Του Νίκου Ρουσάνογλου

"Ουραγός" σε πανευρωπαϊκό επίπεδο είναι η Ελλάδα, σε ό,τι αφορά την διείσδυση των εμπορικών κέντρων στην αγορά, υστερώντας – και μάλιστα κατά πολύ – όχι μόνο έναντι των αναπτυγμένων οικονομιών, ή άλλων χωρών του ευρωπαϊκού νότου, αλλά ακόμα και σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες των Βαλκανίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι για κάθε 1.000 κατοίκους, αντιστοιχούν μόλις 56 τ.μ. καθαρής εκμισθώσιμης επιφάνειας εντός εμπορικού κέντρου), τη στιγμή που στη γειτονική Σερβία αναλογούν 88 τ.μ., στη Βουλγαρία 103 τ.μ. και στη Ρουμανία 107 τ.μ., σχεδόν διπλάσια συγκριτικά με την Ελλάδα.

Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία της Cushman & Wakefield, που περιλαμβάνονται σε πρόσφατη παρουσίαση της Lamda Development, στην κορυφή της Ευρώπης, βρίσκονται οι σκανδιναβικές χώρες. Στην Νορβηγία αντιστοιχούν 857 τ.μ. εμπορικών κέντρων ανά 1.000 κατοίκους, στην Φινλανδία 464 τ.μ. και στην Σουηδία 380 τ.μ. Επίσης, σε άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου, όπως στην Ισπανία και την Ιταλία αντιστοιχούν 248 τ.μ. και 229 τ.μ. αντίστοιχα, ενώ στην Γερμανία το σχετικό μέγεθος διαμορφώνεται σε 177 τ.μ.

Αν ληφθεί υπόψη και το ότι οι χώρες αυτές, ειδικά η Βουλγαρία, δεν έχουν αισθητά μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη, είναι προφανές ότι η διείσδυση των εμπορικών κέντρων στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλή κι εμφανίζει σημαντικό περιθώριο μελλοντικών προοπτικών ανάπτυξης. Αυτή ακριβώς η έλλειψη μεγάλου αριθμού εμπορικών κέντρων στην Ελλάδα, είναι που έχει λειτουργήσει υπέρ των επιδόσεών τους, καθώς υπάρχει σταθερά υψηλή ζήτηση από αλυσίδες λιανικής κι εμπορικούς ομίλους να τοποθετηθούν σε τέτοια ακίνητα, παρά την ανάδυση και του ηλεκτρονικού εμπορίου, ως ένας νέος πόλος διανομής και πωλήσεων.

Με βάση τα σχετικά στοιχεία, μαζί με τα εμπορικά πάρκα, συνολικά στην Ελλάδα λειτουργούν σήμερα 500.000 τ.μ. εμπορικών κέντρων. Σε αυτό το μέγεθος, θα προστεθούν άλλα 150.000 τ.μ. εμπορικών κέντρων που θα αναπτυχθούν τα επόμενα χρόνια στην έκταση του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό, εκ των οποίων τα 120.000 τ.μ. από την Lamda Malls και 30.000 τ.μ. από την Trade Estates ΑΕΕΑΠ, η οποία εστιάζει στα εμπορικά πάρκα. Η Lamda Malls θα ελέγχει συνολικά 327.000 τ.μ. εμπορικών κέντρων, έχοντας στο χαρτοφυλάκιο τα τέσσερα μεγαλύτερα εμπορικά της χώρας και συγκεκριμένα το Ellinikon Mall των 100.000 τ.μ., το Athens Mall με 68.000 τ.μ., το Golden Hall με 59.300 τ.μ. και το Mediterranean Cosmos (56.500 τ.μ.) στη Θεσσαλονίκη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι νέες αναπτύξεις εμπορικών κέντρων είναι "μετρημένες" στα δάχτυλα του ενός χεριού, μετά την κατασκευή του Athens Mall στο Μαρούσι πριν από δύο δεκαετίες. Πέραν της Lamda Malls, σημαντική παρουσία έχει αναπτύξει η Trade Estates του ομίλου Φουρλή, που εστιάζει στην ανάπτυξη εμπορικών πάρκων, δηλαδή ανοικτών χώρων με καταστήματα μεγάλης επιφάνειας. Αντίστοιχα, μετά την κατασκευή του River West από την Noval πριν από μια δεκαετία περίπου, πέρσι προστέθηκαν και ανοικτοί χώροι. Αυτή ακριβώς η σύνθεση κλειστών και ανοικτών χώρων φαίνεται πως θα αποτελέσει την κυρίαρχη τάση του μέλλοντος. Όλες οι νέες αναπτύξεις δίνουν μεγάλη έμφαση στην ύπαρξη εξωτερικών χώρων, δηλαδή στο να δημιουργείται η αίσθηση της "γειτονιάς" εντός του εμπορικού χώρου.

Πρόκειται για ένα από τα "μαθήματα" που προσέφερε στην αγορά, η περίοδος της πανδημίας, όταν φάνηκαν οι σημαντικές "αντοχές" των εμπορικών κέντρων ανοικτού τύπου, ήτοι των εμπορικών πάρκων. Η δυνατότητα αποφυγής της συγκέντρωσης σε ένα κλειστό εσωτερικό χώρο που προσφέρουν τέτοια ακίνητα αποδείχθηκε πολύτιμος "σύμμαχος" των εταιρειών, για την διατήρηση της επισκεψιμότητας σε υψηλό επίπεδο, καταγράφοντας καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με τα αμιγώς κλειστά εμπορικά κέντρα, που υποχρεώθηκαν να μείνουν κλειστά για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ακόμα και το Ellinikon Mall των 350 καταστημάτων θα υιοθετεί ένα "υβριδικό" μοντέλο, που θα "παντρεύει" τους εσωτερικούς με τους ανοιχτούς χώρους, ενώ θα διαθέτει και μεγάλες επιφάνειες από κοινόχρηστους χώρους πρασίνου.