Δευτέρα, 30-Ιαν-2023 07:30
Οι νέες ποινές για το ψηφιακό "πόθεν έσχες": Πλημμέλημα ή κακούργημα ανάλογα με το ύψος της αδήλωτης περιουσίας

Του Παναγιώτη Στάθη
Μέσω νέας ψηφιακής πλατφόρμας που δημιουργείται θα υποβάλλονται τα πόθεν έσχες από τούδε και στο εξής υποβολής, ενώ ενοποιούνται σε ένα όργανο οι υπηρεσίες ελέγχου. Θεσπίζεται ποσοτικός και όχι πλέον δειγματοληπτικός έλεγχος (στο 10% του συνόλου των δηλώσεων), ενώ θα γίνεται αυτόματα η άντληση των πιστοποιητικών, χωρίς εμπλοκή των υπόχρεων.
Το νέο σχέδιο του ψηφιακού πόθεν έσχες, το νέο ποινολόγιο για παραβάσεις σχετικά με την υποβολή του, παρουσιάζεται οσονούπω ως νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης και είχε αποφασιστεί προ καιρού, αφού είναι ενταγμένο στις μεταρρυθμίσεις του Ταμείου Ανάκαμψης (δεν χρηματοδοτείται) και είχε παρουσιαστεί στο Υπουργικό Συμβούλιο που έγινε στα τέλη Αυγούστου.
Αποτελεί μάλιστα μία από τις συστάσεις της έκθεσης της επιτροπής για το Κράτος Δικαίου στη χώρα µας και έχει, μάλιστα, τεθεί ως ορόσημο για την εκταμίευση ποσών από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το πόθεν έσχες, κατά βάσιν ο ουσιαστικός και όχι τυπικός έλεγχος, είναι ζητούμενο αφού αποδείχτηκε (π.χ περιπτώσεις βουλευτών Πάτση και Χειμάρα) πως το σύστημα είναι ανεπαρκές και περίπου για τα "μάτια του κόσμου”. Η φιλοδοξία είναι ο έλεγχος του "πόθεν έσχες" για τους συνολικά 130.000 υπόχρεους να γίνει ουσιαστικός. Υπενθυμίζεται πως το πόθεν έσχες αφορά τον έλεγχο της περιουσίας κρατικών λειτουργών, αυτοδιοικητικών παραγόντων, δικαστικών και στρατιωτικών, γενικών γραμματέων, επικεφαλής κρατικού ελέγχου εταιρειών, δημοσιογράφων, αστυνομικών κ.λπ.
Ένα από τα βασικά προβλήματα είναι η πολυδιάσπαση των ελέγχων και κυρίως το γεγονός ότι υπάρχουν αυτήν τη στιγμή τέσσερις διαφορετικές αρχές: Άλλη υπηρεσία ελέγχει τους αστυνομικούς, άλλη τους πολιτικούς, άλλη τους δημοσιογράφους κ.λπ.
Η βασική καινοτομία είναι, λοιπόν, πως εφεξής θα αποφεύγεται η πολυδιάσπαση του ελεγκτικού έργου που υφίσταται σήμερα με τέσσερα ελεγκτικά όργανα, μέσω της αποκλειστικής αρμοδιότητας πλέον ενός μόνο οργάνου (της σημερινής Επιτροπής Ελέγχου του άρθρου 3Α του ν. 3213/2003).
- Κομβικό επίσης είναι ότι δημιουργείται ψηφιακή πλατφόρμα σε συνεργασία με το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής ώστε αφενός ο ελεγχόμενος θα υποβάλλει με ευκολία όλα τα δεδομένα της περιουσιακής του κατάστασης, όμως θα δίνει τη δυνατότητα και στην ελεγκτική αρχή να κάνει γρήγορο και αποτελεσματικό έλεγχο.
Παράλληλα, με το νομοσχέδιο:
- "τακτοποιείται" νομοθετικά το υφιστάμενο άτακτο, αποσπασματικό και εν τέλει δυσνόητο νομοθετικό πλαίσιο, εντάσσοντας τις σημερινές 49 περιπτώσεις υπόχρεων σε μόλις 13 εύληπτες κατηγορίες,
- παύει η αναχρονιστική και περιττή ταλαιπωρία των υπόχρεων να συλλέγουν οι ίδιοι τα στοιχεία της δήλωσης που είναι ευχερώς διαθέσιμα στο ελεγκτικό όργανο (βλ. ανάγκη λήψης βεβαιώσεων από κάθε τράπεζα για το υπόλοιπο των λογαριασμών, πιστωτικών καρτών κ.λπ.), δεδομένου ότι πλέον όλα τα αναγκαία στοιχεία της δήλωσης θα αποτυπώνονται αυτόματα στη δήλωση, μέσω των οικείων ηλεκτρονικών συστημάτων, με αποτέλεσμα ο υπόχρεος να αρκεί απλώς να συναινέσει για την υποβολή της,
- τίθενται σαφείς και μετρήσιμοι στόχοι, με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται η αύξηση του αριθμού των κατ’ έτος ελεγχομένων δηλώσεων, μέσω της εισαγωγής κριτηρίων που θέτει η Επιτροπή Ελέγχου και του ορισμού ελάχιστου ποσοστού (minimum πλαφόν) ελεγχομένων υποθέσεων. Πιθανότατα ο αριθμός (από δειγματοληπτικός) θα γίνει ποσοστιαίος και θα ανέβει στο επίπεδο του 10% των δηλώσεων,
- προβλέπεται για πρώτη φορά αυτοτελής υποχρέωση των συζύγων όσων προσώπων υπόκεινται σε έλεγχο "πόθεν έσχες", να υποβάλλουν σχετική δήλωση.
Μία από τις βασικές αλλαγές είναι και η αλλαγή του "ποινολογίου” για περιπτώσεις ελλιπούς ή ανακριβούς δήλωσης. Έτσι, αντιμετωπίζεται με ορθολογικό τρόπο η ποινική αντιμετώπιση των παραβάσεων της οικείας νομοθεσίας, ανάλογα με τη βαρύτητα και τη σημασία τους, σε αντίθεση με το υφιστάμενο καθεστώς, όπου για ήσσονος σημασίας παραβάσεις προβλέπονται δυσβάστακτες ποινές.
Εν ολίγοις:
- Προβλέπεται μόνον διοικητικό πρόστιμο σε περιπτώσεις ανακριβών δηλώσεων, όταν διαπιστωθεί ότι δεν υπήρχε μεταβολή της περιουσιακής κατάστασης, ενώ μέχρι σήμερα προβλεπόταν ποινική δίωξη και ποινή.
- Προβλέπεται ότι σε περίπτωση ψευδούς δήλωσης αν τα περιουσιακά στοιχεία που δεν δηλώθηκαν είναι πάνω από 300.000 ευρώ, η δίωξη θα είναι σε βαθμό κακουργήματος.
- Αν τα περιουσιακά στοιχεία που δεν δηλώθηκαν είναι κάτω από τις 300.000 θα διώκεται ως πλημμέλημα.