Γράφει η Αθηνά Σπανάκη- Κοχιαδάκη, Ιατρός Βιοπαθολόγος, Τέως Αντιδήμαρχος Δήμου Ηρακλείου και μέλος της Ιατρικής Εταιρείας Ηρακλείου

Ως Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας νοείται το σύστημα παροχής υπηρεσιών φροντίδας υγείας, που εξασφαλίζει την ισότιμη πρόσβαση όλου του πληθυσμού, σε ατομικό και οικογενειακό επίπεδο.

Αποσκοπεί στην πρόληψη, διατήρηση, προαγωγή, αποκατάσταση και ενδυνάμωση της υγείας, με την παροχή πιστοποιημένων ιατρικών υπηρεσιών, εξετάσεων και φαρμάκων και την υιοθέτηση κοινών κανόνων πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. 

Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, ως γνωστόν, περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο: τις ιατρικές και νοσηλευτικές υπηρεσίες που έχουν ως σκοπό την πρόληψη και αποκατάσταση βλαβών της υγείας που δεν απαιτούν νοσηλεία σε νοσοκομείο, καθώς και τη διεξαγωγή ιατρικών εξετάσεων σύμφωνα με πρωτόκολλα πρόληψης, διάγνωσης και θεραπεία.

Επίσης, σε αυτή περιλαμβάνονται, η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, οι πράξεις οδοντιατρικής φροντίδας, καθώς και η φροντίδα και παρακολούθηση των ασθενών μετά την έξοδό τους από το νοσοκομείο. Επιπρόσθετα, μέρος της αποτελούν οι υπηρεσίες ανοικτής φροντίδας και φροντίδας στο σπίτι, αυτές της κοινωνικής φροντίδας, καθώς και η  επείγουσα μεταφορά ασθενών μέσω του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας ή άλλων μέσων μεταφοράς ασθενών. Τέλος, αφορά και στα μέτρα υγείας που προβλέπονται από τις εκάστοτε πολιτικές Δημόσιας Υγείας στον τομέα της πρόληψης, πρωτογενούς και δευτερογενούς και, ιδίως, στα κρίσιμα προβλήματα των επιδημιών και των παραγόντων κινδύνου της υγείας. 

Πολλές ήταν μέχρι τώρα οι προσπάθειες όλων των κυβερνήσεων να δομήσουν ένα σύστημα πρωτοβάθμιας υγείας στη χώρα μας, χωρίς όμως ένα σημαντικό αποτέλεσμα. Οι προσπάθειες υπήρξαν  αποσπασματικές, ανολοκλήρωτες και πολλές φορές αλληλοσυγκρουόμενες οδηγώντας το σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας  στη χώρα μας στο σημείο μηδέν. Αυτή η κατάσταση είχε ως αποτέλεσμα την περαιτέρω επιβάρυνση των νοσοκομείων, δηλαδή της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας περίθαλψης.

Γιατί, όμως, έχουν αποτύχει οι μέχρι τώρα προσπάθειες; Διότι, κατά κύριο λόγο, προσπαθούν να μεταφέρουν στη χώρα μας σχέδια πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας που σε άλλες χώρες μπορεί να είναι επιτυχημένα. Ωστόσο, δεν συνυπολογίζουν τις ιδιαιτερότητες της πατρίδας μας και κατατρύχονται από ιδεοληψίες πολιτικές που επηρεάζουν  κάθε προσπάθεια.

Κατ’ αρχάς, ένα οποιοδήποτε σύστημα υγείας, είτε πρωτοβάθμιο είτε δευτεροβάθμιο, θα πρέπει να είναι ιατροκεντρικό. Δεν νοείται κανένα επιτυχημένο σύστημα υγείας που να αγνοεί ή να βάζει σε δεύτερη μοίρα τον ρόλο των ιατρών. Δεύτερον,  θα πρέπει να συνυπολογίσει ότι στη χώρα μας ο αριθμός των ιατρών είναι υπερβολικά μεγάλος και ότι οι περισσότεροι ιατροί είναι εξειδικευμένοι, ενώ οι γενικοί ιατροί- πάνω στους οποίους θα έπρεπε  ένα  σύστημα πρωτοβάθμιας υγείας να στηρίζεται- είναι πολύ λίγοι και ελλιπώς εκπαιδευμένοι. Τρίτον, ο νησιωτικός χαρακτήρας της πατρίδας μας με τα πολλά μικρά νησιά χρειάζεται ένα ιδιαίτερο σχεδιασμό.
 

Τι πρέπει να γίνει

Ένα σύστημα πρωτοβάθμιας υγείας που δεν θα λάβει υπόψιν του τις παραπάνω παραμέτρους είναι καταδικασμένο να αποτύχει. Ποια είναι, όμως, τα κυριότερα χαρακτηριστικά που χρειάζεται ένα πρωτοβάθμιο σύστημα υγείας για να επιτύχει στη χώρα μας; Κατ’αρχάς, απαιτείται πλήρης διοικητικός και οικονομικός διαχωρισμός από το δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο σύστημα υγείας. Ο ΕΟΠΥΥ θα πρέπει να περιοριστεί σε αγοραστή υπηρεσιών υγείας από τους φορείς παροχής πρωτοβάθμιας υγείας και να μην είναι πάροχος.

Οι φορείς παροχής πρωτοβάθμιας υγείας θα πρέπει να ανήκουν είτε στον δημόσιο τομέα είτε στον ιδιωτικό τομέα. Η χώρα μας διαθέτει ένα πυκνό δίκτυο δημόσιων δομών που είναι απαραίτητο για τη δόμηση μιας πετυχημένης πρωτοβάθμιας φροντίδας στη χώρα μας. Σε αυτό απαριθμούμε τα κέντρα υγείας αστικού τύπου,  τα κέντρα υγείας αγροτικών και ημιαστικών περιοχών, τα πολυδύναμα περιφερειακά ιατρεία, καθώς και τις μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Επίσης, συγκαταλέγονται οι υπηρεσίες κατ’ οίκον νοσηλείας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίες θα πρέπει να ενταχθούν στο Εθνικό Δίκτυο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας , όπως και τα εξωτερικά ιατρεία και οδοντιατρεία των νοσοκομείων του ΕΣΥ.

Απαραίτητο είναι, ωστόσο, στο υπό διαμόρφωση σύστημα υγείας να συμμετέχουν ισοτίμως  ιδιωτικός και δημόσιος τομέας και συγκεκριμένα: τα  ιδιωτικά ιατρεία και πολυϊατρεία, ιδίως στις ειδικότητες παθολογίας, φυσιατρικής, παιδιατρικής, οδοντιατρικής, καρδιολογίας, ορθοπεδικής, δερματολογίας, οφθαλμιατρικής, γυναικολογίας, ουρολογίας, ψυχιατρικής, νευρολογίας και γενικής ιατρικής. Επίσης, θα πρέπει να συμμετέχουν τα ιδιωτικά πολυοδοντιατρεία και οδοντιατρεία, τα διαγνωστικά και μικροβιολογικά εργαστήρια, τα εργαστήρια φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης, τα εργαστήρια φυσικοθεραπείας, καθώς και οι ιδιωτικές μονάδες ημερήσιας και βραχείας νοσηλείας. 

Η ένταξη των ιδιωτικών φορέων στο Εθνικό Δίκτυο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας θα πρέπει να γίνεται με την υποβολή δήλωσης συμμετοχής του ενδιαφερόμενου φορέα. Οι εντασσόμενοι στο Εθνικό Δίκτυο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ιδιωτικοί φορείς θα υποχρεούνται να εφαρμόζουν τα εκάστοτε ισχύοντα πρωτόκολλα διάγνωσης, πρόληψης και θεραπείας για την πρωτοβάθμια φροντίδα. Επίσης, θα υποχρεούνται παρέχουν τις υπηρεσίες τους σ’ όλους τους ασφαλισμένους χωρίς διάκριση ασφαλιστικού οργανισμού, εφόσον έχουν ενταχθεί στη δική τους περιφέρεια

Για την παροχή ιατρικών υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας κάθε ασφαλισμένος και προστατευόμενο μέλος των ασφαλιστικών οργανισμών θα πρέπει να επιλέγει εκάστοτε ελεύθερα, χωρίς οποιονδήποτε περιορισμό, τον ιατρό του (οικογενειακό ιατρό). Ο ασφαλισμένος θα έχει τη δυνατότητα να τον επιλέξει από γιατρούς όλων των ειδικοτήτων, οι οποίοι υπηρετούν στους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, που έχουν ενταχθεί στο Εθνικό Δίκτυο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. 

Η διεξαγωγή ιατρικών εξετάσεων πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, σύμφωνα με τα πρωτόκολλα διάγνωσης, πρόληψης και θεραπείας, θα πρέπει να γίνουν κατόπιν γνωμάτευσης και παραπομπής από τον οικογενειακό ιατρό. Η συνταγογράφηση φαρμάκων, σύμφωνα με τα πρωτόκολλα πρόληψης και θεραπείας, θα πρέπει να επιτρέπεται σε όλους τους φορείς, δημόσιους και ιδιωτικούς, που έχουν ενταχθεί στο Εθνικό Δίκτυο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. 

Τα πρωτόκολλα ιατρικών πράξεων και φαρμάκων θα καταρτίζονται από το ΚΕΣΥ και με αυτά θα οριοθετείται ο έλεγχος, τόσο των παρεχόμενων ιατρικών υπηρεσιών και των φαρμάκων της Π.Φ.Υ., όσο και το κόστος τους. Τα πρωτόκολλα αυτά θα είναι δεσμευτικά, τόσο για τους δημόσιους παρόχους, όσο και τους ιδιώτες παρόχους Π.Φ.Υ. Πρωτόκολλα και λοιπές ρυθμίσεις διαδικασίας, που θα αποτελέσουν το περιεχόμενο των όρων προσχώρησης των ιδιωτών φορέων στο σύστημα, θα δημιουργήσουν ένα αντικειμενικό, διαφανές και ισότιμο σύστημα συνεργασίας του ιδιωτικού φορέα με το Δημόσιο, χωρίς ιδιωτικές συμβάσεις, αδιαφανείς όρους και μεγάλες διαφορές στις παρεχόμενες υπηρεσίες. 

Τελειώνοντας, θα πρέπει να πούμε ότι είναι απαραίτητο η χώρα μας επιτέλους να αποκτήσει ένα πρωτοβάθμιο σύστημα υγείας. Ένα σύστημα που θα βασίζεται τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Οι  αριστερές ιδεοληψίες  και προκαταλήψεις περί κυρίαρχου ρόλου του δημοσίου τομέα σε ένα σύστημα υγείας είναι παρωχημένες και δεν βοηθούν ώστε να αποκτήσει ο λαός μας ένα σύστημα υγείας αντάξιο των αναγκών και προσδοκιών του!