Της Sarah Hansen
Εδώ και μερικές εβδομάδες η μεταβλητότητα στην αγορά έχει εκτιναχθεί. Τη Δευτέρα 9/3 μάλιστα, στα πρώτα δέκα λεπτά της συνεδρίασης ο δείκτης S&P 500 σημείωσε "βουτιά” 7%, ενεργοποιώντας τον "αυτόματο διακόπη” (circuit breaker) που ανέστειλε προσωρινά τη διαπραγμάτευση.
Ο μηχανισμός του "αυτόματου διακόπτη” ενεργοποιείται όταν οι μετοχές σημειώσουν πτώση 7% (και ξανά όταν η υποχώρηση φτάσει στο 13%, και στη συνέχεια στο 20%) προκειμένου να αποτρέψει την ελεύθερη πτώση τους και να δώσει την ευκαιρία στους επενδυτές να επαναξιολογήσουν την κατάσταση. Πρόκειται για ένα σπάνιο γεγονός, που επανέφερε όμως μνήμες από την κατάρρευση της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008. Η διαπραγμάτευση των μετοχών ξεκίνησε και πάλι μετά από 15 λεπτά διακοπής, αλλά η πτώση συνεχίστηκε και έτσι ο Dow Jones ολοκλήρωσε τη συνεδρίαση με "βουτιά” 7,8% και ο S&P 500 με πτώση 7,6%.
Οι μετοχές ανέκαμψαν την Τρίτη 10/3, μετά την υπόσχεση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ ότι επίκειται πακέτο ενίσχυσης της οικονομίας ώστε να αντιμετωπιστεί η κρίση, όμως κατρακύλησαν και πάλι την Τετάρτη, καθώς η κυβέρνηση δεν έδωσε εν τω μεταξύ λεπτομέρειες σχετικά με το σχέδιό της.
Ο Dow Jones έχει πλέον εισέλθει σε bear market, καθώς καταγράφει απώλειες άνω του 20% από το ιστορικό υψηλό του τον Φεβρουάριο, ενώ ο S&P 500 απέφυγε οριακά την είσοδό του επίσης σε bear market αφού βρίσκεται περίπου 19% χαμηλότερα από την "κορυφή” που κατέκτησε επίσης τον Φεβρουάριο.
Οι ανησυχίες έχουν κατακλύσει την αγορά τουλάχιστον από τον Φεβρουάριο, όταν άρχισαν να αυξάνονται οι φόβοι σχετικά με τις οικονομικές επιπτώσεις του κοροναϊού. Μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες, φαινόταν ότι ο αντίκτυπος θα περιοριζόταν στις εταιρείες με έκθεση στην Κίνα, όπου τα εργοστάσια και τα καταστήματα λιανικής πώλησης έχουν διακόψει τη δραστηριότητά τους. Η Starbucks, για παράδειγμα, έκλεισε όλα τα καταστήματά της στις πληττόμενες περιοχές για ένα διάστημα.
Πλέον, όμως, ο κοροναϊός έχει εξαπλωθεί σε περισσότερες από 100 χώρες, ενώ και οι ΗΠΑ βρίσκονται αντιμέτωπες με την πανδημία που έχει προσβάλει πάνω από 116.000 άτομα σε όλο τον κόσμο και έχει στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερους από 4.000 ανθρώπους μέχρι σήμερα. Αυτή η κρίση δημόσιας υγείας έχει πλήξει πλέον και τη χρηματιστηριακή αγορά αλλά και την οικονομία των ΗΠΑ.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Πώς ένα ζήτημα δημόσιας υγείας έχει εξελιχθεί σε απειλή για την οικονομία;
Από τότε που εμφανίστηκε ο κοροναϊός στην Ουχάν της Κίνας, στα τέλη του προηγούμενου έτους, το παγκόσμιο εμπόριο έχει επιβραδυνθεί σημαντικά καθώς το προσωρινό "λουκέτο” στα κινεζικά εργοστάσια έχει προκαλέσει αναταράξεις στις αλυσίδες εφοδιασμού, ο τουρισμός και οι επαγγελματικές μετακινήσεις έχουν περιοριστεί δραματικά και οι καταναλωτές έχουν σταματήσει να τρώνε έξω, να ψωνίζουν, ακόμη και να πηγαίνουν στον κινηματογράφο.
Εν τω μεταξύ, η United Airlines προσφέρει πλέον τη δυνατότητα στους πελάτες της να αλλάξουν την ημερομηνία ή να ακυρώσουν τα εισιτήριά τους δωρεάν, ενώ σε αντίστοιχες κινήσεις έχουν προχωρήσει και οι αεροπορικές εταιρείες Delta, American και JetBlue. Επιπλέον, οι αερομεταφορείς έχουν περιορίσει τα δρομολόγιά τους και έχουν ακυρώσει πτήσεις από και προς πόλεις που έχουν πληγεί από την πανδημία. Συνολικά, η εξάπλωση του κοροναϊού εκτιμάται ότι θα μπορούσε να κοστίσει στην αεροπορική βιομηχανία 113 δισ. δολάρια, σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Αερομεταφορών.
Την ίδια στιγμή, εκατοντάδες εταιρείες έχουν προειδοποιήσει ότι η εξάπλωση του κοροναϊού μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τα οικονομικά τους αποτελέσματα φέτος. Η Apple, για παράδειγμα, αναγκάστηκε να κλείσει τις μονάδες παραγωγής της στην Κίνα τον Φεβρουάριο (έχουν ξανανοίξει), ενώ το ίδιο έκανε και η Honda. Τον προηγούμενο μήνα, η Wynn Resorts ανακοίνωσε ότι η επιδημία της κοστίζει 2,6 εκατ. δολάρια την ημέρα. Εξάλλου, σύμφωνα με την Dun & Bradstreet, περισσότερες από 51.000 εταιρείες ανά τον κόσμο έχουν τουλάχιστον έναν προμηθευτή στις περιοχές της Κίνας που έχουν πληγεί από τον κοροναϊό.
Όταν η εταιρική κερδοφορία βρίσκεται σε κίνδυνο, η νευρικότητα στις τάξεις των επενδυτών εντείνεται. Και όταν οι επενδυτές είναι νευρικοί, προχωρούν σε πωλήσεις. Όταν δε όλοι πωλούν, σε μια υπερτιμημένη αγορά που βρίσκεται για ενδέκατη χρονιά σε bull market, δημιουργείται μια "συνταγή” που οδηγεί σε μεγάλες απώλειες, σε σύντομο χρονικό διάστημα.
"Οι αποδόσεις που έχουμε δει από το περασμένο φθινόπωρο, στην πραγματικότητα από τον Σεπτέμβριο μέχρι και τον Φεβρουάριο, ήταν απλώς ασυνήθιστα καλές”, σημειώνει ο οικονομικός σύμβουλος Gregory Sarian, διευθύνων σύμβουλος της Sarian Strategic Partners, ο οποίος επισημαίνει ότι ειδικότερα οι μετοχές των τεχνολογικών εταιρειών της μεγάλης κεφαλαιοποίησης ήταν υπερτιμημένες και υπερεκτιμημένες. "Τα δέντρα δεν φτάνουν ως τον ουρανό”, σημειώνει. Επομένως, από πολλές απόψεις, η αγορά είχε απλώς καθυστερήσει αυτή τη διόρθωση των τιμών.
Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς τις σημαντικές οικονομικές εξελίξεις του 2019, παρότι φαίνονται πολύ μικρότερης σημασίας σε σύγκριση με το χάος που επικρατεί στην αγορά το τρέχον έτος. Μιλάμε για τον παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο, που ξεκίνησε με την κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας και συνεχίστηκε με την επιβολή και εν συνεχεία την άρση εμπορικών δασμών εκατέρωθεν, εξελίξεις που επέφεραν σημαντικό πλήγμα στον μεταποιητικό τομέα το προηγούμενο έτος.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης εβδομάδας του πρόσφατου sell-off, η Federal Reserve προχώρησε σε μια σπάνια έκτακτη κίνηση, μειώνοντας το επιτόκιό της κατά 50 μονάδες βάσης, ήτοι κατά 0,5%, σε μια προσπάθεια να αμβλύνει την οικονομική ζημιά που άρχισε να γίνεται ορατή. "Αναγνωρίζουμε ότι η μείωση του επιτοκίου δεν θα περιορίσει το μέγεθος της μόλυνσης, ούτε θα επιδιορθώσει τις αλυσίδες εφοδιασμού. Το ξέρουμε αυτό", δήλωσε τότε ο πρόεδρος της Fed, Jerome Powell, τονίζοντας ότι η κίνηση αυτή θα πρέπει να αποτελέσει μόνο ένα τμήμα της "πολύπλευρης απάντησης” που απαιτεί η αντιμετώπιση της κρίσης και η οποία πρέπει να περιλαμβάνει επίσης δράσεις από τους αξιωματούχους του τομέα υγείας, από τις φορολογικές αρχές αλλά και από τις κρατικές και τοπικές κυβερνήσεις.
Η ξαφνική μείωση επιτοκίου από τον Powell δεν λειτούργησε όπως αναμενόταν. Οι αγορές "βυθίστηκαν” εκείνη την ημέρα (Τρίτη 3/3). Το βράδυ όμως, Σούπερ Τρίτη γαρ, ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα των κρίσιμων εσωκομματικών εκλογών του Δημοκρατικού Κόμματος για τον υποψήφιο που θα λάβει το χρίσμα για τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, και η αγορά κατέγραψε ράλι στη συνεδρίαση της Τετάρτης, καθώς το αναπάντεχο προβάδισμα του Τζο Μπάιντερ καθησύχασε τους επενδυτές ότι θα μπορούσε να καταλήξει στον Λευκό Οίκο ένας μετριοπαθής υπέρμαχος των επιχειρήσεων. Οι ασφαλιστικές εταιρείες κινήθηκαν επίσης καλά, καθώς η πιθανότητα να γίνει νόμος του κράτος το νομοσχέδιο Medicare For All (βασική θέση του γερουσιαστή Μπέρνι Σάντερς) φάνηκε να μειώνεται.
Την επόμενη μέρα ωστόσο (Πέμπτη 5/3) οι μετοχές επέστρεψαν σε αρνητικό έδαφος, καθώς συνέχισε να υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με την εξάπλωση της επιδημίας του κοροναϊού και τον αντίκτυπό του στην οικονομία. Εκείνη την ημέρα εξάλλου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε περίπου 2.000 κρούσματα, το 93% των οποίων καταγράφηκαν εκτός Κίνας.
Τη Δευτέρα (9/3), μετά την κατακρήμνιση της αγοράς, ο πρόεδρος Τραμπ ανακοίνωσε ότι θα έχει συνάντηση με Ρεπουμπλικανούς στο Κογκρέσο για να συζητήσουν ένα σχέδιο ενίσχυσης της οικονομίας, το οποίο περιελάμβανε φοροελαφρύνσεις. Οι αγορές επιχείρησαν να ανακάμψουν στο άκουσμα της είδησης, γράφοντας κέρδη την Τρίτη (10/3) καθώς οι επενδυτές ποντάρισαν στην έλευση μέτρων στήριξης. Ωστόσο, μέχρι το πρωί της Τετάρτη (11/3) η κυβέρνηση δεν έδωσε λεπτομέρειες για το σχέδιό της, ενώ πολλοί ειδικοί συμφώνησαν ότι μια μείωση φορολογίας επί των μισθών θα ήταν κακή ιδέα.
Εν τω μεταξύ, κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, η Σαουδική Αραβία -ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου στον πλανήτη- μείωσε τις τιμές πώλησης σε επίπεδα που είχε να δει η αγορά τα τελευταία 30 χρόνια, μετά την αποτυχία της να πείσει τη Ρωσία να συμφωνήσει σε περαιτέρω περικοπές στην παραγωγή αργού. Τα 13 μέλη του OPEC από κοινού με ορισμένα μη μέλη του κλαμπ, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, συναντήθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα προκειμένου να συζητήσουν για το πώς θα απαντήσουν στη μειούμενη ζήτηση που προκαλείται από την εξάπλωση της επιδημίας του κοροναϊού. Διότι, για παράδειγμα, όταν οι αεροπορικές εταιρείες δεν έχουν επιβάτες, τα αεροπλάνα δεν πετούν και άρα δεν χρειάζονται πετρέλαιο, κατ' επέκταση οι πετρελαϊκές εταιρείες χάνουν έσοδα από μερικούς από τους καλύτερους πελάτες τους.
Μετά το "ναυάγιο” των διαπραγματεύσεων, όμως, η Saudi Aramco -η κρατική πετρελαϊκή εταιρεία της Σαουδικής Αραβίας- ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει σε σημαντική μείωση των τιμών της προκειμένου να κερδίσει μερίδιο αγοράς. Επιπλέον, ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να αυξήσει την παραγωγή της σε περισσότερα από 10 εκατ. βαρέλια την ημέρα, προκειμένου να υποσκελίσει τους ανταγωνιστές της. Το ξαφνικό αυτό σοκ στις ροές εφοδιασμού οδήγησε τις τιμές του πετρελαίου σε ελεύθερη πτώση άνω του 20% τη Δευτέρα (9/3).
Εν μέσω της υπερβολικής προσφορά πετρελαίου στην αγορά και με τις τιμές σε τόσο χαμηλό επίπεδο, οι άλλοι πετρελαιοπαραγωγοί δεν θα μπορέσουν να ανταγωνιστούν την Aramco, ενώ μικρότερες επιχειρήσεις θα μπορούσαν ακόμη και να βουλιάξουν.
Η κατάσταση έγινε ακόμα χειρότερη την Τρίτη (10/3), καθώς ενώ η Ρωσία άφησε να εννοηθεί ότι θα ήταν πρόθυμη να διεξαγάγει περαιτέρω συνομιλίες για το ενδεχόμενο μείωσης της παραγωγής πετρελαίου (σ.σ. κάτι που είχε ζητήσει την προηγούμενη εβδομάδα το Ριάντ αλλά το απέρριψε η Μόσχα), η Σαουδική Αραβία "απάντησε” με σχέδια για ακόμη μεγαλύτερη αύξηση της παραγωγής της.
Η επιδημία του κοροναϊού, εν τω μεταξύ, συνεχίζει να εξαπλώνεται ραγδαία, και μοιάζει να είναι "ανεξέλεγκτη και απρόβλεπτη”, όπως ανέφερε σε ανάλυσή της τη Δευτέρα η Lisa Shalett, επικεφαλής επενδύσεων της Morgan Stanley. Ελλείψει δε σαφούς και συντονισμένης αντίδρασης από την Ουάσιγκτον μπροστά στην κρίση, ο πανικός παραμένει διάχυτος στις τάξεις των επενδυτών. Όταν επικρατούν η αβεβαιότητα και ο φόβος, οι επενδυτές εγκαταλείπουν τα ριψοκίνδυνα περιουσιακά στοιχεία και στρέφοντας σε πιο ασφαλή assets, όπως ο χρυσός και τα κρατικά ομόλογα, που προσφέρουν εγγυημένη απόδοση.
Απόδειξη αποτελεί η απόδοση του 10ετούς αμερικανικού ομολόγου, η οποία κατακρημνίστηκε κάτω από το 0,4% τη Δευτέρα, όταν μόλις πριν από έναν μήνα κυμαίνονταν περίπου στο 1,5%. Οι αποδόσεις των ομολόγων κινούνται αντίθετα από τις τιμές, οπότε όταν οι επενδυτές συρρέουν στα ομόλογα, οι αποδόσεις τους μειώνονται.
Η Shalett σημειώνει επίσης ότι ο ιός "μοιάζει να συνδέεται όλο και περισσότερο με την προσωπική ασφάλεια, η οποία επηρεάζει το συναίσθημα, την ψυχολογία και τη συμπεριφορά των καταναλωτών". Τη Δευτέρα (9/3), η κυβέρνηση της Ιταλίας έθεσε σε καραντίνα ολόκληρη τη χώρα.
Αν προστεθεί ο φόβος που προκαλεί αυτή η εξέλιξη στην πολύ ρεαλιστική οικονομική απειλή που κρύβεται πίσω από τη συντριβή του πετρελαίου τη Δευτέρα, έχουμε την "τέλεια καταιγίδα", προσθέτει ο Sarian.
Για τους μεμονωμένους επενδυτές, η καλύτερη επιλογή είναι να κρατήσουν στάση αναμονής. Οι νεόκοποι επενδυτές που έχουν μπροστά τους δεκαετίες για να συμμετάσχουν στο "παιχνίδι”, είναι καλύτερα και αυτοί να κάτσουν ήσυχοι. Δεν είναι εποχή για ανάληψη κινδύνου, ειδικά τη στιγμή που μπορεί να χρειαστούν κεφάλαια βραχυπρόθεσμα.
Ωστόσο, υπάρχουν μερικά συνετά βήματα που μπορούν να κάνουν. Ίσως θα ήταν καλό να βγουν από την αγορά με ζημιά που θα αντισταθμίσουν από τα προηγούμενα κέρδη τους. Μια άλλη καλή ιδέα θα ήταν να αναδιαρθρώσουν τα χαρτοφυλάκιά τους: αν χρειάζεται να αγοράσουν μετοχές για να ανακατανείμουν τους πόρους τους, τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή.
Πως εξηγείται η δημοσκοπική ανθεκτικότητα του AKP, παρά την προβληματική οικονομία και τους σεισμούς.
Τα πρώην βρετανικά τανκς θα μπορούσαν να περιμένουν στο δάσος αναμένοντας μία διαταγή για να προωθηθούν.
Οι τακτικές πόλωσης του Ερντογάν και ο πλουραλισμός της αντιπολιτευτικής συμμαχίας ως απάντηση.
Τα οφέλη από την εξαγορά θα καρπωθεί ως επί το πλείστον η οικογένεια που συνέδεσε το όνομά της με την First Citizens.
Σε έναν κλάδο όπου το μέγεθος και η ασφάλεια είναι δομικοί παράγοντες επιτυχίας, η μείωση των τραπεζών μοιάζει αναπόφευκτη.
Ακόμη και για ένα έτος χωρίς περιοδεία ή κυκλοφορία άλμπουμ, ο Jay-Z κερδίζει εκατομμύρια από τη σαμπάνια Armand de Brignac και το κονιάκ D'Usse.
19 μετοχές σε ΗΠΑ - Ευρωπη σημείωσαν "βουτιά" άνω του 15% έκαστη.
Η Ξένια Κούρτογλου, Ιδρύτρια της Focus Bari και Resilience Expert, εξηγεί για ποιο λόγο μεγάλος αριθμός εταιρειών έχει υιοθετήσει ένα υβριδικό μοντέλο εργασίας.
Αποδείχθηκαν εξαιρετικά ανθεκτικές.
Ο Αντρέι Μασάλοβιτς υποστηρίζει πως έχει εργαστεί στις μυστικές υπηρεσίες του Βλαντίμιρ Πούτιν.
Μην περιμένετε τα 70 ετών τανκς να κάνουν τη διαφορά στην Ουκρανία. Αντιθέτως, αναμείνατε πολλούς νεκρούς στα πληρώματά τους.
Λογικό να είναι κάποιος bearish στις τιμές του πετρελαίου αυτή τη στιγμή. Η Goldman Sachs δίνει τιμή-στόχο στα 94 δολάρια/βαρέλι και ο Buffet πιστεύει σε αυτό το ράλι.
Μελέτη αποκαλύπτει ότι κινδυνεύουν με "απομείωση" εξασφαλισμένων καταθέσεων αξίας 300 δισ. δολ.
Η εξωφρενική πρόβλεψη για την πορεία του δημοφιλέστερου κρυπτονομίσματος μέσα στις επόμενες 90 μέρες.
Η Wall εξετάζει τους ισολογισμούς όλων των τραπεζών και διαπιστώνει ένα κοινό πρόβλημα: μεγάλος αριθμός καταθέσεων κινδυνεύει να αποσυρθεί και η διαθέσιμη ρευστότητα είναι πολύ λίγη.
Tη σημασία που έχει η δια βίου εκπαίδευση επισημαίνει ο Μανούσος Χαλκιαδάκης, γενικός διευθυντής του GROUPE SEB.
