Του Γιώργου Σ. Σκορδίλη

Η ψηφιοποίηση των λιμανιών δεν είναι πλέον ζήτημα επιλογής, αλλά αναγκαιότητας. Ήδη από τον Ιανουάριο του 2024, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (IMO) έθεσε σε ισχύ την υποχρεωτική εφαρμογή της λεγόμενης Maritime Single Window — μιας ενιαίας, ψηφιακής πλατφόρμας για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ πλοίων και λιμενικών αρχών.

Το μέτρο αυτό δεν είναι γραφειοκρατική λεπτομέρεια: είναι ένας καταλύτης για τη συνολική αναμόρφωση του παγκόσμιου συστήματος λιμανιών. Με στόχο την επιτάχυνση των διαδικασιών άφιξης, παραμονής και αναχώρησης πλοίων, το νέο πλαίσιο ανοίγει τον δρόμο για λιμάνια πιο έξυπνα, αποδοτικά και οικολογικά.

Το χάος της επικοινωνίας στα παραδοσιακά λιμάνια

Ακόμη και σήμερα, πολλά μικρά και μεσαία λιμάνια βασίζονται σε ένα κράμα παρωχημένων συστημάτων επικοινωνίας: ραδιοσυχνότητες, email, τηλέφωνα — και, ναι, ακόμη και φαξ. Αυτός ο κατακερματισμός δημιουργεί χάσματα στην πληροφόρηση, καθυστερήσεις και έλλειψη συντονισμού, ειδικά σε περιπτώσεις όπου ένα πλοίο προκαλεί συμφόρηση στο δίαυλο ή στη λεκάνη ελιγμών.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η ανάγκη για διαφάνεια, συντονισμό και ταχύτητα γίνεται επιτακτική. Και εκεί μπαίνουν τα Port Community Systems (PCS).

Τα PCS είναι ηλεκτρονικές πλατφόρμες που συνδέουν όλα τα κρίσιμα μέρη ενός λιμανιού: λιμενικές αρχές, ναυτιλιακές εταιρείες, τελωνεία, υπηρεσίες μετανάστευσης και άλλα. Η λειτουργία τους δεν περιορίζεται στη διακίνηση πληροφοριών· στοχεύουν στον εκσυγχρονισμό της λιμενικής λειτουργίας, στην κατάργηση της γραφειοκρατίας και στη διευκόλυνση του εμπορίου με βάση πρότυπα.

Ένα λειτουργικό PCS μειώνει τον χρόνο αγκυροβόλησης και παραμονής των πλοίων, ελαττώνει τις εκπομπές, επιταχύνει τον εκτελωνισμό και αυξάνει την προβλεψιμότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας. Όλα αυτά επιτυγχάνονται μέσω της συγχρονισμένης ροής δεδομένων σε πραγματικό χρόνο, αξιοποιώντας AIS (Automatic Identification System), ναυτικούς χάρτες, αισθητήρες, αλλά και πληροφορίες από την οδική και σιδηροδρομική κυκλοφορία.

Για μικρότερα λιμάνια, η λύση PCS as a Service (aaS) προσφέρει ακόμη περισσότερα: μια οικονομικά βιώσιμη πλατφόρμα με συνεχή υποστήριξη, αναβαθμίσεις, συμμόρφωση με κανονισμούς και ενισχυμένη κυβερνοασφάλεια.

Το μέλλον, όμως, δεν σταματά στο PCS. Ένα ακόμη καινοτόμο εργαλείο είναι τα "ψηφιακά δίδυμα” – τρισδιάστατα ψηφιακά αντίγραφα των λιμενικών εγκαταστάσεων, τα οποία λειτουργούν σε πραγματικό χρόνο.

Με αυτά, οι λιμενικές αρχές μπορούν να προσομοιώνουν σενάρια, να οργανώνουν νέες επενδύσεις, να αναλύουν περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να σχεδιάζουν προληπτική συντήρηση. Επιπλέον, μπορούν να βελτιστοποιήσουν τη διαχείριση φορτίων, τον προγραμματισμό ελλιμενισμού και την αξιοποίηση των υποδομών.

Τα ψηφιακά δίδυμα προσφέρουν επίσης προσομοιώσεις κρίσεων – από φυσικές καταστροφές μέχρι τρομοκρατικές απειλές – βελτιώνοντας έτσι την ετοιμότητα και την ασφάλεια των λιμένων.

Όπως τονίζει ο Uwe Jasnoch της Hexagon, "εκείνα τα λιμάνια που θα επενδύσουν τώρα στην ψηφιοποίηση θα είναι τα μόνα που θα μπορούν να επιβιώσουν στο τοπίο της παγκόσμιας ναυτιλίας του αύριο".

Η ενοποίηση τεχνολογιών, η αυτοματοποίηση και η στρατηγική αξιοποίηση των δεδομένων δεν είναι πολυτέλεια, αλλά προϋπόθεση για βιώσιμη ανάπτυξη.