του Γιώργου Σ. Σκορδίλη

Σε μια από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις επιβολής κυρώσεων από το 2018, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν νέες κυρώσεις που στοχεύουν σχεδόν 150 πλοία, εταιρείες και πρόσωπα, τα οποία συνδέονται με ένα εκτεταμένο δίκτυο λαθρεμπορίας ιρανικού και ρωσικού πετρελαίου. Στο επίκεντρο της επιχείρησης βρίσκεται ο Mohammad Hossein Shamkhani, γιος του Ali Shamkhani, πρώην ναυάρχου των Φρουρών της Επανάστασης και νυν συμβούλου του Ανώτατου Ηγέτη του Ιράν.

Σύμφωνα με το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών, το δίκτυο ξεπλένει δισεκατομμύρια δολάρια από την πώληση ιρανικού και ρωσικού πετρελαίου, χρησιμοποιώντας πλαστά ονόματα, offshore εταιρείες και συνεχείς αλλαγές σε διαχειρίστριες εταιρείες πλοίων για να θολώσει τα ίχνη. Ο Hossein Shamkhani δραστηριοποιείται χρησιμοποιώντας ψευδώνυμα όπως "H", "Hector" και "Hugo Hayek", ενώ διαθέτει και πλαστό διαβατήριο του Αγίου Δομίνικου.

Το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών μιλά για μια "τεράστια ναυτιλιακή αυτοκρατορία", η οποία ελέγχει σημαντικό μέρος των ιρανικών εξαγωγών πετρελαίου, αποφέροντας σημαντικά κέρδη τόσο στην οικογένεια Shamkhani όσο και στο ιρανικό καθεστώς.

Στόχος: δεξαμενόπλοια, containerships και offshore εταιρείες

Συνολικά, οι νέες κυρώσεις αγγίζουν:

- 62 πλοία (40 δεξαμενόπλοια και 22 containerships), με συνολική μεταφορική ικανότητα 3,5 εκατ. dwt

- 115 πρόσωπα και οντότητες, περιλαμβανομένων εταιρειών με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Ελβετία, την Κύπρο και τον Παναμά

- Ένα πετρελαϊκό τερματικό στην Κίνα, το Zhoushan Jinrun, που φέρεται να δέχεται ιρανικό αργό πετρέλαιο

Μεταξύ των 22 containerships, τα 16 ανήκουν στον στόλο της SeaLead, μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων παγκοσμίως, γεγονός που ενισχύει τις διεθνείς διαστάσεις της υπόθεσης.

Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στη Fractal Shipping, πρώην ονομασία της ελβετικής Progwin Shipping, που διαχειρίζεται ο Mathieu Philippe, υπήκοος Γαλλίας και Ηνωμένου Βασιλείου. Η εταιρεία αναδείχθηκε σε σημαντικό παίκτη στη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου μετά τις κυρώσεις του 2022–2023, αποκτώντας σε χρόνο-ρεκόρ έναν στόλο γερασμένων δεξαμενόπλοιων, που φέρονται να αξιοποιήθηκαν για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες του δικτύου Shamkhani.
Η Progwin είχε και παρουσία στο Ντουμπάι, ενώ η θυγατρική της είχε ήδη τιμωρηθεί με κυρώσεις από το Ηνωμένο Βασίλειο το 2024.

Οι αρχές εντόπισαν επίσης και εταιρείες παροχής υπηρεσιών σύστασης εταιρειών, όπως οι:

- G M C G Shipping LLC (ΗΑΕ)

- GMCG Ltd (Κύπρος)

- International Shipping Bureau LLC (ΗΑΕ)

- GMCG Holding Corp (Παναμάς)

Αυτές οι εταιρείες, σύμφωνα με τις αρχές, βοήθησαν στη δημιουργία προσχηματικών εταιρειών, όπως η Neo Shipping Inc (Marshall Islands), προκειμένου να αποκρύψουν τους πραγματικούς δικαιούχους και τη σύνδεση με το ιρανικό καθεστώς.

Οικονομική και γεωπολιτική διάσταση

Η υπόθεση Shamkhani δείχνει πώς συνδέονται στελέχη του ιρανικού καθεστώτος με παγκόσμιες ναυτιλιακές ροές, χρησιμοποιώντας offshore δίκτυα, ανώνυμες εταιρείες και γεωπολιτική ασυλία για να αποφεύγουν τον εντοπισμό. Ο ίδιος ο πατέρας του Hossein, ο Ali Shamkhani, είχε τραυματιστεί πρόσφατα σε απόπειρα δολοφονίας από το Ισραήλ, κατά τον 12ήμερο πόλεμο Ιράν–Ισραήλ.

Η στοχευμένη επίθεση της Ουάσιγκτον θεωρείται το ισχυρότερο χτύπημα κατά του ιρανικού ναυτιλιακού δικτύου εδώ και επτά χρόνια. Είναι η τέταρτη φορά που οι ΗΠΑ στοχεύουν κινεζικό πετρελαϊκό τερματικό από την έναρξη της καμπάνιας "Maximum Pressure 2.0”.

Παράλληλα, η αμερικανική κυβέρνηση εξέδωσε γενική άδεια για περιορισμένες συναλλαγές με ορισμένα από τα μπλοκαρισμένα πρόσωπα και πλοία μέχρι την 1η Οκτωβρίου 2025, ώστε να δοθεί χρόνος συμμόρφωσης σε διεθνείς παίκτες.