Της Ελευθερίας Πιπεροπούλου

Με ακαδημαϊκό υπόβαθρο στα οικονομικά, το περιβάλλον και τα χρηματοοικονομικά, ο Αδάμ Μαρκάκης έχει πλέον αφιερώσει τη ζωή του στη βελτίωση της καθημερινότητας στις πόλεις μέσω της καινοτομίας και της τεχνολογίας.

Τα τελευταία σχεδόν 10 χρόνια εργαζόταν σε εταιρείες κινητικότητας. Μια από αυτές ήταν η Kineo, μια startup μικροκινητικότητας που ίδρυσε ο ίδιος. Η Kineo, στην οποία είχε επενδύσει και η Autohellas του Όμιλου Βασιλάκη, εξαγοράστηκε πριν από περίπου έναν χρόνο από το instacar. 

Από την Kineo στην Astylab

Μετά την επιτυχία της Kineo, ο κ. Μαρκάκης ίδρυσε την Astylab, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση με σκοπό να ενισχύσει τον αστικό μετασχηματισμό χρησιμοποιώντας δεδομένα, τεχνολογία αλλά και τις απόψεις της κοινότητας για να συνδημιουργήσει ζωντανές, χωρίς αποκλεισμούς και ανθεκτικές πόλεις.

"Καθημερινά γίνονται μεγάλες προσπάθειες από εξαιρετικούς ανθρώπους για να βελτιώσουν την κατάσταση στις πόλεις μας. Όμως αυτές συνήθως δεν αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους για να μοιράζονται μαθήματα και δεν σχεδιάζονται με κριτήριο την οικονομική βιωσιμότητα. Λόγω αυτής της συνθήκης, όλη αυτή η δουλειά έχει μικρότερο αντίκτυπο από ό,τι θα μπορούσε”, αναφέρει στο Capital.gr ο κ. Μαρκάκης, με αφορμή την επικείμενη συμμετοχή του στο TEDxAthens Conference 2024 (https://tedxathens.com/ ).

"Η φιλοδοξία της Astylab είναι να δημιουργήσει βιώσιμες αστικές λύσεις μέσω της διασταύρωσης ιδεών: τόσο στις δικές μας δραστηριότητες, αλλά ακόμα περισσότερο μέσω της καλλιέργειας του οικοσυστήματος τεχνολογικής και κοινωνικής αστικής καινοτομίας”, προσθέτει.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Astylab γράφει ένα newsletter που έχει διαβαστεί πάνω από 70.000 φορές και οργανώνει τακτικά meetups όπου παρουσιάζονται projects αστικού μετασχηματισμού και γίνονται συνδέσεις μεταξύ επιχειρήσεων, δημόσιων φορέων, ακαδημαϊκής κοινότητας, και πολιτών. Ωστόσο, όπως λέει χαρακτηριστικά ο κ. Μαρκάκης, όταν έχει νόημα, "λερώνουμε και τα χέρια μας”.

Ενδεικτικά, η Astylab έχει υλοποιήσει μια δημόσια συζήτηση για το Airbnb χρησιμοποιώντας το Polis, ένα open source λογισμικό που χρησιμοποιείται επίσημα και από την κυβέρνηση της Ταϊβάν. Η δράση αυτή έγινε μόλις το δέκατο case study που αναδεικνύουν οι δημιουργοί του λογισμικού, The Computational Democracy Project, στα δέκα χρόνια ηλικίας του.

Επενδύσεις σε startups 

Όμως ο κ. Μαρκάκης προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, ιδρύοντας την Astylab Ventures, με στόχο την υλοποίηση επενδύσεων σε startups αστικών τεχνολογιών. Η Astylab Ventures είναι ένα angel syndicate με μέλη από όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, στο οποίο ο κ. Μαρκάκης και ο συνεργάτης του, Αλέξανδρος Βλαβιανός, είναι lead investors. Δημιουργήθηκε τον τελευταίο χρόνο και ήδη έχει πραγματοποιήσει τρεις επενδύσεις συνολικού ύψους 850.000 ευρώ στους τομείς του Micromobility (MOSA), του Construction Tech (Circuland) και του Govtech (η οποία θα ανακοινωθεί σύντομα). "Σκοπός είναι να επενδύσουμε σε κλιματικές και αστικές τεχνολογίες, δύο χώρους με μεγαλύτερες απαιτήσεις (π.χ. hardware και regulation) αλλά που πλέον τραβάνε το πιο φιλόδοξο ταλέντο”, τονίζει ο κ. Μαρκάκης. Η Circuland είναι μια startup που ιδρύθηκε το 2022 και έχει δημιουργήσει μια πλατφόρμα που επιτρέπει την επαναχρησιμοποίηση υλικών στη βιομηχανία AEC (Architecture, Engineering and Construction), ενώ η Mosa επιτρέπει σε πόλεις, επιχειρήσεις και κοινότητες να βελτιώσουν τις ποδηλατικές τους υποδομές με βιώσιμες λύσεις ασφαλούς στάθμευσης και κοινής χρήσης ποδηλάτων.

Όπως σημειώνει ο κ. Μαρκάκης, υπάρχουν ελληνικές startups στον τομέα των αστικών τεχνολογιών που έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν ουσιαστικά τη ζωή στις πόλεις μας. Εξάλλου, δύο από τις τρεις προαναφερθείσες startups στις οποίες έχει επενδύσει η Astylab Ventures, είναι ελληνικές. Όμως, ο ίδιος πιστεύει πως μπορούμε να τα πάμε πολύ καλύτερα. "Στην Ελλάδα, παρά την έλλειψη υποδομών για την πλήρη δοκιμή αυτών των τεχνολογιών σε πραγματικές συνθήκες, υπάρχουν πολλές άμεσες ευκαιρίες. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μπορούμε να αναδειχθούμε ως ισχυρός ανταγωνιστής, ειδικά ως προς το χαμηλό κόστος παραγωγής hardware, το οποίο είναι απαραίτητο για τις αστικές και κλιματικές τεχνολογίες. Ένα επιπλέον πλεονέκτημα αυτών των τεχνολογιών είναι η δυνατότητά τους να εξάγονται ευκολότερα, ακόμη και αν ξεκινήσουν τη δραστηριότητά τους από την Ελλάδα”.

Το μέλλον των έξυπνων πόλεων στην Ελλάδα

Όσον αφορά στο μέλλον των έξυπνων πόλεων στην Ελλάδα και τις μεγαλύτερες προκλήσεις που συναντώνται στην προσπάθεια βελτίωσης των αστικών κέντρων της χώρας μας, ο κ. Μαρκάκης υπογραμμίζει ότι θα πρέπει αρχικά να ορίσουμε τις έξυπνες πόλεις: "Για εμένα έξυπνο είναι οτιδήποτε σχεδιάζεται με τον άνθρωπο στο επίκεντρό του και όχι απλά ό,τι προσπαθεί να κάνει πιο προηγμένα τεχνολογικά τα προβλήματα που έχουμε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Αν απλά αντικαταστήσουμε τον σημερινό στόλο ένα προς ένα με ηλεκτρικά, θα έχουμε ακριβώς τα ίδια προβλήματα με σήμερα (κίνηση, τροχαία, κ.λπ.)”.

Σύμφωνα με τον ίδιο, η εξάρτηση από το αυτοκίνητο είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για την ανάπτυξη βιώσιμων πόλεων στην Ελλάδα. Με το 60% του ελεύθερου χώρου στην Αθήνα να καταλαμβάνεται από παρκαρισμένα αυτοκίνητα, δεν υπάρχει χώρος για πράσινες λύσεις, όπως πεζοδρόμια και δέντρα ή ακόμα και φορτιστές για ηλεκτρικά οχήματα. Το κτιριακό απόθεμα αποτελεί επίσης μια σημαντική πρόκληση, την οποία όμως φαινόμαστε πολύ πιο πρόθυμοι να αντιμετωπίσουμε. "Χρειαζόμαστε περισσότερα σπίτια και ταυτόχρονα να αναβαθμίσουμε ενεργειακά όλο το κτιριακό μας απόθεμα”, τονίζει. Και οι δύο αυτές προκλήσεις, όπως και όλες οι υπόλοιπες, χρειάζονται κοινωνική συνοχή και σημαντικά υψηλότερα επίπεδα εμπιστοσύνης από τα σημερινά. Κι εκεί μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο η τεχνολογία επιτρέποντας νέες μορφές συμμετοχικής διακυβέρνησης και οικονομικών μοντέλων.

Πρότυπα αστικής ανάπτυξης 

Όσον αφορά τις πόλεις που θεωρεί πρότυπα αστικής ανάπτυξης και καινοτομίας, η καλύτερη, για τον κ. Μαρκάκη, είναι το Τόκιο. Με 38 εκατομμύρια κατοίκους, η πόλη αυτή κατορθώνει να διατηρεί μια μοναδική ισορροπία: πυκνές εμπορικές περιοχές δίπλα σε ήσυχες γειτονιές, εκτεταμένο και αποτελεσματικό σύστημα δημόσιων συγκοινωνιών, ασφάλεια, καθαριότητα. Το Τόκιο συνδυάζει επίσης εξαιρετικά την τεχνολογική πρόοδο με την πολιτιστική κληρονομιά. 

Όσον αφορά στην Ελλάδα, ο κ. Μαρκάκης θεωρεί πως υπάρχουν αποσπασματικά παραδείγματα καλών πρακτικών, όπως η παραλία της Θεσσαλονίκης, αλλά, όπως επισημαίνει, σπάνια είναι αποτέλεσμα σχεδιασμού σε κλίμακα πόλης ή έχουν συνοχή και συνέχεια.

Επόμενα σχέδια

"Το πλάνο μου είναι να συνεχίσω να ασχολούμαι με ιδέες που δεν μπορώ να σταματήσω να σκέφτομαι, που πιστεύω ότι είναι σημαντικές και που βλέπω ότι οι υπόλοιποι δεν τις προσεγγίζουν με τον τρόπο που θα το έκανα εγώ”, αποκαλύπτει ο κ. Μαρκάκης και εξηγεί: "Αυτή την περίοδο, αυτό μεταφράζεται στη βασική ιδέα της έκθεσης Ντράγκι, δηλαδή στο ότι τα πανεπιστήμια θα πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στην επιχειρηματικότητα, τη μεταφορά τεχνολογίας και τις startups. Με το νέο σχήμα στο οποίο θα συμμετέχω, θα προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα να υλοποιήσουν αυτό το σχέδιο, ώστε να αποκομίσουμε περισσότερη αξία από τις επενδύσεις που γίνονται στην έρευνα.

Και αν όλα όσα κάνω συμβάλλουν στη δημιουργία πόλεων με φωτοβολταϊκά, πράσινο, αντλίες θερμότητας, γρήγορα τρένα και ποδήλατα -δηλαδή πόλεις όπου η τεχνολογία και οι υποδομές βοηθούν τους ανθρώπους να είναι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους- αυτό θα είναι ακόμα καλύτερο”.

Τέλος, ως προς τους στόχους του για τη συμμετοχή του στο TEDxAthens, στις 5 Οκτωβρίου, ο κ. Μαρκάκης είπε: "Χαίρομαι που βλέπω τη θεματική της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης και διαβίωσης να παίρνει σιγά-σιγά τη θέση που της αξίζει στον δημόσιο διάλογο. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως οι πολιτικές αστικής ανάπτυξης είναι ταυτόχρονα οικονομικές, κοινωνικές και κλιματικές πολιτικές. Πρέπει επίσης να αποκτήσουμε ένα όραμα για τις πόλεις μας. Οι πόλεις είναι συστήματα και όσο συνεχίζουμε να κάνουμε αποσπασματικά πράγματα δεν θα μπορέσουμε να τις βελτιώσουμε.

Αλλά αν μπορούσα να μοιραστώ μόνο ένα πράγμα, θα ήταν να μην χάνουμε την όρεξή μας για προσπάθεια. Σεβίλλη, Μπογκοτά, Βρυξέλλες, Παρίσι και δεκάδες άλλες πόλεις σε κάθε γωνιά του κόσμου, άλλαξαν πολύ γρήγορα πρόσωπο όταν διατύπωσαν το όραμά τους και συνασπίστηκαν πίσω από κοινές αξίες”.