμάτων της τη στρατηγική κατάσταση στην Ουκρανία;

Η υπάρχουσα στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας στην Ουκρανία

Η Ρωσία δεν απειλεί να εισβάλει στην Ουκρανία έτσι από το πουθενά, αλλά να κλιμακώσει τον πόλεμο που διεξάγεται μέσω πληρεξουσίων της Μόσχας στο Ντονμπάς, στην Ανατολική Ουκρανία. Όπως αναφέρει η έρευνα του IISS 2021, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει εισέλθει στον όγδοο χρόνο μετά το ξέσπασμα του τον Φεβρουάριο του 2014, όταν οι ένοπλες δυνάμεις της Ρωσίας προσάρτησαν την Κριμαία και δημιούργησαν τις αυτονομιστικές ένοπλες ομάδες της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ και της Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουκάνσκ. Εάν η Ρωσία επρόκειτο τώρα να αναπτύξει πρόσθετες δυνάμεις στην Ουκρανία, θα μπορούσαν να συνδεθούν με τις δυο αυτές Δημοκρατίες, που ελέγχουν τμήματα στην περιοχή του Ντονμπάς.

Τι εξηγεί την τρέχουσα συγκέντρωση δυνάμεων της Ρωσίας;

Ο χαμηλής έντασης πόλεμος στο Ντονμπάς εξακολουθεί να έχει στρατηγική χρησιμότητα για τη Ρωσία, διότι δίνει στη Μόσχα ένα διαρκές βέτο για τη σταθερότητα της Ουκρανίας.

Αν και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο στρατός της Ουκρανίας λαμβάνει μέτρα για να αλλάξει την κατάσταση στο Ντονμπάς, ένας πιθανός κινητήριος παράγοντας για τις τελευταίες αναπτύξεις στρατού από τη Ρωσία, είναι ίσως η απόκτηση των τουρκικών οπλισμένων εναέριων οχημάτων (UAV) από την Ουκρανία.

Το IISS Military Balance απαριθμεί έξι μεσαίας εμβέλειας Bayraktar TB2 στο οπλοστάσιο της Ουκρανίας, και το Κίεβο έχει κάνει βήματα για να προμηθευτεί περισσότερα. Τον Οκτώβριο, ο Ουκρανός υπουργός Εξωτυερικών, Dmytro Kuleba και ο Τούρκος ομόλογος του Μεβλούτ Τσαβούσογλου, συμφώνησαν στην κατασκευή ενός εργοστασίου στην Ουκρανία που να κατασκευάσει περισσότερα x τουρκικά οπλισμένα UAVs. Αυτό εξόργισε τη Ρωσία, η οποία είδε την αποτελεσματικότητα των τουρκικών UAVs το προηγούμενο έτος, στην κλιμάκωση του πολέμου Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Η Ρωσία φοβάται ότι μια μελλοντική ουκρανική στρατιωτική επίθεση θα μπορούσε να συντρίψει τις θέσεις της στο Ντονμπάς. Ο ΥΠΕΞ Λαβρόφ συνέκρινε την κατάσταση στην Ουκρανία με αυτή στη Γεωργία το 2008, και την επιχείρηση της Γεωργίας για την ανάκτηση των αμφισβητούμενων εδαφών της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας, και την ρωσική στρατιωτική απάντηση που προκάλεσε. Ο Λαβρόφ άφησε να εννοηθεί ότι η Ρωσία θα ξεκινούσε μεγαλύτερο πόλεμο για να υπερασπιστεί τις "δημοκρατίες” του Λουκάνσκ και του Ντονμπάς στην Ουκρανία.

Το μόνιμο δίλημμα ασφάλειας της Ουκρανίας με τη Ρωσία

Ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι ήρθε στην εξουσία τον Μάιο του 2019, γεμάτος ελπίδα ότι ο πόλεμος θα μπορούσε να τελειώσει. Ο Ζελένσκι προσφάτως επαναδιατύπωσε την έκκληση του για διάλογο, δηλώνοντας ότι "δεν θα είμαστε σε θέση να τερματίσουμε τον πόλεμο χωρίς άμεσες συζητήσεις με τη Ρωσία”. Αλλά το θεμελιώδες πρόβλημα έχει παραμείνει αμετάβλητο από το 2014: η Ρωσία έχει λίγα κίνητρα να τερματίσει τον πόλεμο και η Ουκρανία έχει λίγη μόχλευση να αναγκάσει ένα τέτοιο αποτέλεσμα.

Ο Πούτιν συνεχίζει να υποστηρίζει μια μη εφαρμόσιμη ειρηνευτική συμφωνία, στην οποία συμφώνησαν όλες οι πλευρές στο αποκορύφωμα του πολέμου ελιγμών το 2014 και το 2015. Τον Ιούλιο, ο Πούτιν έγραψε ένα εκτενές δοκίμιο με τίτλο "για την Ιστορική Ενότητα Ρώσων και Ουκρανών”. Στο οποίο περιέγραψε τον πόλεμο στην Ουκρανία ως "αδελφοκτονία”. Σε αυτό το κείμενο, ο Πούτιν δήλωσε ότι "είμαι πεπεισμένος ότι οι συμφωνίες του Μινσκ το 2014 και το 2015) δεν έχουν ακόμη εναλλακτική. Σε κάθε περίπτωση, κανένας δεν έχει αποσύρει την υπογραφή του από το Πακέτο Μέτρων του Μινσκ ή από τις σχετικές δηλώσεις των ηγετών των χωρών του σχήματος της Νορμανδίας”.

Η Μόσχα θέλει να φουντώσει τη φλόγα του πολέμου του Ντονμπάς που σιγοκαίει, αντί να τη σβήσει ή να την οδηγήσει σε μαινόμενη κόλαση ενός μεγάλου πολέμου. Το ερώτημα είναι πόσο μπορεί να διατηρηθεί αυτό αλλά φαίνεται ότι και οι δύο συγκεντρώσεις ρωσικού στρατού στα σύνορα με την Ουκρανία φέτος, έχουν εξυπηρετήσει αυτό το σκοπό.

Για την ώρα, το Κρεμλίνο θα γνωρίζει πολύ καλά ότι το πιο δυναμικό βέτο που διατηρεί σχετικά με την πιθανή μετατόπιση της κυβέρνησης του Κιέβου προς τα δυτικά, σε δομές όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, είναι να διατηρήσει μια εμπόλεμη ζώνη χαμηλής έντασης στην Ανατολική Ουκρανία, ενώ περιστασιακά θα αναφέρει και την απειλή μιας μεγάλης επέμβασης.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://www.iiss.org/blogs/analysis/2021/12/why-is-russia-amassing-troops-at-its-border-with-ukraine