Της Ξανθής Γούναρη

Τι κι αν ο καφές γίνεται ολοένα και ακριβότερος. Στην Ελλάδα, όπως και παντού αλλού στον πλανήτη, οι καταναλωτές συνεχίζουν να απολαμβάνουν το αγαπημένο τους ρόφημα χωρίς εκπτώσεις, με την παγκόσμια αξία της αγοράς να φθάνει σχεδόν το μισό τρισεκατομμύριο ευρώ. Και θα συνεχίσει να αυξάνεται παρά τις σημαντικές προκλήσεις –με κυριότερη την κλιματική κρίση- που επηρεάζουν τόσο την παραγωγή όσο και τις τιμές.

"Ο ρυθμός ανάπτυξης της αγοράς του καφέ εκτιμάται στο +4% για την περίοδο 2024-2030, με τη μεγαλύτερη αύξηση –στο +5%- να καταγράφεται στο κανάλι out of home" αποκάλυψε η Yana Mikhailova, επικεφαλής του τομέα καφέ της Nestlé στη ζώνη της Ευρώπης, κατά τη διάρκεια δημοσιογραφικής εκδήλωσης στο Κέντρο Έρευνας και Ανάπτυξης του ελβετικού κολοσσού στην Tours της Γαλλίας.

Σύμφωνα με την κυρία Mikhailova, η αξία της παγκόσμιας αγοράς καφέ ανήλθε το 2024 σε 485,5 δισεκατομμύρια ευρώ, με το 70% να αντιστοιχεί στην αγορά εκτός σπιτιού, ενώ το 30% αφορά την οικιακή κατανάλωση.

Η περίοδος 2019-2024 χαρακτηρίστηκε από σημαντική ανάπτυξη σε όλες τις κατηγορίες καφέ στο κανάλι κατανάλωσης στο σπίτι. Οι λευκοί κόκκοι καφέ παρουσίασαν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη με 11%, ακολούθησαν τα έτοιμα ροφήματα (ready to drink – RTD) με 8%, ενώ οι μερίδες και ο αλεσμένος καφές σημείωσαν αύξηση 7%. Ο στιγμιαίος καφές, παρά την ισχυρή του θέση, κατέγραψε ανάπτυξη 5%.

Κόβεται ο καφές;

"Παρά τις αυξημένες τιμές ο καφές δεν κόβεται. Ακόμη και σε ορισμένες χώρες που το εισόδημα είναι χαμηλότερο, π.χ. στην Ανατολική Ευρώπη και στην Τουρκία, όταν ανεβαίνουν οι τιμές έχουμε μια συγκυριακή πτώση στα cups (φλιτζάνια). Παρ’ όλα αυτά συνηθίζει ο κόσμος και επανέρχεται η κατανάλωση σε κανονικά επίπεδα. Το κόστος ενός φλιτζανιού καφέ εξακολουθεί να είναι από τις πιο οικονομικές απολαύσεις", σημείωσε ο Ηλίας Παπαδόπουλος, Marketing Director στην κατηγορία του καφέ της Nestlé στη ζώνη της Ευρώπης, στο περιθώριο της εκδήλωσης.

Η παγκόσμια πρωτιά της Ελλάδας και η "βασίλισσα" Nestlé

Η Ελλάδα βρίσκεται στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης όσον αφορά τη διείσδυση του καφέ, με το 70% των νοικοκυριών να καταναλώνει καθημερινά το δημοφιλές ρόφημα. Την πρωτιά αυτή μοιράζεται με τη Φινλανδία, ενώ ακολουθεί η Ελβετία με ποσοστό 62%.

Η ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση στην Ελλάδα φτάνει τις 650 κούπες, γεγονός που αποτυπώνει την ιδιαίτερη θέση που κατέχει ο καφές στην καθημερινότητα του Έλληνα καταναλωτή. Αν και οι Σκανδιναβοί εξακολουθούν να προηγούνται σε συνολική κατανάλωση με 1.000 κούπες τον χρόνο, η σταθερότητα της ζήτησης στην Ελλάδα είναι εντυπωσιακή.

Σε αυτό το περιβάλλον, η Nestlé έχει καταφέρει να κυριαρχήσει απόλυτα στην ελληνική αγορά καφέ, κατακτώντας μερίδιο που φτάνει το 60%, σύμφωνα με στοιχεία που ανέφεραν στελέχη της εταιρείας στο Capital. Η κατανομή αυτή του μεριδίου παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς ο στιγμιαίος καφές με τη μάρκα Nescafé κατέχει το 30%, ο ελληνικός καφές (Παπαγάλος Λουμίδης) το 20%, ενώ οι κάψουλες Nespresso συμμετέχουν με 9-10%.

Ο Nescafé, έχοντας μακρά ιστορία στην ελληνική αγορά, αποτελεί σταθερό σημείο αναφοράς για τον καταναλωτή και εξακολουθεί να προηγείται έναντι του ανταγωνισμού, παρά τις μεταβαλλόμενες προτιμήσεις.

Η Nestlé διατηρεί την πρώτη θέση στην ευρωπαϊκή αγορά καφέ, κυριαρχώντας τόσο στον στιγμιαίο καφέ όσο και στις μερίδες καφέ. Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Τουρκία, η Ιβηρική Χερσόνησος, η Γερμανία και η Αυστρία αποτελούν τις κορυφαίες αγορές για την εταιρεία.

Στις παγκόσμιες πωλήσεις της Nestlé πέρυσι ο στιγμιαίος καφές κατείχε μερίδιο 57%, οι μερίδες καφέ το 33%, ο καβουρδισμένος και αλεσμένος καφέ το 6%, τα έτοιμα ροφήματα το 3% και οι κρέμες καφέ το 1%.

Η εταιρεία κατάφερε να πουλήσει 37 δισεκατομμύρια κούπες καφέ υπό τις μάρκες Starbucks, Nescafé και Nescafé Dolce Gusto, με ετήσιες πωλήσεις άνω του ενός δισεκατομμυρίου ελβετικών φράγκων.

Οι νέες τάσεις στον καφέ

Οι σύγχρονες τάσεις στην αγορά καφέ επικεντρώνονται στην αναζήτηση του σωστού προϊόντος στη σωστή τιμή, ενώ παρατηρείται υψηλή ζήτηση για premium προϊόντα. Ο κρύος καφές αναδεικνύεται ως η νέα τάση, ενώ η κατανάλωση για ευχαρίστηση και η διατήρηση της υγείας αποτελούν βασικές προτεραιότητες των καταναλωτών.

Ανταποκρινόμενη σε αυτές τις εξελίξεις, η Nestlé λάνσαρε πριν από τρία χρόνια τη νέα μηχανή Dolce Gusto Neo, η οποία προσφέρει την εμπειρία ενός coffee shop στο σπίτι. Η μηχανή αυτή εκτιμάται ότι θα κάνει την εμφάνισή της στην ελληνική αγορά εντός του 2026. Παράλληλα, η εταιρεία έχει εισαγάγει στη γκάμα της παγωμένους καφέδες με γεύσεις.

Σοβαρές προκλήσεις για τον κλάδο

Ωστόσο, οι συνθήκες στον κλάδο είναι πλέον πιο σύνθετες. Η κλιματική αλλαγή επιδρά άμεσα στις βασικές χώρες παραγωγής καφέ, προκαλώντας ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως παγετούς και παρατεταμένες ξηρασίες, οι οποίες επηρεάζουν τις αποδόσεις και αυξάνουν τις τιμές.

Η κατάσταση επιβαρύνεται από αναταράξεις στην εφοδιαστική αλυσίδα, το αυξημένο κόστος κεφαλαίου, τον πληθωρισμό, αλλά και από τις νέες κανονιστικές απαιτήσεις.

Ο ευρωπαϊκός κανονισμός EUDR για την αποψίλωση προβλέπεται να εφαρμοστεί από τον Ιανουάριο του 2026, εφόσον δεν υπάρξει νέα παράταση, προσθέτοντας ένα ακόμη επίπεδο συμμόρφωσης για τις εταιρείες του κλάδου. Παράλληλα, οι υπεύθυνες δεσμεύσεις για την προμήθεια καφέ δημιουργούν πρόσθετες προκλήσεις για τις εταιρείες.

Το φιλόδοξο Nescafé Plan 2030

Η Nestlé αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της παραγωγής καφέ με το φιλόδοξο Nescafé Plan 2030, το οποίο παρουσίασε το 2022. Ο Dr. Stefan Canz, Corporate Sustainable Agriculture Lead for Coffee and Cacao της εταιρείας, ανέλυσε τις σοβαρές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η παραγωγή.

Η παγκόσμια παραγωγή πράσινου καφέ συγκεντρώνεται κυρίως στη ζώνη του Ισημερινού, με τη Βραζιλία να κατέχει το 38%, την Ασία και Ωκεανία το 30%, την Αφρική το 12%, το Μεξικό και την Κεντρική Αμερική το 10%, ενώ η Κολομβία συμμετέχει με 7%.

Ο κύριος Canz εκτιμά ότι οι περιοχές παραγωγής του καφέ θα μειωθούν μέχρι το 2050 λόγω της κλιματικής αλλαγής, ενώ η ζήτηση αναμένεται να αυξηθεί πάνω από 50% μέχρι το 2040. Κάθε μέρα καταναλώνονται περίπου 2,5 δισεκατομμύρια κούπες καφέ παγκοσμίως. Ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι από τις 12,5 εκατομμύρια οικογένειες παραγωγών καφέ, το 80% ζει κάτω από τα επίπεδα φτώχειας.

Στρατηγικές επενδύσεις στη βιωσιμότητα

Το Nescafé Plan 2030 υιοθετεί μια ολοκληρωμένη στρατηγική για τη μετάβαση των καλλιεργητών καφέ σε αναγεννητική γεωργία μέσω εκπαίδευσης, τεχνικής βοήθειας και ανθεκτικών, αποδοτικών φυτών καφέ. Η μάρκα επενδύει πάνω από ένα δισεκατομμύριο ελβετικά φράγκα μέχρι το 2030, επικεντρωμένη σε επτά βασικές χώρες που καλύπτουν το 90% του καφέ της.

Οι βασικές δεσμεύσεις του προγράμματος περιλαμβάνουν την προμήθεια του 20% του καφέ από αναγεννητικές γεωργικές πρακτικές έως το 2025 και 50% έως το 2030. Παράλληλα, στοχεύει στη μείωση των εκπομπών αερίων κατά 50% έως το 2030 και στην επίτευξη μηδενικών εκπομπών έως το 2050.

Ξεπέρασε τους στόχους

Τα αποτελέσματα του Nescafé Plan 2030 είναι ήδη εμφανή. Το πρόγραμμα καλύπτει σήμερα εκτάσεις άνω των 400.000 εκταρίων σε καλλιέργειες καφέ. Το 2024, περισσότεροι από 1.400 γεωπόνοι και στελέχη του προγράμματος εκπαίδευσαν πάνω από 200.000 καλλιεργητές καφέ σε 16 χώρες.

Η Nescafé προμηθεύτηκε το 32% του καφέ της από παραγωγούς που εφαρμόζουν αναγεννητικές πρακτικές, ξεπερνώντας ήδη τον στόχο του 2025 που είχε οριστεί στο 20%. Για την ενίσχυση των αποδόσεων και της προσαρμογής στο κλίμα, το πρόγραμμα συνέχισε τη διανομή νεαρών φυτών καφέ, με 21 εκατομμύρια να διανέμονται το 2024.

Έμφαση στην καινοτομία και την έρευνα

Η Nestlé δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην καινοτομία, επενδύοντας 1,7 δισεκατομμύρια ελβετικά φράγκα στην έρευνα και ανάπτυξη. Η εταιρεία λειτουργεί παγκοσμίως πέντε ινστιτούτα ερευνών και κλινικής ανάπτυξης, ένα Nestlé System Technology Center στο Orbe της Ελβετίας, δέκα προϊοντικά και τεχνολογικά κέντρα, καθώς και έξι περιφερειακά κέντρα καινοτομίας. Στις εγκαταστάσεις αυτές εργάζονται 4.100 άτομα παγκοσμίως.

Στο Ινστιτούτο Αγροτικών Επιστημών στην Tours, αναπτύσσονται ποικιλίες καφέ όπως οι Roubi 1 και Roubi 2 (τύπου Robusta), που προσφέρουν έως και 50% μεγαλύτερη παραγωγή με 30% μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα, αλλά και η ποικιλία Star 4 (Arabica), που ξεχωρίζει για την αντοχή της στη σκωρίαση και την ποιότητα των κόκκων.

Οι βασικές προτεραιότητες της εταιρείας εστιάζουν στην εξασφάλιση της προμήθειας καφέ, την ασφάλεια και ποιότητα τροφίμων, τη θρεπτικότητα και νοστιμιά των προϊόντων, την παροχή οικονομικών προϊόντων στον καταναλωτή, καθώς και τη βιωσιμότητα.