Ρήξη χιαστού συνδέσμου στο γόνατο: Τα συμπτώματα και η αποκατάσταση

Γράφει ο Δρ. Εμμανουήλ Μπριλάκης, Ορθοπαιδικός Χειρουργός - Αθλίατρος, Διευθυντής BRILAKIS ORTHOPAEDICS, Γ' Ορθοπαιδική Κλινική Νοσοκομείου Υγεία, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου  Αθηνών www.BrilakisOrthopaedics.gr

Η ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου, όπως είναι η πλήρης ονομασία της πάθησης, αποτελεί μία από τις πιο σοβαρές κακώσεις στο γόνατο και εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα σε αθλητές ή αθλούμενους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε από εμάς. Ο πρόσθιος χιαστός είναι ένας από τους πιο σημαντικούς συνδέσμους του γόνατος. Είναι υπεύθυνος για τη στροφική σταθερότητα του γόνατος περιορίζοντας, κατά κύριο λόγο, την στροφή της κνήμης σε σχέση με τον μηρό και δευτερευόντως την υπερέκταση του γόνατος και την πρόσθια μετατόπιση της κνήμης σε σχέση με το μηρό.

Τα αίτια για τη ρήξη του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου

Συνήθως η αιτία για την κάκωση αυτή είναι όταν εφαρμόζεται στην κνήμη πιο ισχυρή ενέργεια από αυτή που μπορεί να απορροφήσει ο σύνδεσμος. Πρακτικά, με μια απότομη κίνηση της γάμπας ή του γονάτου με μεγάλη δύναμη ή ταχύτητα ξεπερνιέται η μέγιστη αντοχή του συνδέσμου. Η ρήξη μπορεί να συμβεί κατά την επαφή αλλά πιο συχνά συμβαίνει κατά την απότομη προσγείωση μετά από άλμα.

Τα συμπτώματα της ρήξης πρόσθιου χιαστού 

Ένα από τα βασικότερα είναι ο άμεσος και οξύς πόνος, ενώ ακολουθεί πρήξιμο (οίδημα) και αστάθεια στο γόνατο. Μία από τις συνηθισμένες περιγραφές ασθενούς που έχει υποστεί ρήξη χιαστού είναι μια αίσθηση σαν να "κόβεται" κάτι στο γόνατο. 

Παρόλα αυτά, υπάρχουν περιπτώσεις που ο ασθενής δεν νοιώθει αφόρητο πόνο ή που δεν υπάρχει καθόλου οίδημα στο γόνατο. Ακόμη όμως και όταν υπάρχουν, υποχωρούν μετά από μερικές εβδομάδες. Το πρόβλημα που τελικά παραμένει είναι η αστάθεια σε αθλητικές ή και καθημερινές δραστηριότητες. Στις περιπτώσεις που η ρήξη δεν είναι πλήρης, για να γίνει αντιληπτό το αίσθημα αστάθειας μπορεί να χρειάζεται να ασκηθεί αρκετή δύναμη στην περιοχή του γονάτου.

Πώς γίνεται η διάγνωση

Η κλινική εξέταση από τον έμπειρο ορθοπαιδικό θα δώσει τη διάγνωση για την κάκωση. Μπορεί ο γιατρός να συστήσει μαγνητική τομογραφία ώστε να διαπιστωθούν τα χαρακτηριστικά της ρήξης, η έκτασή της και τυχόν άλλες βλάβες όπως κάταγμα, κάκωση ή ρήξη μηνίσκου, πλαγίων συνδέσμων ή αρθρικού χόνδρου.

Μετά τη διάγνωση, τι;

Η ρήξη του πρόσθιου χιαστού είναι μια ανατομική βλάβη και η αντιμετώπισή της είναι χειρουργική ανεξαρτήτως ηλικίας ή επιπέδου δραστηριότητας. Αν αναλογιστεί κανείς ότι οι ασθενείς αυτοί είναι παιδιά, έφηβοι ή άτομα σε παραγωγική ηλικία που συνήθως ασχολούνται με τον αθλητισμό, η αποκατάσταση της φυσιολογικής ανατομίας του γόνατος είναι σημαντική για την λειτουργική αποκατάσταση του κάτω άκρου.

Ένας ακόμη λόγος της αποκατάστασης είναι η ανάπτυξη μετατραυματικής αρθρίτιδας στο τραυματισμένο γόνατο. Αυτή είναι πιθανή να συμβεί σε όλους λόγω της εκφύλισης που συμβαίνει στο σώμα μεγαλώνοντας. Ωστόσο, στις περιπτώσεις που υπάρχει σωστή χειρουργική αποκατάσταση του συνδέσμου, οι πιθανότητες είναι πολύ λιγότερες. Ο λόγος είναι ότι όταν το γόνατο είναι σταθερό, η φθορά είναι μικρότερη. Όσο πιο πολλά είναι τα επεισόδια αστάθειας, τόσο μεγαλύτερη είναι ο τραυματισμός που συμβαίνει στον αρθρικό χόνδρο ή στους μηνίσκους επιταχύνοντας την ανάπτυξη της αρθρίτιδας.

Κατά την επίσκεψη ο γιατρός θα συζητήσει με τον ασθενή ώστε να κατανοήσει τις ανάγκες του. Ο έμπειρος ορθοπαιδικός θα επιλέξει την καταλληλότερη χειρουργική τεχνική για τον κάθε ασθενή συνυπολογίζοντας συγκεκριμένα στοιχεία όπως η ηλικία και το φύλο, το επίπεδο της φυσικής δραστηριότητας και το σωματότυπό του και φυσικά ανάλογα με τη βλάβη. Η πιο επικρατούσα τάση αυτή τη στιγμή για την αποκατάσταση της ρήξης χιαστού είναι η χρήση αυτόλογων μοσχευμάτων που αντικαθιστούν τον κομμένο χιαστό. Μία πιο πρόσφατη μέθοδος αποκατάστασης, υπό όρους όμως, είναι η συρραφή του ήδη υπάρχοντος συνδέσμου με παράλληλη χρήση ειδικού συστήματος καθήλωσης που υπόσχεται επούλωση. Ωστόσο, αυτό πρέπει να γίνει πάρα πολύ κοντά στον τραυματισμό. 

Τέλος, αξίζει να σημειώσουμε ότι η χειρουργική αντιμετώπιση αντενδείκνυται σε περιπτώσεις όπου τα γόνατα έχουν ήδη αναπτύξει αρθρίτιδα. Επίσης, άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που δεν έχουν αθλητική δραστηριότητα, μπορεί να αντιμετωπίσουν τον τραυματισμό συντηρητικά.

Τι νεότερο υπάρχει στη χειρουργική αποκατάσταση της ρήξης πρόσθιου χιαστού;

Τα τελευταία χρόνια έχουν υιοθετηθεί εξελιγμένες τεχνικές που είναι πιο κοντά στην φυσιολογική ανατομία του συνδέσμου, γίνονται με μικρότερη επεμβατικότητα και δίνουν τη δυνατότητα ταχύτερης ανάρρωσης. Δυστυχώς όμως όχι και ταχύτερης επιστροφής σε αγωνιστική δράση.

Οι τεχνικές αυτές είναι τεχνικά απαιτητικές για τον χειρουργό και απαιτούν ακρίβεια στην εκτέλεση τους. Επειδή υποστηρίζονται από νέες τεχνολογικές ανακαλύψεις, απαιτούν επίσης και εξοικείωση του χειρουργού με τις νέες τεχνολογίες. Σε σχέση με τις κλασικές τεχνικές, οι μοντέρνες τεχνικές έχουν την ίδια φιλοσοφία αλλά διαφοροποιούνται σε τεχνικές λεπτομέρειες. Ένα παράδειγμα είναι, όταν λαμβάνεται μόσχευμα από τους οπίσθιους μηριαίους (hamstrings), χρησιμοποιείται μόνο ένας από τους τρεις τένοντες. Το πλεονέκτημα αυτής της βελτίωσης είναι ότι επηρεάζεται πολύ λιγότερο και επομένως ανακάμπτει σημαντικά πιο γρήγορα η δύναμη της κάμψης του γόνατος. Ο τρόπος κατασκευής του μοσχεύματος, όμως, εξασφαλίζει την απαραίτητη διάμετρο, το απαραίτητο μήκος και γενικά όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για την καλή ενσωμάτωσή του και την μέγιστη ισχύ του. Τέλος, με τις νέες τεχνικές τα οστικά τούνελ είναι μικρότερα και η στήριξη γίνεται με πολύ λεπτά και ισχυρά υλικά. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μην υπάρχουν μεταλλικά ή άλλα ογκώδη εμφυτεύματα (πχ. βίδες) και να αποφεύγονται οι ανεπιθύμητες επιπλοκές που ορισμένες φορές δημιουργούνται από αυτά.

Τα οφέλη από τις σύγχρονες αρθροσκοπικές τεχνικές:

• Μικρότερη επεμβατικότητα
• Ισχυρότερη συγκράτηση
• Μικρότερα οστικά τούνελ
• Μειωμένη αιμορραγία
• Γρηγορότερη επούλωση
• Λιγότερες επιπλοκές

Τι να περιμένετε μετά την επέμβαση

Πολύ μεγάλη σημασία για το τελικό αποτέλεσμα, έχει η μετεγχειρητική αποκατάσταση. Η χειρουργική αποκαθιστά την ανατομία αλλά η λειτουργικότητα και ο βαθμός επιστροφής σε σχέση με την προ τραυματισμού κατάσταση εξαρτάται από την προσπάθεια του ασθενούς. Έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην πλήρη αποκατάσταση παίζει η καλή συνεργασία του ασθενούς με έναν φυσικοθεραπευτή που έχει εμπειρία σε αποκατάσταση αθλητικών κακώσεων.

Back in Action

Μία καινοτόμος συσκευή και software αξιολόγησης της ασφαλούς επιστροφής στην αθλητική δραστηριότητα έπειτα από χειρουργική αποκατάσταση ρήξης πρόσθιου χιαστού και άλλων τραυματισμών στο γόνατο μπορεί να δώσει σημαντικές απαντήσεις ως προς την επιστροφή του ασθενούς στις κανονικές του συνήθειες. Πρόκειται για το Back In Action, με τη βοήθεια του οποίου αξιολογείται η κατάσταση της αποκατάστασης μέσα από ειδικά τεστ και από εξειδικευμένα προγράμματα που υπολογίζουν τον βαθμό ετοιμότητας, την δύναμη και την ισορροπία του μυϊκού συστήματος των κάτω άκρων, απαραίτητα για την ασφαλή επιστροφή του αθλητή.