Του Γιώργου Σ. Σκορδίλη

Περισσότεροι από έξι στους δέκα πλοιοκτήτες απέτυχαν να καταθέσουν έγκαιρα τις εκθέσεις εκπομπών στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (EU ETS), αποκαλύπτοντας την αδυναμία μεγάλου μέρους του ναυτιλιακού τομέα να συμβαδίσει με τις αυξανόμενες υποχρεώσεις συμμόρφωσης. 

Το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο στις μικρότερες εταιρείες, που συχνά δεν διαθέτουν την τεχνογνωσία ή τους πόρους για να αντεπεξέλθουν στις νέες απαιτήσεις.

Σύμφωνα με έρευνα της Lloyd’s List, μόνο το 40% των ναυτιλιακών εταιρειών κατάφερε να ανταποκριθεί στην πρώτη προθεσμία του Απριλίου για την υποβολή επαληθευμένων εκθέσεων ρύπων. Η αποτυχία αυτή επιβεβαιώνει αυτό που πολλοί ήδη υποψιάζονταν, ότι η πλειονότητα των εταιρειών, κυρίως οι μικρομεσαίες, δεν είναι προετοιμασμένες για τη νέα εποχή διαφάνειας και λογοδοσίας στις εκπομπές άνθρακα.

Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός πως, όταν ρωτήθηκαν αν διαθέτουν την τεχνική ικανότητα να αντεπεξέλθουν στις ρυθμιστικές απαιτήσεις της επόμενης πενταετίας, τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων απάντησαν αρνητικά. Δηλαδή, όχι μόνο το παρόν είναι δύσκολο, αλλά και το μέλλον διαγράφεται ακόμα πιο σύνθετο.

Το 60% των συμμετεχόντων στην ίδια έρευνα είδαν τις απαιτήσεις για υποβολή στοιχείων εκπομπών όχι ως εμπορική ευκαιρία, αλλά ως καθαρό κόστος συμμόρφωσης. Η στάση αυτή αντικατοπτρίζει τη γενική αμηχανία απέναντι στην αλλαγή από μια "χαλαρή" εποχή περιορισμένων ελέγχων, σε μια εποχή αυστηρής παρακολούθησης και σημαντικών οικονομικών συνεπειών.

Η επόμενη προθεσμία για την τελική "παράδοση" δικαιωμάτων εκπομπών με βάση τις αναφορές είναι στις 30 Σεπτεμβρίου. Όμως, ήδη θεωρείται πολύ πιθανό να υπάρξουν σοβαρά πρόστιμα για όσους δεν καταφέρουν να ευθυγραμμιστούν. 

Όπως σημείωσε η Paula Van Laningham, διευθύντρια ερευνών για τον άνθρακα στο London Stock Exchange Group, "η βιομηχανία γενικά δεν έχει κατανοήσει πλήρως τις απαιτήσεις του EU ETS κι αυτό είναι σοβαρό πρόβλημα".

Το μήνυμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι σαφές: Δεν υπάρχει διάθεση για επιείκεια. Οι κυρώσεις για καθυστέρηση περιλαμβάνουν από χρηματικά πρόστιμα μέχρι αποκλεισμό από λιμάνια και πιθανή κράτηση πλοίων. Και αυτό είναι μόνο η αρχή. Σήμερα καλύπτεται περίπου το 40% των ναυτιλιακών εκπομπών, όμως το ποσοστό αυτό θα αυξάνεται κάθε χρόνο.

Οι συνολικές εκπομπές που καλύπτονται από το σύστημα της ΕΕ για φέτος αναμένεται να κοστίσουν περίπου 6 δισ. δολάρια. Μέχρι το 2028, το ποσό αυτό θα φτάσει τα 34 δισ., και ως το 2030 θα πλησιάσει τα 51 δισ. Αν προστεθούν και τα σχέδια για ανάλογα συστήματα σε Τουρκία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ, μιλάμε για μια εν δυνάμει φορολογική πίεση άνω των 100 δισ. δολαρίων για τη ναυτιλία παγκοσμίως.

Αυτό σημαίνει ότι οι επιπτώσεις θα περάσουν αλυσιδωτά σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα, από το κόστος μεταφοράς και την επιλογή καυσίμων μέχρι τις ίδιες τις ροές του παγκόσμιου εμπορίου. Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως παραμένει: οι μικρότεροι πλοιοκτήτες, αυτοί με τρία ή τέσσερα πλοία, δεν έχουν τις δυνάμεις να αντέξουν το βάρος.

Όπως το έθεσε με σαφήνεια ο Lars Pedersen, τεχνικός διευθυντής του ομίλου Frontline: "Οι απαιτήσεις είναι τρομερά πολύπλοκες. Εμείς, που ελέγχουμε πάνω από 300 πλοία, έχουμε τους πόρους. Οι μικροί παλεύουν και δεν τα καταφέρνουν".