Του Χρήστου Ακρατόπουλου*

Non college degree whites, blue collar whites, TrampDemocrats είναι κάποιες από τις ορολογίες που διαβάσαμε στις αναλύσεις της επόμενης ημέρας των Εκλογών στις ΗΠΑ για το πώς κατάφερε ο Τραμπ να εκλεγεί Πρόεδρος. Όλες αυτές οι ορολογίες αφορούν σε ένα συγκεκριμένο target group ψηφοφόρων τους λευκούς χωρίς πτυχίο κολλεγίου δηλ. αυτούς που πριν 80 χρόνια θα ονομάζαμε εργατική τάξη ή πριν 10 χρόνια μεσαία τάξη στην Αμερική. Είναι οι άνθρωποι που από την πρώτη ψηφοφορία στις Προκριματικές των Ρεπουμπλικάνων τον στήριξαν και δημιούργησαν ένα πολύ δυναμικό κίνημα υπέρ του. Είναι όμως δυνατόν η εργατική τάξη στις ΗΠΑ να έδωσε την νίκη στον δεξιό Τραμπ; Οι μικρομεσαίοι; Οι απλοί εργαζόμενοι και μικροεπιχειρηματίες; Αυτοί που αποτελούσαν την ραχοκοκαλιά του Δημοκρατικού κόμματος τα τελευταία 25 χρόνια;

Πριν κάνουμε βαθυστόχαστες κοινωνικοπολιτικές και οικονομικές αναλύσεις πρέπει να δούμε κάτι πολύ πιο απλό. Πρέπει να καταλάβουμε πως λειτουργούν οι ψηφοφόροι εκεί στις εκλογές.

Το κύριο χαρακτηριστικό των εκλογών (όλων των εκλογών) στις ΗΠΑ είναι ότι ο πολίτης χρειάζεται να στηθεί στην ουρά και σε πολλές περιπτώσεις να περιμένει ακόμα και 2 ώρες έως ότου καταφέρει να ψηφίσει και μάλιστα σε εργάσιμη ημέρα. Όσο μεγαλύτερος είναι ο πληθυσμός μίας περιοχής τόσο μεγαλύτερη η ταλαιπωρία. Φανταστείτε στην Ελλάδα να βλέπαμε ουρές στα εκλογικά τμήματα όπως βλέπουμε π.χ. ουρές στις εφορίες ή στο ΙΚΑ. Υπάρχει βέβαια και η επιστολική ψήφος αλλά όχι σε όλες τις Πολιτείες.

 

 

Get out and vote είναι το σύνθημα κάθε καμπάνιας υποψήφιου ώστε να πάνε οι ψηφοφόροι να στηθούν στις ουρές. Άρα ποιος πάει να ψηφίσει; Όποιος πραγματικά θέλει να στηρίξει έναν υποψήφιο. Όποιος είναι πιο ενθουσιασμένος. Αυτή είναι η λέξη κλειδί στις Αμερικάνικες εκλογές.

Αν γυρίσουμε πίσω στο 1980 ο Ρήγκαν παρουσίασε τότε μία διαφορετική πλατφόρμα ιδεών στους Αμερικάνους και δημιούργησε ένα ολόκληρο κίνημα που τον στήριξε σε όλη την δεκαετία του ’80. Το 1992 ο Κλίντον κατάφερε και ενθουσίασε την Generation X κάνοντας πολύ "sexy” στους νέους της εποχής την συμμετοχή στις εκλογές. Το 2000 ο Μπους είχε την δική του συμμαχία με τους ευαγγελιστές που πήγαν μαζικά στις κάλπες. Αντίστοιχα ο Ομπάμα δημιούργησε ένα ξεχωριστό κύμα υποστήριξης μέσω των Social Media φέρνοντας εντυπωσιακά νούμερα ψηφοφόρων στην γενιά των Millenians, των νέων της εποχής.

Το κίνημα Τραμπ

Παρακολουθώντας τις καμπάνιες των 2 υποψηφίων Κλίντον και Τραμπ από τις προκριματικές κιόλας εκλογές μπορούμε να δούμε ποιος από τους δύο είχε δημιουργήσει το δικό του movement; Ποιος είχε τους πιο ενθουσιώδεις οπαδούς; Ποιοι θα στήνονταν πιο εύκολα 2 ώρες στην ουρά να ψηφίσουν; Η απάντηση είναι σαφώς οι ψηφοφόροι του Τραμπ.

Ο Τραμπ διέγνωσε ότι ένα πολιτικό ρεύμα εντός του Ρεπουμπλικανικού κόμματος αναπτυσσόταν. Οι Cultural Conservatives που έχουν ως ραχοκοκαλιά του ρεύματος αυτού τους non college degree whites. Είναι εξαγριωμένοι πολίτες με το σημερινό κατεστημένο, προτάσσουν την προστασία της αμερικάνικης κουλτούρας εντός των τειχών της χώρας και υποστηρίζουν τον οικονομικό προστατευτισμό ώστε να αντιμετωπιστεί η μετανάστευση της παραγωγής στο εξωτερικό που παρατείνει για τους ίδιους την οικονομική κρίση του 2008.

Ο Τραμπ με 2 κινήσεις τους εξέφρασε απόλυτα. Η πρώτη ήταν να φέρει το μεταναστευτικό στην κορυφή της ατζέντας του. Η δεύτερη να δηλώσει έξω από το εργοστάσιο της Ford στο Detroit του Michigan (σας θυμίζει κάτι η Πολιτεία αυτή;) ότι εάν μεταφερθεί το εργοστάσιο στο Μεξικό θα φορολογήσει τις εισαγωγές αυτών των αυτοκινήτων με 35%.

Έτσι τους ενέπνευσε, τους ενθουσίασε και τους έστειλε μαζικά στις κάλπες στις Προκριματικές εκλογές όπου κυριολεκτικά κατατρόπωσε 16 υποψήφιους στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα όσο και κυρίως το ίδιο το κατεστημένο του κόμματος. Αντιμετώπισε και κέρδισε το πανίσχυρο Tea Party που με εκπρόσωπο τον Κρουζ όλοι πίστευαν ότι είχε έρθει η ώρα του να υπερισχύσει στο κόμμα.

Από τότε δημιουργήθηκε ένα μαζικό δυναμικό κίνημα υπέρ που σάρωσε τα πάντα στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα.

Ο Τραμπ στην συνέχεια στόχευσε 4 Δημοκρατικές Πολιτείες - κλειδιά για την νίκη. Το Wisconsin το Michigan to Ohio και την Pennsylvania. Και οι 4 Πολιτείες έχουν υψηλά ποσοστά non college degree whites και αποτελούσαν την καρδιά της βιομηχανικής Αμερικής. Σήμερα έχουν μεγάλο οικονομικό πρόβλημα που το βιώνει κυρίως η μεσαία τάξη. Μην ξεχνάμε ότι μόλις πριν 3 χρόνια χρεοκόπησε το άλλοτε πλούσιο Detroit. Με κύρια υπόσχεση την κατάργηση της NAFTA και της ΤPP προσέγγισε όλο το εργατικό δυναμικό, όλη την μεσαία τάξη και υποσχέθηκε ότι αυτός θα φέρει την Αλλαγή. Ο δε δυναμικός του, απρόβλεπτος χαρακτήρας ενίσχυσε την πεποίθηση ότι όντως θα πραγματοποιήσει αυτά που υπόσχεται.

Ένα αντίστοιχο κίνημα με τα ίδια χαρακτηριστικά μία αντίστοιχη αντι-συστημική τάση – και πολύ περισσότερους νέους – εμφανίστηκε και στους Δημοκρατικούς με εκφραστή τον Sanders. Η τάση αυτή κατάφερε να φέρει 14 εκατομμύρια πολίτες υπέρ της στις προκριματικές εκλογές των Δημοκρατικών αν και δεν κατάφερε να κερδίσει την Κλίντον.

Η αντι-συστημική ψήφος ήταν άλλωστε το κύριο χαρακτηριστικό των φετινών εκλογών. Στις Προκριματικές εκλογές και των 2 κομμάτων ψήφισαν 57 εκατομμύρια πολίτες. Τα 27 εκατομμύρια αποφάσισαν αντι-συστημικά (Τραμπ – Σάντερς)!

Το κίνημα Sanders αποδυνάμωσε επικοινωνιακά την υποψηφιότητα Κλίντον ως εκφραστή της 8ετίας Ομπάμα. Το "Ναι ακόμα 4 χρόνια” δεν μπορούσε πια να το εκφράσει η Κλίντον.

Πώς κέρδισε τις εκλογές ο Τραμπ

1. Ο Τραμπ έφερε τους ψηφοφόρους του στις κάλπες.

Το 2016 ο Τραμπ πήρε 60 εκατομμύρια ψήφους. Οι αντίστοιχοι ψήφοι των Ρεπουμπλικάνων στις 2 προηγούμενες εκλογές ήταν πάλι 60 εκατομμύρια ψήφοι. Η διαφορά όμως ήταν στα δημογραφικά στοιχεία. Η πολύ μεγάλη αύξησή του στους non college whites του επέτρεψαν να κερδίσει τις 4 Βόρειες πρώην Δημοκρατικές Πολιτείες που αναφέραμε πριν. Ο ενθουσιασμός των ψηφοφόρων του έδωσε στο κίνημα φτερά και είναι χαρακτηριστική η καθολική τους επικράτηση στα Social Media απέναντι στους πολύ καλύτερα οργανωμένους Δημοκρατικούς στα νέα μέσα.

+14% στους non college whites σε σχέση με το 2012.

 

 

2. Η Κλίντον δεν ενθουσίαζε.

Σε αυτές τις εκλογές είχαμε πολύ μικρότερη συμμετοχή των Δημοκρατικών. Η Κλίντον κέρδισε σε ψήφους με 60,5 εκατομμύρια έναντι 60 εκατομμυρίων του Τραμπ. Όμως ο Ομπάμα το 2008 είχε πάρει 70 εκατομμύρια ψήφους και το 2012 είχε πάρει 66 εκατομμύρια.

Γιατί; Αν δούμε την κατανομή των ψήφων θα παρατηρήσουμε ότι η Κλίντον κέρδισε όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα όπως αναμενόταν αλλά με μικρότερη διαφορά από το 2012. Όπως είπαμε όμως στις μεγάλες πόλεις η ψηφοφορία είναι πιο δύσκολη. Απαιτεί μεγαλύτερες ουρές και ταλαιπωρία. Άρα απαιτεί μεγαλύτερο ενθουσιασμό. Αντίθετα ο Τραμπ κέρδισε τα προάστια και τις μικρές πόλεις όπου ενθουσιασμός μαζί με μικρότερη ταλαιπωρία σημαίνουν περισσότερες ψήφους στην κάλπη.

 

 

Ένα παράδειγμα πως λειτουργεί αυτή η διαφορετική κατανομή ψήφων μεταξύ των 2 κομμάτων σε μεγάλες πόλεις – περιφέρεια είναι οι κατανομή στους Κυβερνήτες των Πολιτειών. Οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν την διακυβέρνηση πάνω από 30 Πολιτειών και σε αυτές τις εκλογές παρατηρείται μικρή συμμετοχή των ψηφοφόρων των μεγάλων πόλεων.

3. Η συμμαχία της Κλίντον απέτυχε.

Η Κλίντον μετά την δημιουργία του κινήματος Τραμπ στους non college whites στόχευσε στους whites with college degree και στις μειονότητες (Ισπανόφωνοι και Μαύροι). Όμως δεν κατάφερε να φτάσει τις επιδόσεις του Ομπάμα στις μειονότητες και παρόλο που αύξησε τα ποσοστά της στους whites with college degree η διάσπαση της παραδοσιακής συμμαχίας των Δημοκρατικών με τους blue collars έφερε την ήττα.

-7% στους μαύρους. -8% στους Ισπανόφωνους σε σχέση με το 2012.

 

 

Η στρατηγική Τραμπ κέρδισε κατά κράτος.

Τα αποτελέσματα δείχνουν την καταπληκτική στρατηγική του Τραμπ απέναντι σε αυτή της Κλίντον. Καταρχήν επικοινωνιακά όπου οδήγησε την Κλίντον σε μία καμπάνια χαμηλού επιπέδου με πολύ "θόρυβο" από ακραίους χαρακτηρισμούς, σκάνδαλα και συνεχής προσωπικές αλληλοεπιθέσεις όπου η τα ποσοστά αντιπάθειας και των 2 υποψηφίων ήταν πάνω από το 50%.  Η πλειοψηφία των ψηφοφόρων στην πραγματικότητα καταψήφιζε τον αντίπαλο υποψήφιο. Σε μία τέτοια καμπάνια το μονοδιάστατο μήνυμα του Τραμπ για αλλαγή ακουγόταν πιο καθαρά και φάνηκε στις απαντήσεις στα exit polls.

 

 

Αλλά και στην εκλογική στόχευση ο Τραμπ είδε την ευκαιρία να διασπάσει την καρδιά του Δημοκρατικού Κόμματος στις Βόρειες πρώην Βιομηχανικές Πολιτείες και έριξε όλο το βάρος του εκεί. Είναι χαρακτηριστικό πόσο αιφνιδίασε την Κλίντον που στην κρίσιμη όπως αποδείχθηκε Πολιτεία του Wisconsin δεν πήγε ποτέ σε 3 μήνες προεκλογικής εκστρατείας.

 

 

Τα αποτελέσματα λοιπόν ήταν πολύ πιο απλά και δεν χρειάζονται υπεραναλύσεις. Ο Τραμπ δημιούργησε ένα κίνημα βασιζόμενος στην φοβισμένη για το μέλλον της, μεσαία τάξη των blue colars το οποίο με τον ενθουσιασμό του οδήγησε τους ψηφοφόρους στις κάλπες κάτι που δεν κατάφερε η Κλίντον. Τόσο απλά.

H επόμενη μέρα είναι πάντως ακόμα θολή. Στους Δημοκρατικούς το κίνημα Sanders θα προσπαθήσει να αποκτήσει τον έλεγχο του κόμματος οδηγώντας το ακόμα πιο "αριστερά" και πολύ πιο επιθετικά απέναντι στην διακυβέρνηση Τραμπ.

Στους Ρεπουμπλικάνους που κέρδισαν για πρώτη φορά από το 1928 όλα τα κέντρα εξουσίας (Πρόεδρο – Γερουσία – Βουλή και μπορούν να έχουν και την πλειοψηφία στο Ανώτατο δικαστήριο με τον υποψήφιο που θα προτείνουν) η κατάσταση δεν είναι τόσο απλή. Το κόμμα είναι διαιρεμένο σε 3 τάσεις (Φιλελεύθεροι, Tea Party και Cultural Conservatives ) και το κατεστημένο του κόμματος δεν είναι διατεθειμένο να το παραδώσει στον Τραμπ.

Από την άλλη η συμμαχία του Τραμπ για να διατηρηθεί και να κρατήσει ο ίδιος τους TrampDemocrats απαιτεί ρήξεις από τον νέο Πρόεδρο. Θα τις κάνει; Θα το δούμε στην συνέχεια…

*Τα στοιχεία που παρουσιάζονται είναι από το exit poll που δημοσίευσαν οι NY TIMES. (http://www.nytimes.com/interactive/2016/11/08/us/politics/election-exit-polls.html)

*Ο Χρήστος Ακρατόπουλος είναι ιδρυτής της εταιρείας Social Media 3sixty.com (www.3sixtycom.gr) και ασχολείται με την Επικοινωνία τα τελευταία 25 χρόνια. 

Διαβάστε ακόμα:

- Νέα αναδίπλωση από Trump: Πρόθυμος να κρατήσει τμήματα του Obamacare