Του Νίκου Ρουσάνογλου

Κρίσιμος μήνας θα είναι ο φετινός Σεπτέμβριος, αναφορικά με την ολοκλήρωση των εκκρεμοτήτων που υπάρχουν σε σχέση με τα μεγάλα έργα των οδικών παραχωρήσεων, δηλαδή της Εγνατίας Οδού, της Αττικής Οδού και του τμήματος από τα Χανιά έως το Ηράκλειο του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ).

Πρόκειται για συμβάσεις συνολικής αξίας που ξεπερνά τα 7 δις ευρώ και αναμένεται να ολοκληρώσουν το "παζλ" των μεγάλων έργων που ανατέθηκαν τα τελευταία χρόνια. 

Μετά από αρκετά χρόνια προετοιμασίας και γραφειοκρατικών διαδικασιών, φαίνεται πως τον επόμενο μήνα θα κατατεθεί τελικά προς κύρωση από την Βουλή, η σύμβαση παραχώρησης της Εγνατίας Οδού, που έχει ανατεθεί στην κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Egis Projects. Ένας από τους λόγους που καθυστερεί την οικονομική ολοκλήρωση της συμφωνίας και άρα και την είσπραξη του οικονομικού αντιτίμου των 1,5 δις ευρώ από το δημόσιο, έγκειται στην ανάγκη καταγραφής και πιστοποίησης όλου του άξονα, με ιδιαίτερη έμφαση και στις γέφυρες και σήραγγες, πολλές εκ των οποίων έχουν κατασκευαστεί πριν από αρκετά χρόνια χωρίς να έχουν συντηρηθεί επαρκώς. Εκκρεμότητες υπάρχουν και με τις άδειες ελευθέρων διελεύσεων που διαθέτουν σήμερα χρήστες του οδικού άξονα και τώρα πρέπει να ανακληθούν. Αυτές υπολογίζονται σε αρκετές δεκάδες χιλιάδες και προφανώς γεννάται σημαντικό ζήτημα, που έχει και πολιτικές προεκτάσεις. 

Όπως έχει τονίσει η διοίκηση του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, πρόκειται για την πρώτη φορά που η Εγνατία Οδός θα αποτελέσει αντικείμενο διαχείρισης από ιδιωτικό όμιλο και ως εκ τούτου παρατηρούνται διάφορες δυσκολίες. Η εκτίμηση του ομίλου είναι ότι το έργο θα παραδοθεί προς λειτουργία εντός του πρώτου εξαμήνου του 2025, ενώ στη σύμβαση περιλαμβάνονται και σημαντικά έργα αναβάθμισης επιμέρους τμημάτων, εκτιμώμενου ύψους άνω του 1,5 δισ. ευρώ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο διαγωνισμός για την παραχώρηση της εκμετάλλευσης της Εγνατίας Οδού ολοκληρώθηκε πριν από τρία χρόνια και απαιτήθηκε σημαντικός χρόνος έως την υπογραφή της σύμβασης, μόλις τον περασμένο Μάρτιο. 

Υψηλές είναι και οι "ταχύτητες" με τις οποίες "τρέχουν" στην κυβέρνηση για το οικονομικό κλείσιμο της νέας σύμβασης παραχώρησης της Αττικής Οδού, ύψους 3,27 δις ευρώ. Πρόσφατα, συστάθηκαν οι δύο νέες εταιρείες που θα αναλάβουν την παραχώρηση και την λειτουργία του οδικού άξονα (Νέα Αττική Οδός Παραχώρηση και Νέα Αττική Οδός Λειτουργία). Μετά την ΔΕΘ εκτιμάται ότι θα υπογραφεί και η σύμβαση παραχώρησης, ώστε στη συνέχεια να κυρωθεί από την Βουλή και να παραδοθεί ο άξονας στο νέο παραχωρησιούχο. Η υφιστάμενη σύμβαση ολοκληρώνεται τον Οκτώβριο, κάτι που σημαίνει ότι θα απαιτηθεί κι ένας ενδιάμεσος φορέας, που θα αναλάβει την λειτουργία του άξονα στο διάστημα που θα μεσολαβήσει και το οποίο ενδεχομένως να είναι 3-4 μήνες. Το επικρατέστερο σενάριο είναι αυτό να γίνει από το ίδιο το ΤΑΙΠΕΔ. 

Στις αρχές Αυγούστου ολοκληρώθηκε ο προσυμβατικός έλεγχος της σύμβασης από το Ελεγκτικό Συνέδριο, κάτι που ανοίγει τον δρόμο για την υπογραφή της σύμβασης. Πάντως, στόχος της κυβέρνησης είναι το οικονομικό κλείσιμο να ολοκληρωθεί πριν εκπνεύσει το 2024, καθώς η είσπραξη του τιμήματος των 3,27 δις ευρώ θα επιτρέψει την ομαλή εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού, συνεισφέροντας κι 1,5% στο ΑΕΠ της οικονομίας. Στην ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ εκτιμούν ότι θα αναλάβουν την λειτουργία της Αττικής Οδού κατά τους πρώτους μήνες του 2025. Άλλωστε, πρόκειται για έναν σύγχρονο δρόμο, που εξαρχής λειτουργεί υπό ιδιωτικό καθεστώς και συγκεκριμένα από την κοινοπραξία των Ελλάκτωρ και Άβαξ, ενώ καθόλη την διάρκεια του τελευταίου έτους εκτελούνται εκτεταμένα έργα συντήρησης σε όλο το μήκος του άξονα, ώστε να παραδοθεί σε άριστη κατάσταση στον νέο παραχωρησιούχο. Η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ υπολογίζει ότι από την νέα σύμβαση, διάρκειας 25 ετών, θα εξασφαλίσει 300 εκατ. ευρώ ετήσιας λειτουργικής κερδοφορίας EBITDA. Με βάση τις δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις, το 2023, τα έσοδα από την εκμετάλλευση του αυτοκινητόδρομου ανήλθαν σε 215 εκατ. ευρώ, από 197 εκατ. ευρώ που ήταν το 2022, αύξηση που οφείλεται στην άνοδο της κυκλοφορίας των οχημάτων κατά 9,5% σε ετήσια βάση. Αντίστοιχα, τα αποτελέσματα εκμετάλλευσης ανήλθαν σε 110 εκατ. ευρώ, από 87,5 εκατ. ευρώ, ενώ οι αποσβέσεις διαμορφώθηκαν σε 40,5 εκατ. ευρώ. Στο πλαίσιο αυτό, τα καθαρά κέρδη μετά από φόρους αυξήθηκαν κατά 24,6%, σε 83,4 εκατ. ευρώ.

Στην περίπτωση του ΒΟΑΚ και του τμήματος που θα προχωρήσει με την μορφή της σύμβασης παραχώρησης, δηλαδή από τα Χανιά μέχρι το Ηράκλειο, πρόκειται για μια νέα σύμβαση, διάρκειας 35 ετών, εκ των οποίων υπολογίζεται ότι τα πρώτα πέντε θα αφορούν την αμιγώς κατασκευαστική περίοδο. Με βάση τον σχεδιασμό, η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, που επίσης έχει αναλάβει το συγκεκριμένο έργο, θα κατασκευάσει και θα εκμεταλλεύεται έναν σύγχρονο οδικό άξονα, μήκους 194,5 χιλιομέτρων με 26 σήραγγες και γέφυρες συνολικού μήκους 11 χιλιομέτρων. Κάθε διέλευση θα επιδοτείται σε ποσοστό 64,2% επί του διοδίου από το ελληνικό δημόσιο, που θα συνεισφέρει και 693 εκατ. ευρώ χρηματοδότησης (με βάση την προσφορά του προσωρινού αναδόχου). Υπολογίζεται ότι το συνολικό κόστος του έργου θα προσεγγίσει τα 2 δις ευρώ. 

Παρόλα αυτά, ούτε αυτή η περίπτωση είναι "ανέφελη", μιας κι εκκρεμούν προσφυγές τοπικών Δήμων στο ΣτΕ, αναφορικά με την χάραξη του έργου και πληθώρα αλλαγών στην χάραξη, υπογειοποιήσεις, τοπικές συνδέσεις, ακόμα και προσθήκες σηράγγων. Οι σχετικές προσφυγές αναμένεται να συζητηθούν εντός του φθινοπώρου, με την ελπίδα ότι στη συνέχεια θα ανοίξει ο δρόμος για την υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης και την έναρξη της κατασκευής του έργου.