Του Χάρη Φλουδόπουλου

Με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας και την καταπολέμηση της παραβατικότητας στον ευαίσθητο χώρο της διακίνησης καυσίμων, το Υπουργείο Οικονομικών ετοιμάζει νέα Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ), με την οποία αυστηροποιείται περαιτέρω το πλαίσιο ελέγχου και επιβολής κυρώσεων για παραβάσεις από πρατήρια καυσίμων και τις εταιρείες που τα τροφοδοτούν.

Η νέα απόφαση έρχεται να ενισχύσει το υφιστάμενο καθεστώς δέουσας επιμέλειας, επιβάλλοντας επιπρόσθετες υποχρεώσεις στις εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών, αλλά και αυστηρότερες ποινές σε περίπτωση που δεν τις τηρήσουν. Οι βασικές προβλέψεις της σχετικής ρύθμισης, που πρόκειται να τεθεί σύντομα σε ισχύ, είναι ήδη γνωστές στην αγορά και, όπως αναφέρουν πηγές του κλάδου, κινούνται στη σωστή κατεύθυνση.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η νέα ΚΥΑ προβλέπει πως οι εταιρείες πετρελαιοειδών οφείλουν να διενεργούν τουλάχιστον μία φορά ετησίως ελέγχους σε όλα τα πρατήρια του δικτύου τους. Εάν εντοπιστεί παράβαση (π.χ. λαθρεμπόριο, νοθεία, φορολογικές ή τεχνικές παρατυπίες), τότε μέσα σε δέκα ημέρες από την επίσημη διαπίστωση, η εταιρεία είναι υποχρεωμένη να διακόψει την τροφοδοσία του πρατηρίου, να αφαιρέσει τα σήματά της, τις αντλίες και τις δεξαμενές.

Όπως σημειώνει στέλεχος από τον χώρο της εμπορίας καυσίμων "οι περισσότερες από αυτές τις προβλέψεις ήδη υφίστανται στο θεσμικό πλαίσιο. Αυτό που προστίθεται είναι μια αυστηροποίηση των κυρώσεων: αυξάνονται τα πρόστιμα, ενώ εισάγεται για πρώτη φορά η δυνατότητα αφαίρεσης της άδειας λειτουργίας εταιρείας έως και για έξι μήνες".

Πηγές του κλάδου εμπορίας πετρελαιοειδών δηλώνουν ξεκάθαρα την υποστήριξή τους στο νέο καθεστώς, επισημαίνοντας ότι τα μέτρα κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, προσθέτουν ότι σημασία έχει και η εφαρμογή της νομοθεσίας. "Δεν έχει σημασία μόνο να ανεβάζεις τα πρόστιμα. Το σημαντικό είναι να εφαρμόζονται. Έχουμε περιπτώσεις που διαπιστώθηκαν σοβαρές παραβάσεις, μπήκαν κορδέλες για να κλείσουν πρατήρια, και ωστόσο αυτά συνέχισαν να λειτουργούν. Δεν κατέβηκαν τα σήματα, δεν αφαιρέθηκαν οι αντλίες. Αν δεν εφαρμόζονται τα μέτρα, τότε χάνεται η αξιοπιστία του συστήματος".
Το μήνυμα είναι σαφές: χωρίς ελέγχους και επιβολή ποινών στην πράξη, ακόμη και το πιο αυστηρό θεσμικό πλαίσιο παραμένει κενό γράμμα.

Τέλος το πλαφόν

Ένα ακόμη μέτρο που, σύμφωνα με τον κλάδο, συμβάλλει στην εξομάλυνση της αγοράς και στην αποτροπή των παραβατικών συμπεριφορών, είναι η κατάργηση του πλαφόν στο περιθώριο κέρδους των πρατηρίων. Το μέτρο αυτό, που επιβλήθηκε στο απόγειο της ενεργειακής κρίσης για την προστασία του καταναλωτή, πρόκειται να λήξει στις 30 Ιουνίου και δεν θα ανανεωθεί.

Η εξέλιξη αυτή χαιρετίζεται θετικά από την αγορά. "Το πλαφόν, αντί να προστατεύσει τον καταναλωτή, έφερε στρεβλώσεις. Πίεσε υπερβολικά τα περιθώρια των πρατηριούχων, οδηγώντας ορισμένους είτε σε παραβατικές συμπεριφορές είτε σε εγκατάλειψη του επαγγέλματος. Η απελευθέρωση των τιμών θα επιτρέψει την επιστροφή του υγιούς ανταγωνισμού και θα δώσει χώρο για επενδύσεις".
Όπως σημειώνουν στελέχη του κλάδου, η παραβατικότητα συνδέεται άμεσα με τα υπερβολικά μειωμένα περιθώρια κέρδους. Όταν ο πρατηριούχος αδυνατεί να συντηρήσει το πρατήριό του, είναι πιο πιθανό να διολισθήσει σε παρανομίες ή να το μεταβιβάσει – συνήθως σε σχήματα με αδιαφανή χαρακτηριστικά.

Εφαρμογή και έλεγχος

Σε κάθε περίπτωση η αγορά διαπιστώνει κενά στην εφαρμογή του πλαισίου ελέγχου. Όπως χαρακτηριστικά λέει στέλεχος εταιρείας "υπάρχουν περιπτώσεις πρατηρίων που έπρεπε να έχουν αφαιρέσει τα σήματα και λειτουργούν κανονικά. Κι αυτό δεν είναι μόνο ευθύνη των εταιρειών, αλλά και της Πολιτείας. Δεν αρκεί να κάνει η εταιρεία τον έλεγχο και να δηλώσει το αποτέλεσμα. Αν το πρατήριο εξακολουθεί να λειτουργεί παρά την παράβαση, κάποιος πρέπει να το ελέγξει και να το κλείσει. Το κράτος δεν μπορεί να μεταθέτει πλήρως την ευθύνη στις εταιρείες".

Χαρακτηριστική είναι και η πρόσφατη παρέμβαση της ΠΟΠΕΚ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Πρατηριούχων), η οποία έθεσε δημόσια ερωτήματα για πρατήρια που φέρεται να έχουν κλείσει αλλά συνεχίζουν να λειτουργούν, ζητώντας εξηγήσεις από τις αρμόδιες Αρχές.

Σε κάθε περίπτωση το νέο θεσμικό πλαίσιο, με τις αυστηρότερες προβλέψεις για ελέγχους και ποινές, γίνεται αποδεκτό θετικά από τον κλάδο των εταιρειών εμπορίας πετρελαιοειδών. Όμως, η κρίσιμη παράμετρος για την αποτελεσματικότητα του συστήματος είναι η εφαρμογή. Οι εταιρείες δηλώνουν πρόθυμες να συμβάλουν στον έλεγχο και την εξυγίανση της αγοράς, ζητώντας παράλληλα από την Πολιτεία να επιδείξει αυστηρότητα και συνέπεια.