Της Βίκυς Κουρλιμπίνη

Τα ποσοστά καρκίνου του προστάτη αυξάνονται και πάλι, με σημαντική άνοδο στις διαγνώσεις σε προχωρημένα στάδια.

Όπως ανακοίνωσε σε έκθεσή της η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία (ACS), οι διαγνώσεις αυξάνονται κατά 3% ετησίως από το 2014, έπειτα από μια δεκαετία συνεχούς μείωσης κατά 6,4% τον χρόνο. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφονται στα προχωρημένα στάδια της νόσου, φτάνοντας έως και 6,2% ανά έτος, με διαφοροποιήσεις ανά ηλικιακή ομάδα.

Ταυτόχρονα, η μείωση της θνησιμότητας έχει επιβραδυνθεί σημαντικά: από 3%-4% ετησίως στις δεκαετίες του 1990 και 2000, περιορίζεται πλέον στο 0,6% τον χρόνο την τελευταία δεκαετία.

"Παρά τη μείωση των τεστ PSA σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία, η εμφάνιση καρκίνου του προστάτη αυξάνεται… ένα παράδοξο που μας υποδηλώνει ότι ίσως εμπλέκονται περιβαλλοντικοί, διατροφικοί ή άλλοι παράγοντες που δεν κατανοούμε πλήρως", δήλωσε ο Δρ. Arif Kamal, ογκολόγος και επικεφαλής ασθενών στην ACS.

Ο ίδιος συνιστά σε όλους τους άνδρες άνω των 45 ετών να συζητούν με τον γιατρό τους το κατάλληλο χρονικό σημείο για έλεγχο καρκίνου του προστάτη.

Η εξέταση PSA (Prostate-Specific Antigen) αποτελεί βασικό εργαλείο για την πρώιμη ανίχνευση του καρκίνου του προστάτη και συμβάλλει στην έγκαιρη διάγνωση και βελτίωση της επιβίωσης. Άνδρες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη ή άλλους παράγοντες κινδύνου μπορεί να χρειαστεί να ξεκινήσουν τον έλεγχο νωρίτερα και να τον επαναλαμβάνουν συχνότερα.

Στην Ελλάδα, ο καρκίνος του προστάτη είναι ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος στους άνδρες, με πάνω από 3.000 νέες διαγνώσεις ετησίως, και η έγκαιρη διάγνωση μέσω ετήσιου ελέγχου κυρίως μετά τα 45 (ή νωρίτερα με οικογενειακό ιστορικό) είναι κρίσιμη για την πλήρη θεραπεία, αν και η νόσος συχνά δεν παρουσιάζει συμπτώματα στα αρχικά στάδια.

Προκαλείται από καρκινικά κύτταρα που βρίσκονται στο εσωτερικό του προστάτη, τα οποία διαιρούνται και πολλαπλασιάζονται μη φυσιολογικά σχηματίζοντας έναν κακοήθη όγκο. Η ακριβής αιτιολογία για τον καρκίνο του προστάτη δεν είναι γνωστή, ωστόσο υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που ενδέχεται να αυξάνουν τον κίνδυνο. Μεταξύ των πιο σημαντικών παραγόντων κινδύνου είναι η ηλικία, με μέση ηλικία διάγνωσης τα 69 έτη, καθώς και η εθνικότητα και το οικογενειακό ιστορικό, σύμφωνα με την Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου.

Η παχυσαρκία συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης προχωρημένων και πιο επιθετικών μορφών καρκίνου του προστάτη. Αντίθετα, η σωματική δραστηριότητα φαίνεται να λειτουργεί προστατευτικά, ενισχύοντας την πρόληψη.

Η διατροφή παίζει επίσης σημαντικό ρόλο. Μελέτες δείχνουν ότι μια διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς και ελαιόλαδο μπορεί να περιορίσει τον κίνδυνο εξέλιξης της νόσου, ιδίως μετά τη διάγνωση. Συστατικά όπως το λυκοπένιο (που βρίσκεται στις ντομάτες) ή οι ισοφλαβόνες της σόγιας μελετώνται για πιθανή προστατευτική δράση, αν και τα στοιχεία δεν είναι οριστικά.

Πέρα από τη διατροφή, και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες φαίνεται να έχουν ρόλο. Η ατμοσφαιρική ρύπανση, ειδικά η μακροχρόνια έκθεση σε αιωρούμενα σωματίδια (PM2.5), έχει συσχετιστεί με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Επιπλέον, συγκεκριμένα φυτοφάρμακα και χημικές ουσίες (όπως οι λεγόμενες PFAS ή "αιώνια χημικά") μελετώνται για πιθανές επιδράσεις στον καρκίνο του προστάτη, με τα δεδομένα μέχρι στιγμής να είναι αντικρουόμενα.