"Ευρωπαϊκή Άμυνα και Ελληνική Πραγματικότητα: Ηλεκτρονικός Πόλεμος, Ευρωπαϊκά Εργαλεία και Στρατηγική Αυτονομία" ήταν το θέμα της ενότητας "Άμυνα και Ασφάλεια", στο πλαίσιο του 8ου Athens Investment Forum, που πραγματοποιείται στο Μέγαρο Μουσικής, Τρίτη 11 Νοεμβρίου, και συνδιοργανώνουν το ΤΕΕ και η Vertical Solutions.

Στην ενότητα μετείχαν ο Αθανάσιος Ντόκος, Γενικός Γραμματέας Εθνικής Ασφάλειας, o Αλέξανδρος Διακόπουλος, Εκτελεστικός Πρόεδρος της HELLENIC AEROSPACE INDUSTRY, ο Χριστόφορος – Εμμανουήλ Μπουτσικάκης, Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΜΥΝΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΒΕΕ (EBO–ΠΥΡΚΑΛ), ο Σπυρίδων Παπαγεωργίου, Partner, Cyber Security, Technology and Transformation της KPMG, ο Τάσος Ροζολής, Πρόεδρος ΔΣ ΣΕΚΠΥ και CEO της AKMON SA, ο Ζαχαρίας Σαρρής, Διευθύνων Σύμβουλος της ALTUS-LSA, με μαγνητοσκοπημένο μήνυμά του, ο Amnon Ben-Yosef, Senior Director Head of the Sales and Marketing Team Europe της ISRAEL AEROSPACE INDUSTRIES, ο Adrian Nish, Director της BAE Systems – Europe East και ο Κωνσταντίνος Φίλης, Καθηγητής, σε μια συζήτηση που συντόνισε ο δημοσιογράφος Μπάμπης Παπαδημητρίου.

Η ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής οπλικών συστημάτων, η εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων και η ανάπτυξη ενός οικοσυστήματος που θα εξασφαλίζει εφοδιαστική ασφάλεια στην χώρα βρέθηκαν στο επίκεντρο της ενότητας αυτής.

Αθανάσιος Ντόκος: Δεν υπάρχει ισχυρή οικονομία χωρίς άμυνα και ασφάλεια

Το μήνυμα ότι δεν υπάρχει ισχυρή οικονομία χωρίς άμυνα και ασφάλεια, έστειλε ο Αθανάσιος Ντόκος, Γενικός Γραμματέας Εθνικής Ασφάλειας. Αναφερόμενος στο ευρύ πρόγραμμα επενδύσεων στον τομέα της άμυνας, ο κ. Ντόκος εξήγησε ότι "προφανώς δεν θέλουμε να προκαλέσουμε βλάβη στην οικονομία". 

Στόχος μας, συμπλήρωσε, είναι να αυξήσουμε τη στρατηγική αυτονομία και την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας. Παράλληλα, ως βασικές προτεραιότητες έθεσε τη μείωση των εισαγωγών, την αντιστροφή του brain drain και τη δημιουργία καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας, την ανάπτυξη ενός οικοσυστήματος με σοβαρές παράπλευρες ωφέλειες για την οικονομία, και την αξιοποίηση των συνεργασιών με άλλες χώρες.

Κάνοντας ειδική μνεία στους πυλώνες του 12ετούς στρατηγικού σχεδιασμού για τους εξοπλισμούς και την άμυνα, ο οποίος λειτουργεί ως το πλαίσιο των επόμενων ετών, ο κ. Ντόκος παρέπεμψε στους εθνικούς πόρους των 28 δισ. ευρώ, στις δύο κρατικές βιομηχανίες, οι οποίες έχουν μπει σε τάξη και έχουν αρχίσει να φέρνουν αποτελέσματα, στα ναυπηγεία που λειτουργούν, στα θεσμικά όργανα που εντοπίζουν τις ανάγκες, καθώς και στον αναπάντεχα υψηλό αριθμό των νεοφυών επιχειρήσεων. 

Επιπλέον, ο Γενικός Γραμματέας εστίασε τόσο στους κοινοτικούς πόρους, όσο και στην απαίτηση για συμμετοχή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας σε ποσοστό 25% σε όλα τα αμυντικά έργα. Πάντως, παραδέχθηκε ότι υπάρχουν δημοσιονομικοί περιορισμοί, οι οποίοι δεν επιτρέπουν να "ξοδεύουμε για την άμυνα όσα ακριβώς θέλουμε".

Από εκεί και πέρα, έστειλε μήνυμα για μεγαλύτερη διυπουργική συνεργασία, για την στήριξη των ελληνικών εταιρειών και των νεοφυών επιχειρήσεων, αλλά και για την εμπλοκή των πανεπιστημίων. Ιδίως για το τελευταίο κατέστησε αναγκαία την ίδρυση περισσότερων τμημάτων σε θέματα διαστήματος, ρομποτικής και αεροδιαστημικής τεχνολογίας. 

Τέλος, ο κ. Ντόκος επέλεξε να εστιάσει στην αλλαγή της νοοτροπίας όσον αφορά τόσο την οικοδόμηση μιας σχέσης εμπιστοσύνης και συνεργασίας, όσο και τη συντήρηση των προμηθειών, καθώς, όπως ξεκαθάρισε, "δεν αρκεί να αγοράζουμε κάτι, αλλά πρέπει και να το υποστηρίζουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. 

Όπως επίσης τόνισε, υπάρχουν χώρες εκτός ΕΕ, με τις οποίες η Ελλάδα έχει στρατηγική σχέση και βλέπουν την Ελλάδα ως σημείο εισόδου για την ευρωπαϊκή αγορά.

Στη συζήτηση που ακολούθησε και συντόνισε ο δημοσιογράφος Μπάμπης Παπαδημητρίου, εκπρόσωποι ελληνικών και διεθνών αμυντικών βιομηχανιών εξήγησαν πού βρίσκεται αμυντικά σήμερα η βιομηχανία στην Ελλάδα και πώς μπορεί να ενισχυθεί από τα νέα αμυντικά προγράμματα της ΕΕ. 

Ζαχαρίας Σαρρής (ALTUS-LSA): Να μειωθούν οι χρόνοι υλοποίησης των εξοπλιστικών συστημάτων

Ο Ζαχαρίας Σαρρής, Διευθύνων Σύμβουλος της ALTUS-LSA, σε μαγνητοσκοπημένο μήνυμά του, εξέφρασε την αισιοδοξία του για τις νέες συνεργασίες της εταιρείας και τις προοπτικές ανάπτυξης του κλάδου. Τόνισε ότι τα drones αποτελούν συστήματα διπλής χρήσης, καθώς μπορούν να αξιοποιηθούν τόσο για στρατιωτικούς σκοπούς όσο και για πολιτικές εφαρμογές, όπως η μεταφορά φαρμάκων ή κρίσιμου υλικού σε απομακρυσμένες περιοχές.  

Επεσήμανε, ωστόσο, πως το μεγαλύτερο εμπόδιο στην ανάπτυξη του τομέα είναι η γραφειοκρατία και οι μακροχρόνιες διαδικασίες υλοποίησης εξοπλιστικών προγραμμάτων, που στην Ελλάδα φτάνουν έως και τα τρία έτη, ενώ στη Γερμανία διαρκούν λιγότερο από έναν. Επίσης, έκανε αναφορά στο μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα που βρίσκεται σε εξέλιξη για την ανάπτυξη των παραγωγικών μονάδων της εταιρείας στα Χανιά της Κρήτης.

Adrian Nish (BAE Systems – Europe East): Μπορεί να υπάρξει άμυνα στην Ευρώπη, χωρίς τη συνεργασία με ΗΠΑ

"Κοιτώντας στην αγορά της κυβερνοασφάλειας και την άμυνα έναντι της επίθεσης, φαίνεται ότι ο μεγαλύτερος όγκος δαπανών πηγαίνει περισσότερο στην άμυνα, έναντι των κυβερνοεπιθέσεων. Όλοι πρέπει να αμυνθούμε, ακόμη κι αν είναι λίγος ο αριθμός των επιτιθέμενων. Κανείς δεν θέλει να είναι σε ευάλωτη θέση", τόνισε ο Adrian Nish, διευθυντής στην BAE Systems – Europe East. 

"Κανείς δεν μπορεί να δεχτεί ότι θα κλείνουν τα αεροδρόμια λόγω drones, αλλά αυτή είναι μία από τις επιπτώσεις που επιφέρει η σύγχρονη τεχνολογία", πρόσθεσε. Στην ερώτηση εάν μπορεί να υπάρξει ευρωπαϊκή άμυνα χωρίς τη συνεργασία των ΗΠΑ, η απάντηση του κ. Nish ήταν θετική, αναφερόμενος στο επιτυχημένο παράδειγμα των Airbus.

Amnon Ben – Yosef (Israel Aerospace Industries): Ήρθαμε στην Ελλάδα για να μείνουμε

Στη σημασία της κυβερνοασφάλειας αναφέρθηκε ο κ. Amnon Ben – Yosef, Senior Director of the Sales and Marketing Team Europe στην Israel Aerospace Industries και σημείωσε ότι τα συστήματα θα έπρεπε να μπορούν να είναι ανθεκτικά σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. 

Ο κ. Yosef μίλησε για τις επενδύσεις σε Ευρώπη και συγκεκριμένα στην Ελλάδα, υπογραμμίζοντας ότι η εταιρία του έχει το βλέμμα στραμμένο μόνο σε μακροπρόθεσμο πλάνο. "Αποφασίσαμε να επενδύσουμε εδώ μακροπρόθεσμα, όχι για σύντομο χρονικό διάστημα. Δεν επενδύουμε μόνο σε άμυνα και τηλεπικοινωνίες. Θα αυξήσουμε την εταιρική μας σχέση με πολλούς που βρίσκονται σήμερα εδώ. Ήρθαμε για να μείνουμε, συνεπώς".

Αλέξανδρος Διακόπουλος (Hellenic Aerospace Industry): Προχωράμε σε νέες τεχνολογίες

Ο Αλέξανδρος Διακόπουλος, Εκτελεστικός Πρόεδρος της HELLENIC AEROSPACE INDUSTRY (ΕΑΒ), τόνισε ότι η εταιρεία εξελίσσεται δυναμικά, επενδύοντας σε νέες τεχνολογίες και διατηρώντας τον ρόλο για τον οποίο δημιουργήθηκε: την υποστήριξη της εθνικής αεράμυνας. 

Υπογράμμισε τη σημασία να διαθέτει η χώρα ίδια συστήματα και τεχνογνωσία έτσι, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από τρίτες χώρες και να διασφαλίζεται η αυτονομία και ασφάλεια εφοδιασμού. Ανέφερε ως παράδειγμα το σύστημα Κένταυρος, όπου τεχνικό πρόβλημα αντιμετωπίστηκε άμεσα χάρη στην παρουσία των Ελλήνων μηχανικών. Παρότι η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι πλήρως αυτάρκης λόγω μεγέθους, πρέπει να καλύπτει τις βασικές της ανάγκες. Τέλος, σημείωσε ότι ήταν μεγάλο λάθος που στην περίοδο της κρίσης δεν προχώρησε η αναδιοργάνωση και εξυγίανση της ΕΑΒ, αλλά επικράτησε η στενή λογική της μείωσης του κόστους.

Tάσος Ροζολής (ΣΕΚΠΥ / ΑΚΜΟΝ): Ανάγκη για γενική γραμματεία αμυντικής βιομηχανίας

Ο Τάσος Ροζολής, Πρόεδρος ΔΣ ΣΕΚΠΥ και CEO της AKMON SA, αναφέρθηκε στην ανάγκη να έχει η Ελλάδα γενικό γραμματέα αμυντικής βιομηχανίας. "Χρειαζόμαστε οργανωμένη κυβερνητική δομή για να διαχειριστούμε τα κονδύλια και μία εξειδικευμένη δομή που θα μιλάει με την Ευρώπη για τα αμυντικά συστήματα", είπε χαρακτηριστικά. Ο κ. Ροζολής πάντως δεν δήλωσε αισιόδοξος σχετικά με το πρόγραμμα SAFE και τυχόν δανεισμό της χώρας για μεγάλη περίοδο χάριτος.

Χριστόφορος–Εμμανουήλ Μπουτσικάκης (ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΜΥΝΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ): Στρατηγικό πλεονέκτημα για την Ελλάδα η κοινοπραξία με στόχο νέα εργοστάσια στο Λαύριο 

Ο Χριστόφορος–Εμμανουήλ Μπουτσικάκης, Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΜΥΝΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΒΕΕ (EBO–ΠΥΡΚΑΛ), παρουσίασε τα σχέδια της εταιρείας για την δημιουργία κοινοπραξίας με την Czechoslovak Group AS, με στόχο την κατασκευή νέων εργοστασίων στο Λαύριο για παραγωγή ΤΝΤ. 

Όπως τόνισε, το πρόγραμμα θα προσφέρει στρατηγικό πλεονέκτημα στην εταιρεία και στη χώρα, μειώνοντας την ανάγκη για εισαγωγές και ενισχύοντας την αυτονομία στην παραγωγή εκρηκτικών, που ήδη χρησιμοποιούνται και στην Ουκρανία.  

Επισήμανε ότι η ΕΑΣ είναι η μοναδική εταιρεία που διαχειρίζεται εκρηκτικά για τις Ένοπλες Δυνάμεις, ενώ υπογράμμισε τις προκλήσεις της στρατηγικής αυτονομίας: το υψηλό κόστος ανάπτυξης, οι μεγάλοι χρόνοι υλοποίησης και η δυσκολία προσέλκυσης νέων στελεχών λόγω χαμηλών μισθών και περιορισμένων προοπτικών ανέλιξης. 

Σπυρίδων Παπαγεωργίου (KPMG): Η Ελλάδα μπορεί να δημιουργήσει ομάδες κυβερνοάμυνας

Ο Σπυρίδων Παπαγεωργίου, Partner στο τμήμα Cyber Security, Technology and Transformation της KPMG, τόνισε ότι η ψηφιακή μετάβαση στην άμυνα είναι επείγουσα: η τεχνολογία αλλάζει ριζικά τον τρόπο διεξαγωγής των επιχειρήσεων και των συγκρούσεων. Όπως εξήγησε, η κυβερνοασφάλεια δεν μπορεί πια να θεωρείται μόνο ως άμυνα. Συνοδεύεται από την ανάγκη ανάπτυξης καθεστώτος ικανών επιθετικών δυνατοτήτων, στο πλαίσιο μιας συνολικής στρατηγικής κυβερνοάμυνας.

Ο κ. Παπαγεωργίου επισήμανε ότι η Ελλάδα διαθέτει σημαντικό ανθρώπινο δυναμικό υψηλής εξειδίκευσης, το οποίο μπορεί να στηρίξει τη δημιουργία εθνικής βιομηχανίας κυβερνοασφάλειας. Η πρόκληση, όπως είπε, είναι να οργανωθούν και να τεθούν συγκεκριμένοι εθνικοί στόχοι, να συγκροτηθούν ομάδες με σαφείς αρμοδιότητες και να τους δοθεί το κατάλληλο πλαίσιο — χρηματοδοτικό, θεσμικό και εκπαιδευτικό — ώστε να αποδώσουν.

Καταληκτικά, ο κ. Παπαγεωργίου τόνισε ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός στην άμυνα απαιτεί συντονισμό δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, επενδύσεις σε τεχνολογία και ανθρώπινο κεφάλαιο, καθώς και μια πιο τολμηρή προσέγγιση για την ανάπτυξη δυνατοτήτων που θα διασφαλίσουν την εθνική ασφάλεια στον ψηφιακό χώρο.

Μετά το πέρας της συζήτησης πάνελ που συντόνισε ο δημοσιογράφος Μπάμπης Παπαδημητρίου, ακολούθησε διάλογος με τον Κωνσταντίνο Φίλη, Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων.

Κωνσταντίνος Φίλης: Οι ΗΠΑ δεν πρέπει να απεμπλακούν από την άμυνα της Ευρώπης

Τον κρίσιμο ρόλο που θα συνεχίζουν να παίζουν οι ΗΠΑ στην άμυνα της Ευρώπης υπογράμμισε ο Κωνσταντίνος Φίλης, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, τονίζοντας ότι η ιδέα ότι η Ευρώπη μπορεί να αυτονομηθεί πλήρως από την αμερικανική ομπρέλα ασφαλείας είναι εκτός πραγματικότητας. "Η πλήρης αποδέσμευση θα απαιτούσε πολλά χρόνια, τεράστια κονδύλια και θα είχε οδυνηρές συνέπειες για την Ευρώπη" υπογράμμισε. Παρά τα μεγάλα κονδύλια που έχουν ανακοινωθεί, αυτά δεν είναι επαρκή, ενώ η προτεραιοποίηση των απειλών διαφέρει μεταξύ των κρατών-μελών.

Ο κ. Φίλης επισήμανε ότι η Ευρώπη δεν έχει ακόμη αποφασίσει αν η Ρωσία αποτελεί την κυριότερη απειλή και πόσο σοβαρή είναι, γεγονός που καθορίζει και το ύψος των αμυντικών δαπανών. Υπογράμμισε την ανάγκη οι Ευρωπαίοι να αντιληφθούν ότι η άμυνα και η ασφάλεια είναι προϋποθέσεις ευημερίας και ανάπτυξης.

Σημαντικές για την Ελλάδα είναι οι συμμαχίες με τρίτες χώρες, όπως το Ισραήλ, που ενισχύουν στρατηγικά την Ελλάδα σε τομείς από την άμυνα έως την αφαλάτωση των νησιών. Η αγορά αμερικανικών όπλων και η εμβάθυνση συνεργασιών με ευρωπαϊκά κράτη παραμένουν απαραίτητες, καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να φτάσει σε επίπεδα που θα έπρεπε να είχε επιτύχει πριν από 20 χρόνια, σημείωσε ολοκληρώνοντας την τοποθέτησή του.