Διοίκηση μέσω καινοτομίας στο Δημόσιο

Του Δημήτρη Κατσαγάνη

Νομοσχέδιο με το οποίο ανοίγει το δρόμο στην εισαγωγή καινοτομιών στο Δημόσιο με βάση προτάσεις των ίδιων των δημοσίων υπαλλήλων έθεσε χθες σε δημόσια διαβούλευση ο Υπουργός Εσωτερικών κ. Μάκης Βορίδης.

Στόχος είναι ο συντονισμός όλων των φορέων του Δημοσίου για τον σχεδιασμό πρωτοτύπων και την ανάπτυξη καινοτομιών, ώστε να παρέχονται αποτελεσματικές δημόσιες υπηρεσίες στους πολίτες που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας.

Πιο αναλυτικά, το νομοσχέδιο Βορίδη προβλέπει τα ακόλουθα:

1. Σκοπός

Σκοπός του παρόντος Μέρους είναι ο συντονισμός και η υποστήριξη των φορέων της Κεντρικής Δημόσιας Διοίκησης (πχ Υπουργεία), των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.), που εποπτεύονται από αυτούς, καθώς και των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) α’ και β’ βαθμού και των Ν.Π.Δ.Δ. τους, για τον σχεδιασμό πρωτοτύπων και την ανάπτυξη καινοτομιών, ώστε να παρέχονται αποτελεσματικές δημόσιες υπηρεσίες στους πολίτες που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας.

2. Αντικείμενο

Αντικείμενο του παρόντος Μέρους είναι:

- η θέσπιση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Καινοτομία στον δημόσιο τομέα, των Προγραμμάτων Επιτάχυνσης Καινοτομίας και των Εργαστηρίων Καινοτομίας δημόσιου τομέα, των Βραβείων Καινοτομίας δημόσιου τομέα, καθώς και του Εθνικού διαγωνισμού Πρωτοτύπων και Καινοτομίας,
- η ανάπτυξη πληροφοριακού συστήματος για την καινοτομία,
- η λειτουργία του Αποθετηρίου Πρακτικών Καινοτομίας δημόσιου τομέα.

3. Πεδίο εφαρμογής

Το παρόν Μέρος εφαρμόζεται στους φορείς της Κεντρικής Δημόσιας Διοίκησης, τα Ν.Π.Δ.Δ που εποπτεύονται από αυτούς, καθώς και στους Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού και τα Ν.Π.Δ.Δ. τους.

4. Ορισμοί

Για την εφαρμογή του παρόντος Μέρους ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί:

- "Καινοτομία": η ανάπτυξη μιας νέας ή βελτιωμένης διαδικασίας, ενός νέου ή βελτιωμένου προϊόντος ή υπηρεσίας που διαφέρουν σημαντικά από προηγούμενη διαδικασία, προϊόν ή υπηρεσία και γίνονται διαθέσιμα σε πιθανούς χρήστες, όπως τους υπαλλήλους του δημόσιου τομέα, όταν μια καινοτομία αφορά στη βελτίωση μιας εσωτερικής διαδικασίας, τις δημόσιες οργανώσεις όταν μια καινοτομία επιδρά στη λειτουργία μιας άλλης δημόσιας οργάνωσης και τους πολίτες ή τις επιχειρήσεις ή τίθενται σε λειτουργία, και τα οποία δημιουργούν προστιθέμενη αξία για τη δημόσια οργάνωση, τη δημόσια διοίκηση, τους χρήστες των καινοτομιών και την κοινωνία γενικότερα.

- "Πρωτότυπο": η ανάπτυξη ενός αυθεντικού μοντέλου που βασίζεται σε μια ιδέα, στο οποίο ενσωματώνονται όλα τα τεχνικά χαρακτηριστικά και τα αναμενόμενα αποτελέσματα της προτεινόμενης καινοτομίας.

5. Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Καινοτομία στον Δημόσιο Τομέα

Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Καινοτομία στον Δημόσιο Τομέα (εφεξής Ε.Σ.Δ.Κ.) περιλαμβάνει οριζόντιες δράσεις, παρεμβάσεις και πρωτότυπα έργα και καταρτίζεται από τη Γενική Γραμματεία Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα του Υπουργείου Εσωτερικών, η οποία ορίζεται Συντονιστής του Συστήματος Καινοτομίας.

Η Γενική Γραμματεία Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα είναι αρμόδια για την παρακολούθηση της προόδου υλοποίησης των δράσεων, του απολογισμού, της αξιολόγησης, της επικαιροποίησης και του ανασχεδιασμού του Ε.Σ.Δ.Κ., καθώς και για τον συντονισμό των ενεργειών για την υλοποίησή του με τη συνεργασία των συναρμόδιων φορέων.

Για την κατάρτιση του Ε.Σ.Δ.Κ. λαμβάνονται υπόψη κείμενα εθνικών στρατηγικών σε άλλα θεματικά αντικείμενα, καθώς και έργα ή δράσεις που περιλαμβάνονται στα Ετήσια Σχέδια Δράσης των δημοσίων φορέων.
Το Ε.Σ.Δ.Κ. είναι διετές και καταρτίζεται και επικαιροποιείται κατά το τελευταίο τρίμηνο του προηγούμενου έτους από το έτος υλοποίησης.

Το Ε.Σ.Δ.Κ. εγκρίνεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Για τον αποτελεσματικότερο συντονισμό της διαδικασίας εκπόνησης και επικαιροποίησης του Ε.Σ.Δ.Κ. δύναται να συστήνεται στο Υπουργείο Εσωτερικών Ομάδα Καινοτομίας.

Οι φορείς του δημοσίου που συμμετέχουν στην υλοποίηση δράσεων και έργων τα οποία έχουν συμπεριληφθεί στο Ε.Σ.Δ.Κ. υποχρεούνται να τα εντάσσουν στις στρατηγικές επιλογές, τις δράσεις και τους στόχους των Σχεδίων Δράσης που καταρτίζουν.

Τα Βραβεία Καινοτομίας Δημοσίου Τομέα και ο Εθνικός Διαγωνισμός Πρωτοτύπων και Καινοτομίας εντάσσονται ως οριζόντιες δράσεις στο Ε.Σ.Δ.Κ..
Στο πλαίσιο συμμετοχής των φορέων του δημοσίου στο Ε.Σ.Δ.Κ. η υποβολή προτάσεων καινοτομίας από αυτούς ορίζεται ως υποχρεωτικός στόχος για κάθε προϊστάμενο, αναφορικά με την εσωτερική οργάνωση και λειτουργία της οργανικής του μονάδας.

6. Ένταξη προτάσεων καινοτομίας στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Καινοτομία στον Δημόσιο Τομέα

Για την ένταξη προτάσεων στο Ε.Σ.Δ.Κ., η Γενική Γραμματεία Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα δημοσιεύει στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών πρόσκληση το πρώτο τρίμηνο του τελευταίου έτους εφαρμογής του Ε.Σ.Δ.Κ., με την οποία καθορίζονται τα πεδία προτεραιότητας για την υποβολή προτάσεων καινοτομίας, η διαδικασία και ο τρόπος υποβολής τους, οι όροι, τα κριτήρια και η διαδικασία αξιολόγησής τους.

Οι φορείς του δημοσίου σχεδιάζουν προτάσεις καινοτομίας σύμφωνα με τον Οδηγό Καινοτομίας και τις υποβάλλουν προς αξιολόγηση στη Διεύθυνση Καινοτομίας Δημόσιου Τομέα.

Η Διεύθυνση Καινοτομίας Δημοσίου Τομέα αξιολογεί τις προτάσεις σύμφωνα με τον Οδηγό Καινοτομίας και τη σχετική πρόσκληση και εισηγείται στον Συντονιστή του Συστήματος Καινοτομίας, προκειμένου ο τελευταίος να αποφασίσει για την ένταξή τους ή μη στο Ε.Σ.Δ.Κ..

Οι προτάσεις καινοτομίας που εντάσσονται στο Ε.Σ.Δ.Κ. σύμφωνα με το παρόν συνιστούν πρωτότυπα έργα και υπάγονται στο Πρόγραμμα Επιτάχυνσης Καινοτομίας.

Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών εκδίδεται Οδηγός Καινοτομίας που συνιστά υπόδειγμα και περιλαμβάνει τις κατευθυντήριες γραμμές για τον σχεδιασμό και την υποβολή προτάσεων καινοτομίας από τους φορείς του δημοσίου, με απώτερο στόχο την ένταξή τους στο Ε.Σ.Δ.Κ..

7. Προγράμματα Επιτάχυνσης Καινοτομίας και Εργαστήρια Καινοτομίας Δημόσιου Τομέα

Για την άμεση ανάπτυξη των πρωτοτύπων που εντάσσονται στο Ε.Σ.Δ.Κ. και την κατά προτεραιότητα υλοποίησή τους εφαρμόζονται Προγράμματα Επιτάχυνσης Καινοτομίας.

Για τη διάδοση της καινοτομίας στον δημόσιο τομέα και την επίτευξη συνεργασίας μεταξύ των φορέων του δημοσίου στο πεδίο της καινοτομίας υλοποιούνται Εργαστήρια Καινοτομίας.

Τα Προγράμματα και τα Εργαστήρια υλοποιούνται από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας, Έρευνας και Καινοτομίας του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, σύμφωνα με τις οδηγίες της Γενικής Γραμματείας Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα.

8. Πληροφοριακό Σύστημα για την Καινοτομία στον δημόσιο τομέα

Στη Γενική Γραμματεία Ανθρώπινου Δυναμικού Δημοσίου Τομέα αναπτύσσεται πληροφοριακό σύστημα με την ονομασία "Κεντρικό Σύστημα Διαχείρισης Γνώσης και Ανοικτής Καινοτομίας Δημοσίου Τομέα", προκειμένου να υποστηρίζει το Σύστημα Καινοτομίας.

9. Αποθετήριο Πρακτικών Καινοτομίας Δημόσιου Τομέα – Πιστοποίηση

Το Αποθετήριο Πρακτικών Καινοτομίας Δημόσιου Τομέα αποτελεί ψηφιακή βιβλιοθήκη που αναπτύσσεται εντός του Πληροφοριακού Συστήματος, με σκοπό τη συγκέντρωση και διαμοίραση της γνώσης των καλών πρακτικών καινοτομίας που εφαρμόζουν οι φορείς του δημόσιου τομέα.

Οι καλές πρακτικές καινοτομίας εντάσσονται στο Αποθετήριο Πρακτικών Καινοτομίας Δημόσιου Τομέα εφόσον πιστοποιηθούν από τη Διεύθυνση Καινοτομίας Δημόσιου Τομέα του Υπουργείου Εσωτερικών κατόπιν αξιολόγησής τους.

Οι πιστοποιημένες καινοτομίες του Αποθετηρίου Καινοτομιών Δημοσίου Τομέα αναγνωρίζονται ως καλές καινοτόμες πρακτικές για τη δημόσια διοίκηση και μπορούν να συμμετέχουν με ειδική σήμανση σε εθνικούς και διεθνείς διαγωνισμούς.

10. Βραβεία Καινοτομίας Δημόσιου Τομέα

Θεσπίζονται τα Βραβεία Καινοτομίας Δημόσιου Τομέα που διοργανώνονται από το Υπουργείο Εσωτερικών ανά διετία με σκοπό τη βράβευση διακεκριμένων καινοτομιών.

Στα Βραβεία Καινοτομίας Δημόσιου Τομέα συμμετέχουν οι φορείς δημοσίου για τις καινοτομίες που έχουν ενταχθεί στο Αποθετήριο Πρακτικών Καινοτομίας Δημόσιου Τομέα μέχρι 2 έτη πριν από την ημερομηνία διεξαγωγής των Βραβείων και έως έναν (1) μήνα πριν την ως άνω ημερομηνία.

Η διαδικασία συμμετοχής στα Βραβεία Καινοτομίας Δημόσιου Τομέα και τα κριτήρια βράβευσης καθορίζονται με τη σχετική πρόσκληση της Γενικής Γραμματείας Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα.

11. Εθνικός Διαγωνισμός Πρωτοτύπων και Καινοτομίας

Θεσπίζεται Εθνικός Διαγωνισμός Πρωτοτύπων και Καινοτομίας με σκοπό την ανάδειξη πρωτότυπων σε σημαντικά πεδία της δημόσιας διακυβέρνησης.

Στον Εθνικό Διαγωνισμό Πρωτοτύπων και Καινοτομίας μπορούν να συμμετέχουν δημόσιοι υπάλληλοι από τους φορείς του δημοσίου, μεμονωμένα ή σε ομάδες.

Η διαδικασία συμμετοχής στον Εθνικό Διαγωνισμό Πρωτοτύπων και Καινοτομίας και τα κριτήρια βράβευσης, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για τη διεξαγωγή του καθορίζονται με την πρόσκληση της Γενικής Γραμματείας Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου.

Τα πρωτότυπα που βραβεύονται από τον Εθνικό Διαγωνισμό Πρωτοτύπων και Καινοτομίας συγκεντρώνονται στο πληροφοριακό σύστημα του άρθρου 8 και δύναται να ενταχθούν στο Ε.Σ.Δ.Κ. με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα.

12. Οργανικές μονάδες για την καινοτομία στο Υπουργείο Εσωτερικών

Στη Γενική Διεύθυνση Δημοσίων Οργανώσεων της Γενικής Γραμματείας Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα του Υπουργείου Εσωτερικών λειτουργεί Διεύθυνση Καινοτομίας Δημόσιου Τομέα, στην οποία υπάγονται τα εξής Τμήματα:

- Τμήμα Παρατηρητηρίου Καινοτομίας Δημοσίου Τομέα,
- Τμήμα Προγραμματισμού και Αξιολόγησης Καινοτόμων Έργων και
- Τμήμα Ανάπτυξης, Διαχείρισης και Παρακολούθησης Καινοτομίας.