Της Βίκυς Κουρλιμπίνη

Η όλο και μεγαλύτερη "παρουσία" των παιδιών στα social media μειώνει την ικανότητά τους να συγκεντρώνονται. Νέα μελέτη δείχνει ότι το καθημερινό σκρολάρισμα σε δίκτυα όπως το Instagram και το TikTok συνδέεται με αύξηση των συμπτωμάτων "αφηρημάδας" και πιθανόν με αύξηση των περιστατικών διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).

Η έρευνα παρακολούθησε περισσότερα από 8.300 παιδιά στις ΗΠΑ επί τέσσερα χρόνια, από την ηλικία των 10 έως 14 ετών. Σύμφωνα με τα ευρήματα, τα παιδιά αφιέρωναν καθημερινά κατά μέσο όρο 2,3 ώρες σε τηλεόραση και online βίντεο, 1,4 ώρες στα social media και 1,5 ώρες σε βιντεοπαιχνίδια, όπως μεταδίδει ο Guardian.

Το ενδιαφέρον είναι ότι ούτε η τηλεόραση ούτε τα videogames συνδέθηκαν με συμπτώματα τύπου ΔΕΠΥ – όπως εύκολη διάσπαση προσοχής. Αντίθετα, μόνο η χρήση των social media φάνηκε να σχετίζεται με αύξηση των συμπτωμάτων απροσεξίας όσο περνούσε ο χρόνος.

Τονίζεται πως η ΔΕΠΥ αποτελεί νευροαναπτυξιακή διαταραχή, με βασικά χαρακτηριστικά την παρορμητικότητα, τις δυσκολίες συγκέντρωσης και την ξεχασιά.

"Εντοπίσαμε μια σαφή συσχέτιση ανάμεσα στη χρήση των social media και την αύξηση των συμπτωμάτων απροσεξίας – πιθανότατα με αιτιώδη χαρακτήρα", αναφέρει η μελέτη. "Αν και η επίδραση σε ατομικό επίπεδο είναι μικρή, σε πληθυσμιακή κλίμακα μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες. Είναι πιθανό τα social media να συμβάλλουν στη συνεχή αύξηση των διαγνώσεων ΔΕΠΥ".

Ο Τόρκελ Κλίνγκμπεργκ, καθηγητής γνωστικής νευροεπιστήμης στο Karolinska Institute, εξηγεί γιατί: "Τα social media βομβαρδίζουν τα παιδιά με ειδοποιήσεις, μηνύματα και υπενθυμίσεις. Ακόμη και η σκέψη ότι ίσως έχει φτάσει ένα νέο μήνυμα είναι αρκετή για να τα αποσπάσει. Αυτή η συνεχής διακοπή της προσοχής φαίνεται να επηρεάζει τη δυνατότητα συγκέντρωσης".

Σημαντικό είναι επίσης ότι η συσχέτιση δεν εξαρτάται ούτε από το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο ούτε από πιθανή γενετική προδιάθεση για ΔΕΠΥ, γεγονός που ενισχύει τα συμπεράσματα.

Οι ερευνητές, πάντως, διευκρινίζουν ότι δεν θα εμφανίσουν όλα τα παιδιά προβλήματα συγκέντρωσης μόνο και μόνο επειδή χρησιμοποιούν social media. Επισημαίνουν όμως ότι η χρήση αυξάνεται δραματικά με την ηλικία: από περίπου 30 λεπτά την ημέρα στα 9 έτη, σε δυόμισι ώρες στα 13. Πολλά παιδιά, μάλιστα, χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες από πολύ μικρά.

"Αυτή η πρώιμη και αυξανόμενη έκθεση υπογραμμίζει την ανάγκη για αυστηρότερους ελέγχους ηλικίας και καθαρότερες οδηγίες προς τις εταιρείες τεχνολογίας", σημειώνει η έκθεση.

Η μελέτη–στην οποία τα παιδιά εντάχθηκαν μεταξύ 2016 και 2018 σε ηλικίες 9–10 ετών–θα δημοσιευθεί στο περιοδικό Pediatrics Open Science. "Ελπίζουμε ότι τα ευρήματά μας θα βοηθήσουν γονείς και υπεύθυνους πολιτικής να διαμορφώσουν υγιείς συνήθειες ψηφιακής χρήσης που θα στηρίζουν τη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών", δηλώνει ο μεταδιδακτορικός ερευνητής Σάμσον Νίβινς από το Karolinska Institute.