Της Ελευθερίας Πιπεροπούλου

Μια ουσιαστική συζήτηση για το μέλλον της Τεχνητής Νοημοσύνης, τα ζητήματα Ηθικής και τη Δημοκρατία είχε χθες στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με τον κυπριακής καταγωγής Βρετανό νομπελίστα, Ντέμη Χασάμπη, στο πλαίσιο του Athens Innovation Summit που διοργάνωσε η Endeavor Greece.

Ο σερ Ντέμης Χασάμπης είναι Διευθύνων Σύμβουλος και συν-ιδρυτής της Google DeepMind και της Isomorphic Labs, ένα τμήμα της Alphabet που επικεντρώνεται στην ανακάλυψη φαρμάκων. Από την ίδρυσή της το 2021, η Isomorphic Labs έχει συνάψει συμφωνίες με τις φαρμακευτικές εταιρείες Eli Lilly και Novartis.

Θεωρείται ένας από τους πιο επιδραστικούς ερευνητές Τεχνητής Νοημοσύνης της εποχής μας. Μέσα από τη DeepMind έχει οδηγήσει σε ανακαλύψεις που άλλαξαν τα δεδομένα, με κορυφαίο επίτευγμα το AlphaFold, το οποίο χαρτογράφησε τη δομή σχεδόν κάθε γνωστής πρωτεΐνης, επαναπροσδιορίζοντας την ιατρική και τη βιοτεχνολογία.

Ξεχωρίζει τόσο για το επιχειρηματικό του όραμα όσο και για την παγκόσμια επιρροή του στη διαμόρφωση της τεχνολογικής σκηνής. Δεν είναι τυχαίο ότι το περιοδικό "TIME” τον έχει συμπεριλαμβάνει στη λίστα με τους 100 πιο επιδραστικούς ανθρώπους του τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης, ενώ ξένα μέσα τον αναφέρουν ως πιθανό επόμενο CEO της Google.

Διερεύνηση νέων συνεργασιών

Ο Ντέμης Χασάμπης έχει αναφερθεί στον σημαντικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Ελλάδα στην παγκόσμια αγορά της τεχνητής νοημοσύνης, θέση την οποία επανέλαβε και χθες, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στη χώρα και της συζήτησης που είχε με τον Έλληνα πρωθυπουργό.

Στη διάρκεια της συζήτησης, την οποία συντόνισε η συνιδρύτρια και CEO της Endeavor, Λίντα Ρότενμπεργκ, ο πρωθυπουργός επικεντρώθηκε στην ανάγκη αξιοποίησης των δυνατοτήτων της τεχνητής νοημοσύνης, δίνοντας προτεραιότητα στους τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης και της πολιτικής προστασίας στην Ελλάδα.

Παράλληλα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε τη σημασία ενός αυστηρού ρυθμιστικού πλαισίου, ώστε να περιοριστούν οι κίνδυνοι που ενέχει η νέα τεχνολογία, ιδίως σε ό,τι αφορά την ψυχική υγεία. "Πιστεύω ότι κάποια στιγμή θα είναι απαραίτητο κάποιο είδος παγκόσμιας συμφωνίας, ειδικά μια κατανόηση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας ότι υπάρχουν πραγματικοί κίνδυνοι που ενέχει αυτή η τεχνολογία”, τόνισε. "Θα ήθελα πραγματικά να συνεργαστώ με τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας και να τις πείσω ότι πρέπει να συμμετέχουν ενεργά σε αυτή τη συζήτηση και να επιδείξουν μεγαλύτερη τόλμη απέναντι σε αυτή την πρόκληση. Και εφόσον η ρύθμιση κριθεί αναγκαία, δεν πρέπει να διστάσουμε να προχωρήσουμε σε ένα έξυπνο και αποτελεσματικό πλαίσιο”, σημείωσε.

"Συμφωνώ με τον πρωθυπουργό ότι, ιδανικά, θα είχαμε κάποια διεθνή συνεργασία ή ελάχιστα πρότυπα σχετικά με την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης”, δήλωσε από την πλευρά του ο Ντέμης Χασάμπης.

Ο πρωθυπουργός επεσήμανε, επίσης, ότι η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε: "Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η Ευρώπη είναι πολύ καλή στο να ρυθμίζει και να νομοθετεί, όχι τόσο καλή στο να καινοτομεί. Αυτό που συμφωνήσαμε ως ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι να καταρρίψουμε τους φραγμούς ανάμεσα στις χώρες, να δημιουργήσουμε μια πραγματικά ενιαία αγορά, η οποία μέχρι σήμερα δεν υπήρχε ουσιαστικά, και να εξασφαλίσουμε πρόσβαση σε κεφάλαια σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε οι νεοφυείς επιχειρήσεις μας να μην αναζητούν αποκλειστικά χρηματοδότηση στην Αμερική”.

Καταλήγοντας, υπογράμμισε ότι "έχουμε αξιοποιήσει αποτελεσματικά τους ευρωπαϊκούς πόρους αλλά και τις πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αποσκοπούν στη δημιουργία AI Factories, με ένα από τα επτά πρώτα να βρίσκεται αυτή τη στιγμή υπό δημιουργία στην Ελλάδα”.

Από την πλευρά του, ο Ντέμης Χασάμπης, δηλώνοντας περήφανος για την ελληνική του καταγωγή και επισημαίνοντας ότι έχει μελετήσει εκτενώς στο παρελθόν τους Έλληνες κλασικούς, υπογράμμισε πως η αρχαία Ελλάδα προσφέρει πολύτιμα διδάγματα, ιδιαίτερα μέσα από τη σύζευξη τεχνών και επιστημών. Παράλληλα, τόνισε ότι η Ελλάδα "έχει κρίσιμο ρόλο να διαδραματίσει, ως λίκνο της δημοκρατίας και της επιστήμης”.

Νωρίτερα χθες το πρωί, ο Ντέμης Χασάμπης είχε συναντηθεί με τον πρωθυπουργό και μέλη της κυβέρνησης στο Μέγαρο Μαξίμου. Στο πλαίσιο της συζήτησης εξετάστηκαν τρόποι εμβάθυνσης και διεύρυνσης της συνεργασίας μεταξύ των δύο πλευρών. "Εκτιμούμε πραγματικά τη σχέση που έχουμε οικοδομήσει με την Google. Θεωρούμε ότι αποτελεί στρατηγική συνεργασία. Έχουμε ήδη φέρει αποτελέσματα σε διάφορους τομείς, όπως οι υποδομές, ο πολιτισμός και η εκπαίδευση, αλλά ο σκοπός αυτής της συζήτησης είναι να αξιοποιήσουμε τις παγκόσμιες γνώσεις σας στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης για να εντοπίσουμε νέους τομείς συνεργασίας, ιδίως όσον αφορά την αποτελεσματικότητα στη διακυβέρνηση”, δήλωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ενώ, όπως πρόσθεσε, διακρίνονται εξαιρετικές δυνατότητες όσον αφορά στον εξορθολογισμό των κυβερνητικών υπηρεσιών και τη βελτίωση της αλληλεπίδρασης μεταξύ της κυβέρνησης και των πολιτών. "Όπως γνωρίζετε, έχουμε μία πολύ λεπτομερή στρατηγική ως προς τον ρόλο και τη θέση που μπορεί να έχει η Ελλάδα στο παγκόσμιο οικοσύστημα της τεχνητής νοημοσύνης. Υπάρχουν ορισμένοι τομείς, όπως η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη, όπου πιστεύω ότι μπορούμε να σημειώσουμε τεράστια πρόοδο και να βρεθούμε στην πρώτη γραμμή της καινοτομίας.

Ο διευθύνων σύμβουλος της Google DeepMind σημείωσε από την πλευρά του: "Η Ελλάδα έχει μια τεράστια ευκαιρία να βρεθεί στην πρώτη γραμμή της μεγιστοποίησης των δυνατοτήτων της τεχνητής νοημοσύνης, αξιοποιώντας το εντυπωσιακό οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων και την κουλτούρα καινοτομίας που διαθέτει. Μαζί με την υπόλοιπη Ευρώπη, η Ελλάδα μπορεί επίσης να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της υπεύθυνης ανάπτυξης και διακυβέρνησης της τεχνητής νοημοσύνης σε παγκόσμιο επίπεδο, συνεργαζόμενη στενά με συμμάχους όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο”.

Ποιος είναι ο σερ Ντέμης Χασάμπης

Το πλήρες όνομά του είναι Δημοσθένης (Demosthenes) Χασάμπης και γεννήθηκε το 1976. Είναι ερευνητής Τεχνητής Νοημοσύνης, νευροεπιστήμονας, σχεδιαστής ηλεκτρονικών παιχνιδιών, επιχειρηματίας, αλλά και κορυφαίος παίκτης σκακιού και γκο σε παγκόσμιο επίπεδο.

Γεννημένος στο Λονδίνο από πατέρα Ελληνοκύπριο και μητέρα Σιγκαπουριανή, ο Ντέμης Χασάμπης έκανε τα πρώτα του βήματα στον κόσμο της τεχνολογίας και της επιστήμης μέσα από το σκάκι. Από την ηλικία των τεσσάρων ετών θεωρήθηκε παιδί-θαύμα, φτάνοντας σε ηλικία 13 ετών στο επίπεδο master standard με βαθμολογία Elo 2300.

Η ενασχόλησή του με το σκάκι τον έκανε να εντυπωσιαστεί από τον τρόπο με τον οποίο οι υπολογιστές μάθαιναν να παίζουν το παιχνίδι, γεγονός που τον ενέπνευσε να διερευνήσει τη σχέση ανάμεσα στον ανθρώπινο νου και τις μηχανές.

Το ενδιαφέρον του για την τεχνολογία άρχισε το 1984, όταν, με τα κέρδη από τις νίκες του στο σκάκι, αγόρασε τον πρώτο του υπολογιστή. Έμαθε μόνος του προγραμματισμό μέσα από βιβλία και λίγο αργότερα δημιούργησε το πρώτο του πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης, το οποίο έπαιζε το επιτραπέζιο παιχνίδι Reversi.

Μεταξύ 1988 και 1990 φοίτησε στο Queen Elizabeth's School στο Barnet. Στη συνέχεια, για έναν χρόνο διδάχτηκε στο σπίτι από τους γονείς του, πριν συνεχίσει στο Christ's College στο Finchley. Ολοκλήρωσε το σχολείο έναν χρόνο νωρίτερα, σε ηλικία μόλις 16 ετών.

Τα πρώτα επαγγελματικά βήματα

Από το Πανεπιστήμιο του Cambridge του ζητήθηκε να λάβει ένα διάλειμμα ενός έτους (gap year) λόγω της νεαρής ηλικίας του. Τότε ο Ντέμης Χασάμπης ξεκίνησε την πορεία του στον χώρο των βιντεοπαιχνιδιών, μέσα από έναν διαγωνισμό του περιοδικού Amiga Power με τίτλο "Win-a-job-at-Bullfrog”, που του άνοιξε τον δρόμο στην εταιρεία Bullfrog Productions. Εκεί εργάστηκε αρχικά στον σχεδιασμό επιπέδων για το παιχνίδι Syndicate και, σε ηλικία μόλις 17 ετών, συνέβαλε στον σχεδιασμό και στην κύρια προγραμματιστική ανάπτυξη του παιχνιδιού Theme Park (1994). Το Theme Park πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα και καθιέρωσε ένα νέο είδος παιχνιδιών, τα simulation sandbox.

Ακολούθως εγκατέλειψε την Bullfrog για να σπουδάσει στο Queens' College του Cambridge, όπου ολοκλήρωσε το πρόγραμμα Computer Science Tripos και αποφοίτησε το 1997 με άριστα. Μετά την αποφοίτησή του εργάστηκε στη Lionhead Studios, ως κύριος προγραμματιστής τεχνητής νοημοσύνης (lead AI programmer) στο παιχνίδι Black & White (2001).

Το 1998 ίδρυσε τη δική του εταιρεία, την Elixir Studios, μια ανεξάρτητη εταιρεία ανάπτυξης παιχνιδιών με έδρα το Λονδίνο. Εκτός από τη διοίκηση της εταιρείας, υπηρέτησε και ως executive designer σε δύο φιλόδοξες παραγωγές: το Republic: The Revolution και το Evil Genius. Τον Απρίλιο του 2005 η Elixir Studios έκλεισε.

Στη συνέχεια, ο Χασάμπης στράφηκε στην ακαδημαϊκή έρευνα, με στόχο να αντλήσει έμπνευση από τον ανθρώπινο εγκέφαλο για τη δημιουργία νέων αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης. Το 2009 απέκτησε διδακτορικό στη γνωστική νευροεπιστήμη από το UCL Queen Square Institute of Neurology. Παράλληλα, υπήρξε επισκέπτης ερευνητής στο Massachusetts Institute of Technology (MIT) και στο Harvard University.

Εστιάζοντας στη μελέτη της φαντασίας, της μνήμης και της αμνησίας, συνέγραψε πολλά σημαντικά επιστημονικά άρθρα που δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά Nature, Science, Neuron και PNAS. Το πρώτο του δημοσίευμα, στο PNAS, αποτέλεσε ορόσημο, καθώς έδειξε για πρώτη φορά συστηματικά ότι ασθενείς με βλάβες στον ιππόκαμπο –που προκαλούν αμνησία– αδυνατούσαν επίσης να φανταστούν τον εαυτό τους σε νέες εμπειρίες.

Η DeepMind

Το 2010, ο Ντέμης Χασάμπης συνίδρυσε μαζί με τους Shane Legg και Mustafa Suleyman τη DeepMind, μια startup τεχνητής νοημοσύνης με φιλόδοξη αποστολή να "επιλύσει την ευφυΐα” και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσει αυτήν την ευφυΐα για να "επιλύσει τα πάντα”. Η εταιρεία συνδυάζει γνώσεις από τη συστημική νευροεπιστήμη με τις εξελίξεις στη μηχανική μάθηση, με στόχο την ανάπτυξη όλο και πιο ισχυρών γενικών αλγορίθμων μάθησης που θα οδηγήσουν στη δημιουργία Τεχνητής Γενικής Νοημοσύνης (AGI).

Αρχικά η DeepMind επικεντρώθηκε στην εκπαίδευση αλγορίθμων για παιχνίδια. Το 2013 ανακοίνωσε μια πρωτοποριακή επίτευξη: την εκπαίδευση του Deep Q-Network (DQN), ενός αλγορίθμου που έπαιζε παιχνίδια Atari σε υπερανθρώπινο επίπεδο, χρησιμοποιώντας μόνο τα pixels της οθόνης.

Η εταιρεία προσέλκυσε από νωρίς επενδύσεις από επιφανείς τεχνολογικούς επιχειρηματίες και το 2014 εξαγοράστηκε από τη Google έναντι 400 εκατομμυρίων λιρών. Μετά την εξαγορά, η DeepMind κατέγραψε σειρά σημαντικών επιτευγμάτων, με πιο εμβληματικό το AlphaGo, το οποίο νίκησε τον παγκόσμιο πρωταθλητή Lee Sedol στο παιχνίδι γκο – ένα ορόσημο που θεωρούνταν έως τότε αδύνατο για την τεχνητή νοημοσύνη.

Το AlphaFold και η πρόβλεψη της δομής των πρωτεϊνών

Το 2016, η DeepMind στράφηκε σε μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της βιολογίας: την πρόβλεψη της δομής των πρωτεϊνών. Στόχος ήταν να προβλέψει την τρισδιάστατη δομή μιας πρωτεΐνης με βάση την αλληλουχία των αμινοξέων της. Η γνώση αυτή είναι καθοριστική για την ανακάλυψη νέων φαρμάκων και την κατανόηση ασθενειών.

Τον Δεκέμβριο του 2018, το εργαλείο της DeepMind, AlphaFold, διέπρεψε στον 13ο διεθνή διαγωνισμό Critical Assessment of Techniques for Protein Structure Prediction (CASP), προβλέποντας με ακρίβεια τη δομή 25 από τις 43 πρωτεΐνες του τεστ.

Τον Νοέμβριο του 2020, η DeepMind παρουσίασε το AlphaFold 2, το οποίο σημείωσε ακόμη πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα. Μέσα στον επόμενο χρόνο, το σύστημα χρησιμοποιήθηκε για να προβλέψει τη δομή του συνόλου των 200 εκατομμυρίων πρωτεϊνών που είναι γνωστές στην επιστήμη και έκανε το σύστημα και αυτές τις δομές ανοικτά και ελεύθερα διαθέσιμες για όλους μέσω της AlphaFold Protein Structure Database.

Το Νόμπελ

Γι’ αυτό του το επίτευγμα, ο Ντέμης Χασάμπης τιμήθηκε το 2024 με Νόμπελ Χημείας. Συγκεκριμένα, το 2024 τιμήθηκαν κατά το ήμισυ ο Αμερικανός βιοχημικός Ντέιβιντ Μπέικερ "για τον υπολογιστικό σχεδιασμό πρωτεϊνών" και κατά το άλλο ήμισυ ο Ντέμης Χασάμπης και ο Αμερικανός Τζον Μ. Τζάμπερ για τις εργασίες τους στην "πρόβλεψη πρωτεϊνικής δομής" μέσω της τεχνητής νοημοσύνης, σύμφωνα με την ανακοίνωση που εξέδωσε η επιτροπή. Ο Τζον Μ. Τζάμπερ είναι ανώτερος ερευνητής της Google DeepMind.

Η επιτροπή των Νόμπελ χαιρέτισε στην ανακοίνωσή της τους ερευνητές αυτούς που κατάφεραν "να αποκρυπτογραφήσουν τον κώδικα των εκπληκτικών δομών των πρωτεϊνών" και που οι ανακαλύψεις τους προσφέρουν "τεράστιες δυνατότητες".

Την ίδια χρονιά, ο Χασάμπης χρίστηκε ιππότης για το έργο του στην Τεχνητή Νοημοσύνη.

Διαβάστε ακόμη:

* Συζήτηση Κ. Μητσοτάκη - CEO της Google Deepmind: Στην Ελλάδα ένα από τα πρώτα AI factory