Για "μια ιστορική εποχή" έκανε λόγο στον χαιρετισμό του ο κ. Συμεών Τσομώκος, ανοίγοντας το πρόγραμμα της δεύτερης ημέρας του συνεδρίου "η Καμπύλη της Μεταπολίτευσης" που διοργανώνει ο Κύκλος Ιδεών για την επέτειο των πενήντα ετών από την Μεταπολίτευση /της  Μεταπολίτευσης.

Όπως είπε χαρακτηριστικά, "είναι προφανές ότι οι Έλληνες είμαστε ικανοί για το καλύτερο και το χειρότερο", ενώ τόνισε ότι "έχει ξεκινήσει μια ιστορική εποχή" με τις γεωπολιτικές εξελίξεις και τους δύο πολέμους που έχουν ξεκινήσει στη "γειτονιά μας".

Η δεύτερη ημέρα, Δευτέρα 13 Μαΐου, είναι αφιερωμένη στην ιστορική, θεσμική, διεθνοπολιτική και κοινωνιολογική προσέγγιση της Μεταπολίτευσης. Η πρώτη θεματική αφορά  τις τομές  και τις συνέχειες της Μεταπολιτευτικής περιόδου. Θα επιχειρηθεί να αξιολογηθούν τα διεθνή και εγχώρια ορόσημα που τέμνουν την πεντηκονταετία.

Η δεύτερη θεματική ταυτίζεται με το ερώτημα αν εξακολουθεί να ισχύει το θεσμικό θεμέλιο της Μεταπολίτευσης που δεν εξαντλείται στα γεγονότα του 1974 και στη θέσπιση του Συντάγματος του 1975 αλλά περιλαμβάνει και πολλές άλλες πτυχές που φτάνουν μέχρι και το δημοψήφισμα του 2015.

Η τρίτη θεματική ανήκει στο "καταγωγικό τραύμα" της Μεταπολίτευσης που είναι προφανώς η στρατιωτική ήττα στην Κύπρο και καλείται να απαντήσει στο ερώτημα πώς αυτό επηρεάζει μέχρι σήμερα την εθνική στρατηγική.

Η τέταρτη θεματική αφορά την αναζήτηση του "πολιτικού γονιδιώματος" της Μεταπολίτευσης, τις μνήμες, τα σύνδρομα, τους μύθους, τα στερεότυπα, τις αλληλεπιδράσεις που χαρακτηρίζουν την περίοδο και συνεπώς την ελληνική κοινωνία και την εθνική ταυτότητα. Η δεύτερη ημέρα κλείνει με μια συζήτηση για το ελληνικό τραγούδι ως "σώμα" στο οποίο αποτυπώνεται η πεντηκονταετία της Μεταπολίτευσης.

Κύκλος ΙΙ. Τομές και συνέχειες της Μεταπολιτευτικής περιόδου: Διεθνή και εγχώρια ορόσημα 

 

Η Μεταπολίτευση μπορεί να είναι μια στιγμή αλλά παράλληλα και μια εποχή σημείωσε ο Ομότιμος Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Γιάννης Βούλγαρης ενώ πρόσθεσε ότι υπάρχει μια αμφισημία ως προς τη διάρκειά της.

Από την πλευρά του ο πολιτικός επιστήμονας και συγγραφέας κ. Τάκης Παππάς που θεωρείται υπέρμαχος της θεωρίας ότι η περίοδος της Μεταπολίτευσης έχει κλείσει, σημείωσε ότι οι βασικοί πυλώνες του πολιτικού συστήματος που μέχρι σήμερα ισχύει ήταν τρεις: Η κοινοβουλευτική Δημοκρατία, ο πολιτικός φιλελευθερισμός και ο Ευρωπαϊκός προσανατολισμός της χώρας. Τόνισε ότι το 1979 η "μεταπολίτευση έχει ολοκληρωθεί στην Ελλάδα τυπικά και θεσμικά, αλλά όχι πολιτικά".

Η κ. Χριστίνα Κουλούρη, Καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, Πρύτανις Παντείου Πανεπιστημίου, αναφέρθηκε στο ενδιαφέρον γεγονός που ένα πολιτικό γεγονός δεν θεωρείται ολοκληρωμένο πριν από την παρέλευση τόσο μεγάλου χρονικού διαστήματος που μπορεί να αγγίξει ακόμα και έναν αιώνα, κάνοντας μια αναφορά στην Ελληνική Επανάσταση που "ολοκληρώθηκε" το 1922. Όπως είπε χαρακτηριστικά ένας λόγος είναι ότι "δεν θέλουμε να τελειώσει".

"Η αρχή, το τέλος και τα νοήματα της Μεταπολίτευσης είναι ένα σύνθετο ζήτημα καθώς αποτελούν τμήμα της ιστορίας του παρόντος χρόνου" υποστήριξε η κ. Έφη Γαζή, Καθηγήτρια Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

Ο  Διευθυντής Ερευνών ΚΕΙΝΕ στην Ακαδημία Αθηνών κ. Σωτήρης Ριζάς σημείωσε ότι η Μεταπολίτευση ολοκληρώθηκε το 1989-1990 που λίγο πολύ έχουν λυθεί τα πολιτειακά ζητήματα και έχει γίνει μια αναδιανομή πλούτου το εσωτερικό της χώρας ενώ συμπίπτει με το τέλος του ψυχρού πολέμου. 

Τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος Σια Κοσιώνη. 

Κύκλος ΙΙΙ. Ισχύει το θεσμικό θεμέλιο της Μεταπολίτευσης; 

Ο Ομότιμος Καθηγητής του ΕΚΠΑ κ. Νίκος Αλιβιζάτος αναφέρθηκε σε τρεις ενότητες: Ποιες ήταν οι μεγάλες προκλήσεις το 1974 και αν ανταποκριθήκαμε, ο απολογισμός μιας διαδρομής και τέλος, ποιες είναι οι μεγάλες προκλήσεις το 2024. 

Στα συνταγματικά θεμέλια της Μεταπολίτευσης αναφέρθηκε ο Καθηγητής Δικαίου και Διοίκησης στο ΕΑΠ κ. Μπάμπης Ανθόπουλος σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι δεν υπάρχει στην κουλτούρα της Μεταπολίτευσης η ιδέα ότι η το συνταγματικό Δίκαιο είναι το Δίκαιο των νικητών έναντι των ηττημένων αλλά ούτε καν ότι είναι το Δίκαιο της πλειοψηφίας έναντι της μειοψηφίας. 

Η κ. Λίνα Παπαδοπούλου, Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου στο ΑΠΘ τόνισε ότι η θεσμική συνταγματική κορύφωση της κατάρρευσης του μεταπολιτευτικού, συνταγματικού και δημοκρατικού τοπίου είναι το "ψευδοδημοψήφισμα του 2015, ενός δημοψηφίσματος "τρολιά" που όχι μόνο δεν ολοκληρώνει τη Δημοκρατία αλλά υποσκάπτει το θεσμό.  

Από την πλευρά του, ο Ιστορικός, υπεύθυνος των Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη κ. Τάσος Σακελλαρόπουλος σημείωσε μεταξύ άλλων ότι ο πολιτικός ρόλος του στρατού οφείλεται στον Ελευθέριο Βενιζέλο για να ελέγξει το βασιλικό κράτος και να μπορέσει να δημιουργήσει το δικό του στρατό εκτός της σχολής των Ευελπίδων. 

Ο κ. Αντώνης Καραμπατζός,  Καθηγητής Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ, υποστήριξε ότι στην περίοδο του μνημονίου η χώρα δοκιμάστηκε και άντεξε και θεσμικά και πολιτικά, ωστόσο έγιναν κάποιες εκπτώσεις. 

Τέλος η Eπίκουρη Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου της Νομικής σχολής στο ΕΚΠΑ κ. Βασιλική Χρήστου τόνισε ότι το απώτερο συνταγματικό θεμέλιο της μεταπολίτευσης είναι η Δημοκρατική Αρχή με μια συγκεκριμένη μορφή που συνοψιστεί στον όρο πολιτική ελευθερία. 

Τη συζήτηση συντόνισαν οι δημοσιογράφοι, Δήμητρα Κρουστάλλη & Αντώνης Παπαγιαννίδης

Κύκλος IV. Το καταγωγικό τραύμα της Μεταπολίτευσης και η εθνική στρατηγική 1974-2024

Η Δημοκρατία στην Ελλάδα επανήλθε μετά και από εξαιτίας μιας τρομερής καταστροφής που επήλθε στην Κύπρο που δημιούργησε ένα σύνδρομο ήττας επεσήμανε ο Γενικός Γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής και Καθηγητής ΕΚΠΑ κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου.

Για μια συνάντηση της ιστορίας, της πολιτικής και του Δικαίου τα τελευταία 100 χρόνια από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους με τη συνθήκη της Λωζάνης έκανε λόγο στην τοποθέτησή του ο Ομ. Καθηγητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεσμών, Πάντειο Πανεπιστήμιο, π. Μόνιμος Αντιπρόσωπος, Συμβούλιο της Ευρώπης κ. Στέλιος Περράκης.

Η κ. Ινώ Αφεντούλη, Εκτελεστική Διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου, π. στέλεχος της Διεθνούς Γραμματείας του ΝΑΤΟ, τόνισε ότι η Εθνική Στρατηγική που ακολουθήθηκε ήταν επιτυχής καθώς όπως είπε οδήγησε την χώρα μας να γίνει μέλος της ΕΕ, μέλος της ΟΝΕ, οδήγησε την Κύπρο να γίνει μέλος της ΕΕ. Πρόσθεσε ότι οδήγησε την Ελλάδα να έχει πάλι στρατηγικές σχέσεις με ΗΠΑ και Ισραήλ. 

Από την πλευρά του ο κ. Ιωάννης Χάλκος, Μεταδιδακτορικός ερευνητής στο ΕΚΠΑ, υποστήριξε ότι ο κύκλος της Μεταπολίτευσης καθορίζεται σε τεράστιο βαθμό από την τουρκική απειλή. 

Η Αν. Καθηγήτρια Σύγχρονης Ιστορίας, Πανεπιστήμιο του Sheffield κ. Ειρήνη Καραμούζη κάνοντας μια ιστορική αναδρομή της Ελλάδος στην ΕΕ, ανέφερε ότι η μεγάλη πρόκληση για τη χώρα μας είναι να ξεπεράσουμε το φαύλο κύκλο που εμείς δημιουργούμε κάποιες αποτυχίες μας. 

Τη συζήτηση συντόνισε ο Δημοσιογράφος κ. Χρήστος Μιχαηλίδης. 

Παρέμβαση Ιωάννη Κασουλίδη, πρώην Υπουργού Εξωτερικών της Κύπρου

Το Κυπριακό δεν το αντιμετωπίζει η χώρα μας ως ένα διμερές ζήτημα αλλά ως ένα διεθνές ζήτημα τόνισε ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος λίγο πριν την παρέμβαση του κ. Ιωάννη Κασουλίδη του πρώην Υπουργού Εξωτερικών της Κύπρου.

Ο κ. Κασουλίδης εξήγησε γιατί στην Κύπρο υπήρξε στασιμότητα στο Κυπριακό αυτά τα τελευταία πενήντα χρόνια και δεν εμφανίστηκε αισιόδοξος για τις σημερινές εξελίξεις γιατί δεν υπάρχουν - όπως είπε- εκείνοι που έχουν την πολιτική βούληση και για τις δύο πλευρές για την αναβίωση των προσπαθειών για την επίλυση του Κυπριακού. 

Κύκλος V. Το πολιτικό γονιδίωμα της Μεταπολίτευσης: μνήμες, σύνδρομα, μύθοι, στερεότυπα, αλληλεπιδράσεις 

Στο πρώτο πάνελ αυτού του κύκλου, ο Ομότιμος Καθηγητής Κοινωνιολογίας στο ΕΚΠΑ κ. Κωνσταντίνος Τσουκαλάς συνομιλώντας με τον δημοσιογράφο Παύλο Τσίμα, υποστήριξε ότι ο όρος Μεταπολίτευση είναι εσφαλμένος καθώς όπως είπε χαρακτηριστικά "δεν σημαίνει τίποτα ο όρος". Ως προς το πρόσημο του προσδιορισμού το "Μετά" σηματοδοτεί τη μεγάλη δυσκολία εκείνου που θέλει να προσδιορίσει κάτι νέο χωρίς όμως να μπορεί το προσδιορίσει ακριβώς.  

Στο δεύτερο πάνελ του κύκλου,  ο Αν. Καθηγητής Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ κ. Παναγής Παναγιωτόπουλος προσέγγισε τη Μεταπολίτευση μέσα από το "ιδιωτικό συναίσθημα" εξηγώντας ότι ο εκδημοκρατισμός δεν είναι μόνο μια διεύρυνση δικαιωμάτων αλλά και ένας βαθύτερος μετασχηματισμός συναισθημάτων και ευαισθησιών. 

Από την πλευρά του ο Κωστής Κορνέτης, Επίκουρος Καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο  Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης σημείωσε ότι υπάρχουν δύο είδη μεταπολίτευσης, αυτή από τα πάνω που είναι συνδεδεμένη με τη φιγούρα του Κωνσταντίνου Καραμανλή και την Μεταπολίτευση από τα κάτω, τη Ριζοσπαστική Μεταπολίτευση, μια λαϊκή αντιπολίτευση σε μια ευθεία αντίστιξη με την από τα πάνω.