Της Βίκυς Κουρλιμπίνη

Ο καρκίνος παραμένει η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου παγκοσμίως. Στους άνδρες οι πιο συνηθισμένοι τύποι είναι του πνεύμονα, του προστάτη, του παχέος εντέρου, του στομάχου και του ήπατος, ενώ στις γυναίκες κυριαρχούν ο καρκίνος του μαστού, του παχέος εντέρου, του πνεύμονα, του τραχήλου της μήτρας και του θυρεοειδούς.

Στην Ελλάδα καταγράφονται κάθε χρόνο περίπου 68.000 νέες διαγνώσεις και σχεδόν 33.000 θάνατοι. Παρά τα ανησυχητικά αυτά νούμερα, εκατοντάδες χιλιάδες ασθενείς ζουν πλέον πολλά χρόνια μετά τη διάγνωση, χάρη στις προόδους της ιατρικής, αλλά και τις νέες θεραπείες.

Το ενθαρρυντικό μήνυμα, σύμφωνα και με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, είναι πως έως και το 40% των περιστατικών καρκίνου θα μπορούσαν να αποφευχθούν με αλλαγές στον τρόπο ζωής. Έτσι, ενώ δεν μπορούμε να ελέγξουμε πλήρως τον γενετικό ή τυχαίο παράγοντα, οι επιλογές μας στην καθημερινότητα επηρεάζουν καθοριστικά τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.

Τι μπορούμε να κάνουμε

Διακοπή καπνίσματος: Ο καπνός ευθύνεται όχι μόνο για τον καρκίνο του πνεύμονα, αλλά και για τουλάχιστον άλλους 12 τύπους, μεταξύ των οποίων του στομάχου, της ουροδόχου κύστης και του οισοφάγου.

Υγιεινή διατροφή και έλεγχος βάρους: Υπολογίζεται ότι το 20% του συνόλου των καρκίνων έχει άμεση σχέση με τη συσσώρευση λίπους. Η μείωση των κορεσμένων λιπαρών και του έτοιμου φαγητού, ο περιορισμός της ζάχαρης και του αλατιού και η υιοθέτηση καλών διατροφικών συνηθειών μπορούν να θωρακίσουν με αποτελεσματικότητα τον οργανισμό μας. Συνίσταται λοιπόν, σύμφωνα με τους ειδικούς, η υψηλή πρόσληψη φρέσκων φρούτων και λαχανικών, δημητριακών ολικής άλεσης, ξηρών καρπών και οσπρίων, το ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους, η κατανάλωση ψαριών και πουλερικών και η χαμηλή πρόσληψη γαλακτοκομικών, κόκκινου κρέατος και γλυκών.

Περιορίζουμε την κατανάλωση αλλαντικών: Πολλές μελέτες έχουν συνδέσει την αυξημένη κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος, όπως αλλαντικά και λουκάνικα, τα οποία περιέχουν χημικές ουσίες όπως νιτρικά και νιτρώδη άλατα, μπορεί να σχετίζονται με την εμφάνιση καρκίνου. Άλλες έρευνες υποστηρίζουν ότι η μεγάλη κατανάλωση κόκκινου κρέατος μπορεί να σχετίζεται με τον καρκίνο του παχέος εντέρου.

Ήπια καθημερινή άσκηση: Η φυσική δραστηριότητα καταπολεμά και ρυθμίζει τα λιπίδια στο αίμα, ενώ χαμηλώνει τα επίπεδα ορμονών όπως τα οιστρογόνα και η ινσουλίνη που έχουν συσχετιστεί με καρκίνο. Στόχος, η ήπια φυσική άσκηση διάρκειας τουλάχιστον 30 λεπτών τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας.

Μέτρο στο αλκοόλ: Η υπερβολική κατανάλωση σχετίζεται με καρκίνο του ήπατος, του στόματος, του μαστού και άλλους.

Προληπτικός έλεγχος: Ετήσιες εξετάσεις είναι απαραίτητες. Οι γυναίκες θα πρέπει να κάνουν γυναικολογικές εξετάσεις ] και μαστογραφία στην κατάλληλη ηλικία, ενώ οι άνδρες έλεγχο προστάτη. Ο γιατρός μπορεί να προτείνει και άλλες εξετάσεις, ιδιαίτερα όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό.
Νέα δεδομένα

Την ίδια ώρα, οι επιστημονικές εξελίξεις τρέχουν. Όπως ανέφερε στο τελευταίο του τεύχος το περιοδικό Economist, τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει κάτι εκπληκτικό: οι λεγόμενες μεταλλάξεις που προκαλούν καρκίνο είναι επίσης συχνές σε υγιείς ιστούς. Τέτοιες μεταλλάξεις εμφανίζονται σε περίπου το ένα τέταρτο των υγιών κυττάρων του δέρματος. Όταν ένα άτομο είναι μέσης ηλικίας, περισσότερο από το ήμισυ της επιφάνειας του οισοφάγου και σχεδόν το 10% του βλεννογόνου του στομάχου καλύπτεται από κύτταρα με μεταλλάξεις που προκαλούν καρκίνο. Αυτοί οι πληθυσμοί κυττάρων έχουν επίσης επιβεβαιωθεί σε πολλούς άλλους ιστούς, συμπεριλαμβανομένου του παχέος εντέρου, των πνευμόνων και των ωοθηκών.

Γιατί αυτά τα κύτταρα, τα οποία είναι προδιατεθειμένα να γίνουν καρκινικά, δεν εξελίσσονται σε όγκους είναι ένα μυστήριο που οι επιστήμονες αρχίζουν τώρα να λύνουν. Φαίνεται ότι τα κύτταρα με ελαττωματικό DNA μπορούν να εμποδιστούν να εξελιχθούν σε πλήρως ανεπτυγμένους καρκίνους μέσω της δραστηριότητας των υγιών κυττάρων γύρω τους με ευεργετικές μεταλλάξεις στο DNA τους. Η ενθάρρυνση της ανάπτυξης αυτών των υγιών κυττάρων θα μπορούσε να αποτελέσει μια αποτελεσματική στρατηγική για την καταπολέμηση του καρκίνου.