Του Χάρη Φλουδόπουλου

Η έκρηξη εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) σε ολόκληρη την Ευρώπη έχει οδηγήσει σε ένα νέο παράδοξο: τις αρνητικές τιμές στην αγορά ηλεκτρισμού. Όταν η προσφορά ξεπερνά κατά πολύ τη ζήτηση – κυρίως σε ηλιόλουστες ημέρες ή ημέρες με πολύ άνεμο με χαμηλή κατανάλωση – οι τιμές μπορεί να γίνουν ακόμα και αρνητικές, σημαίνοντας ότι οι παραγωγοί πληρώνουν για να διοχετεύσουν το ρεύμα τους στο δίκτυο.

Το φαινόμενο δεν είναι εντελώς καινούργιο, αλλά πλέον εντείνεται καθώς χώρες όπως η Γερμανία, η Ισπανία, η Γαλλία και οι Σκανδιναβικές χώρες αυξάνουν ραγδαία την εγκατεστημένη ισχύ από ΑΠΕ.

Πιο αναλυτικά σύμφωνα με το χάρτης των αρνητικών τιμών στη διάρκεια του 2024 είχαμε αρνητικές τιμές στη Νότια Αυστραλία (25% των ωρών), στην Καλιφόρνια (15% των ωρών), στη Φινλανδία (8% των ωρών), στη Γερμανία (7% των ωρών) και στη Γαλλία (4% των ωρών).    

Η οικονομική λογική των αρνητικών τιμών βασίζεται σε ένα απλό τεχνικό πρόβλημα: η ηλεκτρική ενέργεια δεν μπορεί να αποθηκευτεί μαζικά (τουλάχιστον όχι ακόμη με οικονομικά αποδοτικό τρόπο), ενώ η παραγωγή πρέπει να ταιριάζει απόλυτα με τη ζήτηση σε πραγματικό χρόνο. Όταν δεν υπάρχουν αρκετοί καταναλωτές ή εξαγωγικές δυνατότητες, η υπερπαραγωγή οδηγεί σε αρνητικές τιμές για να "πείσει" κάποιον να απορροφήσει το πλεόνασμα.

Αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις για τους παραγωγούς: ειδικά εκείνους που συμμετέχουν στην αγορά χωρίς επιδοτήσεις ή μακροπρόθεσμα συμβόλαια (PPA), οι οποίοι μπορεί να υποστούν οικονομικές απώλειες.

Ποιες λύσεις εξετάζονται;

Οι ειδικοί επισημαίνουν τέσσερις βασικούς άξονες για τη μείωση των φαινομένων αρνητικής τιμολόγησης:

Ενίσχυση αποθηκευτικών υποδομών: Η επέκταση των μεγάλων μπαταριών και των αντλησιοταμιευτικών μονάδων μπορεί να απορροφήσει τα πλεονάσματα και να τα επαναεισάγει στο σύστημα σε ώρες αιχμής.

Ευέλικτη ζήτηση: Η προώθηση ευφυών τιμολογίων, φορτιστών EV και "έξυπνων" συσκευών που λειτουργούν όταν το ρεύμα είναι φθηνό.

Διασυνοριακές διασυνδέσεις: Η ενίσχυση των δυνατοτήτων εξαγωγής ηλεκτρισμού προς γειτονικές χώρες.

Ανασχεδιασμός της αγοράς: Αναθεώρηση του τρόπου τιμολόγησης και αποζημίωσης της ενέργειας από ΑΠΕ.

Τι σημαίνει "αρνητική τιμή ρεύματος";

Όταν η τιμή της χονδρικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας πέφτει κάτω από το μηδέν. Ουσιαστικά, οι παραγωγοί πληρώνουν για να παραδώσουν την ενέργεια στο δίκτυο.

Εκείνοι που επηρεάζονται περισσότερο είναι: 

-Οι παραγωγοί ΑΠΕ χωρίς σταθερές απολαβές
-Οι θερμικές μονάδες με υψηλό κόστος επανεκκίνησης
-Οι διαχειριστές δικτύων που καλούνται να διαχειριστούν πλεονάσματα