Καθώς η πράσινη μετάβαση αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία για τις επιχειρήσεις και την εθνική οικονομία, η αυτοπαραγωγή ενέργειας διαμορφώνεται ως κρίσιμος μοχλός ενεργειακής ανεξαρτησίας και βιωσιμότητας. Παρότι η τεχνολογία είναι ώριμη και το ενδιαφέρον της αγοράς ισχυρό, η αξιοποίησή της παραμένει περιορισμένη, κυρίως λόγω θεσμικών και διοικητικών δυσκολιών. Οι επιχειρήσεις από την πλευρά τους καλούνται να διαχειριστούν την ενεργειακή αστάθεια, το μεταβλητό κόστος και την ανάγκη για προβλεψιμότητα.

Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Managing Director της Greenvolt Next Greece και Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Φωτοβολταϊκών Ελλάδος, κ. Διονύσιος Ανάργυρος, καταθέτει μια θεσμικά τεκμηριωμένη και ουσιαστική αποτύπωση της σημερινής κατάστασης. Με ρεαλισμό και γνώση της αγοράς, αναδεικνύει τις προκλήσεις, αλλά και τα άμεσα βήματα που μπορούν να επιτρέψουν στην αυτοπαραγωγή να διαδραματίσει τον ρόλο που της αξίζει στο ενεργειακό μέλλον της χώρας.

Ποια είναι η εικόνα που καταγράφει σήμερα η αγορά για την αυτοπαραγωγή ενέργειας;

Η αυτοπαραγωγή στην Ελλάδα βρίσκεται ακόμη σε μια μεταβατική — και συχνά αντιφατική — φάση. Ενώ αναγνωρίζεται ως στρατηγικό εργαλείο για τη μείωση του κόστους ενέργειας, στην πράξη αντιμετωπίζει προκλήσεις λόγω ρυθμιστικών ασάφειων, διοικητικών καθυστερήσεων και έλλειψης σταθερότητας. Οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν τη διάθεση, την τεχνογνωσία και συχνά και το κεφάλαιο για να επενδύσουν. Αυτό που λείπει είναι ένα ξεκάθαρο και λειτουργικό θεσμικό πλαίσιο.

Ποια είναι τα βασικά εμπόδια που εντοπίζετε στην εφαρμογή της αυτοπαραγωγής σήμερα;
Τα εμπόδια είναι κυρίως θεσμικά και διοικητικά. Οι διαδικασίες για Net Billing, Virtual Net Billing και Zero feed-in είναι συχνά χρονοβόρες, με καθυστερήσεις ή αντιφατικές διατάξεις. Επιπλέον, παρατηρούνται διαφοροποιήσεις στην εφαρμογή των διαδικασιών από τα κατά τόπους γραφεία του ΔΕΔΔΗΕ, δημιουργώντας ένα περιβάλλον αστάθειας και αβεβαιότητας. Μια πιο εναρμονισμένη και διαφανής προσέγγιση θα βοηθούσε καθοριστικά.

Πόσο ρόλο παίζει το δίκτυο και ο περιβόητος "κορεσμός”;

Η διαχείριση του ηλεκτρικού χώρου αποτελεί πρόκληση. Παρατηρείται αναντιστοιχία μεταξύ της θεωρητικής αξιολόγησης του "κορεσμού" και των πραγματικών δεδομένων κατανάλωσης και παραγωγής, ακόμα και σε περιοχές με χαμηλή διείσδυση ΑΠΕ. Είναι κρίσιμο να καθιερωθεί μια αντικειμενική, διαφανής και προσβάσιμη μεθοδολογία αξιολόγησης της χωρητικότητας του δικτύου, ώστε να ενισχυθεί η προβλεψιμότητα για όλους τους εμπλεκόμενους.

Τι σημαίνει αυτή η αστάθεια για τους επενδυτές και την επιχειρηματικότητα;

Σημαίνει απώλεια ευκαιριών. Υπάρχουν εταιρείες που προσφέρουν πλήρως χρηματοδοτούμενα μοντέλα αυτοπαραγωγής για τις επιχειρήσεις, χωρίς τραπεζικό δανεισμό ή επιδοτήσεις. Φέρνουν κεφάλαια από το εξωτερικό, δημιουργούν ποιοτικές θέσεις εργασίας και προσφέρουν ενεργειακή σταθερότητα στους πελάτες τους. Αν δεν μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε λειτουργικότητα στην αγορά, τα κεφάλαια αυτά ενδέχεται να στραφούν σε άλλες ευρωπαϊκές αγορές με μεγαλύτερη σταθερότητα και προοπτική.

Ποια είναι η θέση σας για το zero feed-in και τις απλοποιημένες διαδικασίες;

Το μοντέλο zero feed-in έχει μεγάλη δυναμική, ειδικά για έργα που καταναλώνουν επιτόπου την παραγόμενη ενέργεια. Τέτοια έργα θα μπορούσαν να υλοποιούνται με μια απλή δήλωση και να εφαρμοστούν με ασφάλεια μέσω τεχνικών λύσεων, όπως ο αισθητήρας κατεύθυνσης ενέργειας (energy flow direction sensor), χωρίς επιβάρυνση του δικτύου. Απαιτείται όμως απλοποίηση των διαδικασιών και περιορισμός της υπερβολικής τεχνικής γραφειοκρατίας που συχνά αποθαρρύνει τις επιχειρήσεις. Με στοχευμένες ρυθμιστικές βελτιώσεις, θα μπορούσε να αποτελέσει μια ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά.

Πρόσφατα είδαμε και νέες πρωτοβουλίες από προμηθευτές που επηρεάζουν τους αυτοπαραγωγούς. Πώς το σχολιάζετε;

Αυτό είναι ίσως το πιο ανησυχητικό φαινόμενο. Υπάρχουν ενδείξεις για αλλαγές σε πολιτικές τιμολόγησης από την πλευρά των προμηθευτών που μειώνουν σημαντικά τα οφέλη του συμψηφισμού. Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο προστατεύει τους αυτοπαραγωγούς από πρακτικές που αλλοιώνουν το θεμελιώδες κίνητρο της επένδυσης στην αυτοπαραγωγή. Η σταθερότητα και η εμπιστοσύνη είναι προϋποθέσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη.

Πώς βλέπετε την ενσωμάτωση της αποθήκευσης ενέργειας στο μοντέλο αυτοπαραγωγής;

Είναι απαραίτητη, ειδικά για τις επιχειρήσεις που το ενεργειακό τους προφίλ μεγιστοποιεί την περίοδο αυτοκατανάλωσης μέσα στην ημέρα με χρήση αποθήκευσης . Όμως μέχρι σήμερα, το θεσμικό πλαίσιο για την αποθήκευση παραμένει θολό και τα προγράμματα ενίσχυσης καθυστερούν. Δεν είναι ξεκάθαρες οι διαδικασίες, ούτε οι όροι συμψηφισμού. Αν δεν απλοποιηθεί το πλαίσιο, αν δεν υπάρξει καθοδήγηση προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τότε η αποθήκευση κινδυνεύει να παραμείνει απλώς μια "επόμενη εξαγγελία” χωρίς πρακτική εφαρμογή.

Ποια είναι τα άμεσα βήματα που θεωρείτε αναγκαία για την ανάταξη της αγοράς;

Τα βήματα είναι συγκεκριμένα και ρεαλιστικά:

• Απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης.

• Αναβάθμιση του δικτύου με σαφές και διαφανές πλάνο.

• Σταθερότητα στους όρους του net billing και σαφής προστασία των αυτοπαραγωγών από μονομερείς αλλαγές.

• Θεσμοθέτηση zero feed-in με απλές δηλώσεις.

Η αυτοπαραγωγή δεν είναι τεχνικό πρόβλημα. Είναι επιλογή θεσμικής προτεραιότητας και μπορεί να λειτουργήσει ως πυλώνας ανταγωνιστικότητας για τις επιχειρήσεις.

Και μια τελευταία ερώτηση — υπάρχει ελπίδα για αλλαγή;

Η αγορά έχει ώριμες προτάσεις. Υπάρχουν φορείς, εταιρείες και επενδυτές που είναι έτοιμοι να συμβάλουν. Αυτό που χρειάζεται είναι ξεκάθαρη πολιτική βούληση και δέσμευση στην εκτέλεση. Η αυτοπαραγωγή μπορεί να είναι πεδίο καινοτομίας, όχι απλώς συμμόρφωσης. Και η Ελλάδα μπορεί — αν το θελήσει — να γίνει πρότυπο ολοκληρωμένης ενεργειακής διαχείρισης, ξεκινώντας από τη βάση: τις ίδιες τις επιχειρήσεις της.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα με εξαιρετικά περιθώρια εφαρμογής είναι η συλλογική αυτοκατανάλωση πλεονάζουσας ενέργειας. Αντί η περίσσια ενέργεια που δεν καταναλώνεται επί τόπου να χάνεται ή να πωλείται στο δίκτυο με χαμηλή τιμή, μπορεί να κατευθύνεται — μέσω ψηφιακού συμψηφισμού — σε άλλες εγκαταστάσεις της ίδιας επιχείρησης ή ακόμα και σε γειτονικές επιχειρήσεις, σχολεία, νοσοκομεία ή ευπαθείς κοινωνικές ομάδες. Είναι ένα μοντέλο που εφαρμόζεται ήδη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και που συνδυάζει ενεργειακή αποτελεσματικότητα, κοινωνική αλληλεγγύη και πράσινη καινοτομία. Εφόσον υπάρξει η κατάλληλη θεσμική πρόβλεψη, η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει αυτή τη δυνατότητα με σημαντικό αποτύπωμα τόσο στο επιχειρείν όσο και στο κοινωνικό σύνολο.