Του Κώστα Ράπτη

"Θα εργαστούμε εντατικά, με την ελπίδα να αποδώσουν οι συνομιλίες και να καταλήξουμε σε θετικά αποτελέσματα” δήλωσε ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης προσερχόμενος στο Παλάτι των Εθνών στη Γενεύη για τη σημερινή δεύτερη ημέρα των συνομιλιών με τον Mustafa Akinci για το Κυπριακό.

Η δήλωση μάλλον αποπνέει "συγκρατημένη απαισιοδοξία”, όπως δικαιολογείται και από τα διατρέξαντα κατά την πρώτη ημέρα των συνομιλιών. Άλλωστε, εμπιστευτικό έγγραφο που διανεμήθηκε στους πολιτικούς αρχηγούς και παρ' όλα αυτά διέρρευσε στην εφημερίδα "Σημερινή”, προκαλώντας εσωτερικές εντάσεις στην ελληνοκυπριακή αποστολή, καταγράφει 14 σοβαρά σημεία διαφωνιών στο περιουσιακό και άλλα 10 στο κεφάλαιο της διακυβέρνησης, με κορυφαίο βέβαια αυτό της εκ περιτροπής προεδρίας.

#CyprusTalks resumed @UNGeneva - @UNOG_DG & @EspenBarthEide welcomed @AnastasiadesCY and @MustafaAkinci_1 today pic.twitter.com/ruaYxoPMM1

— UN Geneva (@UNGeneva) January 9, 2017

Όμως, η πρώτη ημέρα, δεν είναι, ομολογουμένως, αυτή κατά την οποία οι δύο πλευρές πραγματικά θα άνοιγαν τα χαρτιά τους. Πόσω μάλλον, που κύρια επιδίωξη της τουρκικής πλευράς είναι η συζήτηση των διεθνών πτυχών του Κυπριακού (εγγυήσεις και ασφάλεια), να γίνει με ανοιχτές εσωτερικές πτυχές, ώστε να υπάρξει "πάρε-δώσε”. Σε διαφορετική περίπτωση, προορίζεται μόνο να χάσει από τα (έστω και παρανόμως) κεκτημένα.

Ούτως ή άλλως, το επίκεντρο της δράσης είχε μεταφερθεί τη Δευτέρα εκτός Γενεύης – με την τηλεφωνική επικοινωνία Erdogan-Τσίπρα, η οποία συμφωνήθηκε να επαναληφθεί την Τετάρτη, ώστε να διευκρινισθεί εάν οι δύο ηγέτες θα παραστούν στη διεθνή διάσκεψη της Γενεύης την Πέμπτη. Παράλληλα, συζητήθηκε και το ζήτημα των 8 Τούρκων αξιωματικών που μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου στη γείτονα ζήτησαν άσυλο στην Ελλάδα και η υπόθεσή τους; εκδικάζεται από σήμερα στην Ελλάδα. 

Είναι προφανές ότι ο Τούρκος πρόεδρος παζαρεύει σκληρά –και ότι ζητήματα όπως αυτό των οκτώ αξιωματικών βαραίνουν στην ατζέντα του περισσότερο από ό,τι 43 χρόνια διχοτόμησης της Κύπρου. Η εσωτερική κατάσταση της Τουρκίας παραμένει τεταμένη, η συνταγματική αναθεώρηση για τη μετατροπή του πολιτεύματος σε προεδρικό μόλις δρομολογήθηκε στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση και τον Απρίλιο επίκειται η διενέργεια δημοψηφίσματος. Σε αυτό το πλαίσιο, η αμφισβήτηση από οποιοδήποτε ευρωπαϊκό κράτος της ύπαρξης δημοκρατικών εγγυήσεων στην Τουρκία δεν γίνεται ανεκτή.

#Now: #Geneva, #ConferenceOnCyprus pic.twitter.com/012TVrsbby

— NikosChristodoulides (@Christodulides) January 8, 2017

Στη Γενεύη, τα νέα της συνομιλίας Erdogan-Τσίπρα έφεραν ένα ρεύμα ψυχρού αέρα, καθώς εκτιμάται ότι απομακρύνεται το ενδεχόμενο εκπροσώπησης της Ελλάδας και της Τουρκίας σε κορυφαίο επίπεδο και άρα "καταλυτικών” εξελίξεων. Οι εγγυήτριες δυνάμεις αναμένεται να παραστούν, το πιθανότερο, σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών, όπως είναι ήδη γνωστό ότι θα πράξει η Βρετανία. Ο Boris Johnson θα συνεπικουρείται από τον υφυπουργό του για τις Ευρωπαϊκές Υποθέσεις, sir Alan Duncan, ο οποίος, σημειωτέον, βρίσκεται ήδη στη Γενεύη, και πολυμελή ομάδα τεχνοκρατών. Μερικές φορές, το χαμηλότερο επίπεδο εκπροσώπησης υποκρύπτει μιαν εμπλοκή κάθε άλλο παρά περιορισμένη...

Το αντίθετο δείχνει να συμβαίνει με την Ε.Ε., την οποία θα εκπροσωπήσουν την Πέμπτη οι Jean-Claude Juncker και Federica Mogherini, διεκδικώντας έναν ρόλο που να αντιστοιχεί στην πρόβλεψη της Συνθήκης της Λισαβόνας (άρθρο 42 παράγραφος 7), ότι η Ένωση έχει ευθύνη για την ασφάλεια των κρατών-μελών της. 

Ωστόσο, η τουρκική πλευρά αντιδρά έντονα σε έναν αναβαθμισμένο ρόλο της Ε.Ε. - εξ ού και ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για το Κυπριακό Espen Barth Eide φρόντισε κατά την συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε το απόγευμα της Δευτέρας να ρίξει τους τόνους δια της "δημιουργικής ασάφειας” ως προς την ευρωπαϊκή αντιπροσωπεία.

Είναι όμως χαρακτηριστικό ότι περίπου την ίδια ώρα ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Mevlut Cavusoglu εξαπέλυε ολομέτωπη φραστική επίθεση, υποστηρίζοντας ότι "ένας από τους λόγους που μέχρι σήμερα έμεινε άλυτο το Κυπριακό είναι η ένταξη της μιας πλευράς στην Ε.Ε. χωρίς να υπάρξει μόνιμη λύση”. Παράλληλα πρόσθεσε: "Ενώ συνεχίζεται να χύνεται αίμα σε πολλά μέρη του κόσμου, ο λόγος που στην Κύπρο κυριαρχεί γαλήνη είναι οι αποτελεσματικές εγγυήσεις που διασφάλισε η Τουρκία. Αυτές οι εγγυήσεις δεν θα εγκαταλειφθούν. Όποιο και να είναι το αποτέλεσμα στη Γενεύη, εμείς έχουμε τη θέληση και την ικανότητα να μην αφήσουμε ανυπεράσπιστους τους Τουρκοκύπριους - για αυτό να μην έχει κανείς αμφιβολία”.

Σε μία συγκυρία κατά την οποία, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, η συντριπτική πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων ιεραρχεί την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων ως την πρώτη επιδίωξη και προϋπόθεση της επίλυσης του Κυπριακού, ενώ αντίθετα οι Τουρκοκύπριοι επιμένουν στην ανάγκη συνέχισης της στρατιωτικής παρουσίας της Τουρκίας, η ουσία του προβλήματος, όπως αυτό σφραγίστηκε από την εισβολή του 1974, έρχεται αναπότρεπτα στην επιφάνεια.