Γράφει η Mohana Ravindranath

Mια νέα ανάλυση δεδομένων που συλλέχθηκαν από έναν μικρό πληθυσμό αυτοχθόνων στον Αμαζόνιο της Βολιβίας υποδηλώνει ότι ορισμένες από τις βασικές μας παραδοχές σχετικά με τη βιολογική διαδικασία της γήρανσης ίσως να είναι λανθασμένες.

Η φλεγμονή είναι μια φυσική ανοσολογική αντίδραση που προστατεύει τον οργανισμό από τραυματισμούς ή λοιμώξεις. Οι επιστήμονες πίστευαν για πολύ καιρό ότι η μακροχρόνια, χαμηλού βαθμού φλεγμονή –γνωστή και ως "φλεγμονή της γήρανσης"– είναι ένα καθολικό χαρακτηριστικό της γήρανσης. Ωστόσο τα νέα δεδομένα θέτουν το ερώτημα αν η φλεγμονή συνδέεται άμεσα με τη γήρανση ή αν συνδέεται περισσότερο με τον τρόπο ζωής ενός ατόμου ή με το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει.

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Ιούνιο, διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι σε δύο μη βιομηχανοποιημένες περιοχές εμφάνιζαν διαφορετικό είδος φλεγμονής σε σύγκριση με τους κατοίκους των αστικών κέντρων – πιθανώς λόγω λοιμώξεων από βακτήρια, ιούς και παράσιτα και όχι λόγω πρόδρομων χρόνιων ασθενειών. Επίσης, η φλεγμονή τους δεν φαινόταν να μεγαλώνει με τα χρόνια.

Οι επιστήμονες συνέκριναν τα σημάδια φλεγμονής σε σύνολα δεδομένων από τέσσερις διαφορετικούς πληθυσμούς σε Ιταλία, Σιγκαπούρη, Βολιβία και Μαλαισία. Επειδή δεν συνέλεξαν απευθείας δείγματα αίματος, δεν μπόρεσαν να κάνουν ακριβείς συγκρίσεις. Ωστόσο, εφόσον επικυρωθούν σε μεγαλύτερες μελέτες, τα ευρήματα θα υποδηλώνουν ότι η διατροφή, ο τρόπος ζωής και το περιβάλλον επηρεάζουν τη φλεγμονή περισσότερο από τη γήρανση, σχολίασε ο Alan Cohen, συντάκτης της μελέτης και αναπληρωτής καθηγητής Περιβαλλοντικών Επιστημών Υγείας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια.

"Η φλεγμονή μπορεί να μην είναι άμεση απόρροια της γήρανσης, αλλά περισσότερο αντίδραση στις συνθήκες του βιομηχανοποιημένου περιβάλλοντος", πρόσθεσε.

"Ο τρόπος που έχουμε κατανοήσει τη φλεγμονή και τη γήρανση βασίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου σε έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί σε χώρες με υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα, όπως οι ΗΠΑ", παρατήρησε ο Thomas McDade, καθηγητής Βιολογικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Νορθγουέστερν. Μια πιο ευρεία προσέγγιση δείχνει ότι υπάρχουν πολύ περισσότερες διαφορές στη γήρανση από ό,τι πίστευαν έως τώρα οι επιστήμονες, πρόσθεσε.

Η μελέτη "πυροδοτεί μια πολύ χρήσιμη συζήτηση", αλλά χρειάζεται να εξετάσουμε περισσότερα δεδομένα "πριν ξαναγράψουμε την ιστορία της φλεγμονής", ανέφερε ο Bimal Desai, καθηγητής Φαρμακολογίας που μελετά τη φλεγμονή στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια.

Διαφορετικές φλεγμονές σε διαφορετικά μέρη

Στη μελέτη οι ερευνητές συνέκριναν δείγματα αίματος από περίπου 2.800 ενήλικες ηλικίας 18-95 ετών. Τα άτομα στη βιομηχανοποιημένη περιοχή Chianti της Ιταλίας και στη Σιγκαπούρη εμφάνισαν τους τύπους πρωτεϊνών που σηματοδοτούν φλεγμονή.

Από την άλλη, οι αυτόχθονες Tsimane στη Βολιβία και οι αυτόχθονες Orang Asli στη Μαλαισία είχαν διαφορετικούς δείκτες φλεγμονής, που πιθανώς συνδέονταν με λοιμώξεις.

Το γεγονός ότι οι δείκτες φλεγμονής ήταν παρόμοιοι στις ομάδες ατόμων από τις βιομηχανοποιημένες περιοχές, αλλά διαφορετικοί από τους δείκτες των άλλων ομάδων, είναι εντυπωσιακό, σχολίασε η Aurelia Santoro, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια. "Αυτό σημαίνει ότι τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος ενεργοποιούνται με εντελώς διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με το περιβάλλον".

Οι δείκτες πρωτεϊνών των Tsimane ήταν λιγότερο συνδεδεμένοι με τη φλεγμονή σε σχέση με των Orang Asli. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στον διαφορετικό τρόπο ζωής και διατροφής.

Ορισμένοι ειδικοί αμφισβήτησαν την αξία των ευρημάτων. Ο Vishwa Deep Dixit, διευθυντής του Κέντρου Έρευνας για τη Γήρανση του Πανεπιστημίου Γέιλ, ανέφερε ότι δεν είναι έκπληξη που ο τρόπος ζωής με μικρότερη έκθεση στη ρύπανση συνδέεται με χαμηλότερα ποσοστά χρόνιων παθήσεων.

Τα ευρήματα πρέπει να επιβεβαιωθούν σε μεγαλύτερες και πιο ποικιλόμορφες πληθυσμιακές ομάδες σε βάθος χρόνου, ανέφεραν ειδικοί. Αν και είχαν χαμηλότερα ποσοστά χρόνιων παθήσεων, οι δύο αυτόχθονες πληθυσμοί ζούσαν κατά μέσο όρο λιγότερο από τους ανθρώπους στις βιομηχανικές περιοχές, κάτι που σημαίνει ότι δεν έζησαν αρκετά για να αναπτύξουν φλεγμονώδη γήρανση, επισήμανε η Δρ Santoro.

Το πρόβλημα ίσως συνδέεται με τον τρόπο ζωής στις πόλεις 

Οι επιστήμονες έπρεπε να κάνουν λογικές υποθέσεις προσπαθώντας να εξηγήσουν γιατί τα άτομα που ζουν σε βιομηχανοποιημένες περιοχές εμφανίζουν μεγαλύτερη φλεγμονή. Ο Δρ McDade επισήμανε ότι οι πληθυσμοί σε μη βιομηχανοποιημένες περιοχές εκτίθενται σε ορισμένα μικρόβια στο νερό, στα τρόφιμα, στο έδαφος κ.ο.κ. νωρίτερα στη ζωή τους, ενισχύοντας την ανοσολογική τους απόκριση. Από την άλλη, οι άνθρωποι σε αστικά, βιομηχανοποιημένα περιβάλλοντα "εκτίθενται σε πολλούς ρύπους και τοξίνες", πολλές από τις οποίες έχουν "προφλεγμονώδη αποτελέσματα", πρόσθεσε. Η διατροφή και ο τρόπος ζωής διαδραματίζουν επίσης κάποιο ρόλο. 

Επιπλέον, υπάρχουν "καλές" και "κακές" φλεγμονές, τόνισε ο Δρ Cohen. Ενώ οι αυτόχθονες πληθυσμοί παρουσίαζαν φλεγμονή από λοιμώξεις, τα επίπεδα αυτά δεν συνδέονταν με χρόνιες ασθένειες μετέπειτα στη ζωή τους. Αυτό ίσως σημαίνει ότι η ύπαρξη μιας φλεγμονής –από μόνη της– δεν είναι τόσο κακή όσο πιστεύαμε. Οι άνθρωποι που θέλουν να γεράσουν πιο υγιεινά θα ήταν καλό να τρώνε πιο σωστά και να ασκούνται περισσότερο για να ρυθμίζουν την ανοσολογική απόκρισή τους μακροπρόθεσμα, αντί να καταφεύγουν σε φάρμακα ή συμπληρώματα που διαφημίζονται ότι καταπολεμούν τη φλεγμονή, σημείωσε ο Δρ Cohen.

Η Mohana Ravindranath είναι δημοσιογράφος με ειδίκευση σε ζητήματα τεχνολογίας της υγείας.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στους "The New York Times" στις 30 Ιουνίου 2025.

© 2025 The New York Times Company