Η Πολωνία ήταν κάποτε ο πιο φανατικός υποστηρικτής της Ουκρανίας. Τώρα η κυβέρνηση ασχολείται πρωτίστως με τη δική της μάχη: καθώς η Πολωνία προσπαθεί να εξασφαλίσει την ίδια της την κυριαρχία έναντι της Ρωσίας, οι πολιτικοί της διαφωνούν για το πώς να αντιμετωπίσουν εκείνους τους Ουκρανούς που κάνουν την Πολωνία σπίτι τους.

Αυτός ο αγώνας υπονομεύει την αποτελεσματικότητα της Πολωνίας στον πολεμικό αγώνα της Ουκρανίας, περιορίζει την πολωνική εξωτερική πολιτική και αφήνει τους βασικούς συμμάχους της Πολωνίας αβέβαιους για τη θέση της απέναντι στην Ουκρανία. Για τους Ευρωπαίους, η εγχώρια παράλυση της Πολωνίας υπονομεύει ενεργά ολόκληρη τη δυτική απάντηση στις ρωσικές ενέργειες στη πιο κρίσιμη στιγμή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια από τον ψυχρό πόλεμο.

Η Πολωνία θεωρεί τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας ως το πρώτο στάδιο ενός μοσχοβιτικού ιμπεριαλιστικού σχεδίου που απειλεί την πολωνική κυριαρχία. Ουσιαστικά, αυτό σημαίνει ότι η Πολωνία εξισώνει τον δικό της αγώνα ενάντια στον ρωσικό επεκτατισμό με την αντίσταση της Ουκρανίας κατά του Βλαντίμιρ Πούτιν: ο πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουςκ σημείωσε τον Μάρτιο του 2025 ότι "το εθνικό συμφέρον της Πολωνίας απαιτεί ξεκάθαρη, διαρκή στήριξη στην Ουκρανία για την άμυνά της έναντι της ρωσικής επιθετικότητας" και ότι αυτό είναι "μη διαπραγματεύσιμο".

Ως εκ τούτου, από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, η Πολωνία έχει παράσχει εκτενή στρατιωτική και πολιτική στήριξη ενώ ταυτόχρονα κινητοποίησε βοήθεια από τους συμμάχους της. Η Πολωνία είναι ο κύριος ευρωπαϊκός κόμβος logistics για την άμυνα και την ανθρωπιστική βοήθεια, με το 80% των στρατιωτικών δωρεών να διέρχεται από τη χώρα. Μεταξύ 2022 και 2024, η χώρα ξόδεψε 40 δισεκατομμύρια ευρώ (1,9% του ΑΕΠ της) για άμυνα και ανθρωπιστική βοήθεια προς την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών για τους πρόσφυγες.

Έχει επίσης παραδώσει μέχρι σήμερα 47 πακέτα στρατιωτικής βοήθειας – ένα επίτευγμα που συνεχίζεται, παρά τον κίνδυνο ρωσικών πυρκαγιών σε πολωνικό έδαφος. Η Πολωνία ασκεί επίσης διπλωματική δράση ενάντια στη Ρωσία: τον Ιούλιο του 2024, ο Τουςκ υπέγραψε μια διμερή συμφωνία ασφαλείας με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι για παροχή στρατιωτικής βοήθειας, συνεργασία στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας και στήριξη των προσφυγών της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ. Η Πολωνία συμμετέχει επίσης, για παράδειγμα, στην Ομάδα Επαφής Άμυνας της Ουκρανίας και έχει επιβάλει δικές της κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ενώ υποστηρίζει ενεργά τις ευρωπαϊκές προσπάθειες να αποδυναμώσουν την οικονομία της Ρωσίας. Η Πολωνία είναι επίσης μέλος του "Συνασπισμού των προθύμων", που συμπροεδρεύεται από τη Βρετανία και τη Γαλλία, οι μέλη του οποίου υπόσχονταν την περασμένη εβδομάδα ισχυρή αμυντική στήριξη για την Ουκρανία.

Ωστόσο, η Πολωνία έχει αποκλείσει ρητά την ανάπτυξη στρατευμάτων με βάση πολλές στρατηγικές και επιχειρησιακές ανησυχίες. Πρώτον, η στάση της Βαρσοβίας είναι ότι οι συμβολικές ειρηνευτικές ή αποτρεπτικές δυνάμεις είναι ανεπαρκείς για να αντιμετωπίσουν το μέγεθος της ρωσικής απειλής και θα μπορούσαν ακόμη και να ανατρέψουν ουσιαστικές αποτρεπτικές πρωτοβουλίες. Αντ' αυτού, η Πολωνία υποστηρίζει μια περιεκτική στρατηγική συγκράτησης – χτισμένη γύρω από το ΝΑΤΟ – που απομονώνει ενεργά τη Ρωσία, αντιμετωπίζει τις υβριδικές της επιχειρήσεις και αποδεικνύει μακροπρόθεσμη στήριξη στην Ουκρανία. Αυτό απαιτεί αξιόπιστο αποτρεπτικό παράγοντα που βασίζεται στα "τρία C": δόμηση της στρατιωτικής ικανότητας της Ουκρανίας, ξεκάθαρη πολιτική και στρατιωτική δέσμευση προς την Ουκρανία και ξεκάθαρη στρατηγική επικοινωνία. Η πολωνική άποψη είναι ότι οι μικρής κλίμακας αναπτύξεις στρατευμάτων δεν θα παρείχαν στην Ουκρανία επαρκή αμυντική ικανότητα, ούτε θα έδειχναν στη Μόσχα ότι η Δύση έχει ξεπεράσει τις συμβολικές αντιδράσεις για να ταιριάξει με την κλιμάκωση της Ρωσίας.

Δεύτερη ανησυχία της Πολωνίας είναι η ακριβής αξιολόγηση της απειλής. Η Πολωνία είναι το μη πυρηνικό μέλος του ΝΑΤΟ που βρίσκεται γεωγραφικά πιο κοντά στη Ρωσία και στοχεύεται περισσότερο από κυβερνοεπιθέσεις.

Πρόσφατες δημοσκοπήσεις του ECFR δείχνουν ότι η Πολωνία, μεταξύ των ευρωπαϊκών ομολόγων της, είναι η πιο ανήσυχη για μια άμεση ρωσική επίθεση ή έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο. Πράγματι, η Πολωνία αντιμετωπίζει άμεσες απειλές σε πολλαπλά μέτωπα: η βαριά οχυρωμένη ρωσική εξκλάβη του Καλίνινγκραντ, τοποθετημένη μεταξύ Πολωνίας και Λιθουανίας, φιλοξενεί προηγμένα αντιπροσβατικά πυραυλικά συστήματα S-400. Οι ρωσικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν τη Λευκορωσία ως αποθήκη για εισβολή στην Ουκρανία. Εάν η Ρωσία υποτάξει την Ουκρανία, ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα ελέγχει ολόκληρο τα ανατολικά σύνορα της Πολωνίας, εκτός από το Σουβάλκι Γκαπ (Suwalki Gap) μήκους 68 μιλίων (109 χλμ.) που τη συνδέει με τις βαλτικές χώρες. Και ο Πούτιν ανακοίνωσε πρόσφατα ότι οποιαδήποτε δυτικά στρατεύματα σταλθούν στην Ουκρανία θα είναι νόμιμοι στόχοι: σύμφωνα με πηγές του ECFR, οι ρώσοι αξιωματούχοι βλέπουν τη δημόσια θέση της Πολωνίας για στήριξη της Ουκρανίας μέσω στρατιωτικών μεταβιβάσεων, οικονομικών και ανθρωπιστικών μέσων (και όχι μέσω άμεσης μάχης) ως "σοφή".

Μια τρίτη ανησυχία για τη Βαρσοβία είναι το εάν οι ευρωπαϊκές χώρες που δέσμευσαν εθνικά στρατεύματα για την Ουκρανία – παρά την έλλειψη στρατιωτικών πόρων της ηπείρου – θα θέσαν σε κίνδυνο οποιαδήποτε προηγουμένως συμφωνημένα σχέδια περιφερειακής άμυνας του ΝΑΤΟ. Τα μέλη του ΝΑΤΟ και τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν είναι επαρκώς προστατευμένα από ρωσική επιθετικότητα σε έδαφος του ΝΑΤΟ. Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε στρατιωτική δέσμευση προς την Ουκρανία δεν θα πρέπει να αποδυναμώσει την ανατολική πτέρυγα του συνασπισμού (συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας) και να την θέσει σε μεγαλύτερο κίνδυνο επίθεσης. Τέλος, η προθυμία της Πολωνίας να λειτουργήσει ως κόμβος logistics για την Ουκρανία βασιζόταν στο γεγονός ότι οι ΗΠΑ δρούσαν παράλληλα. Η στήριξη της Βαρσοβίας προς την Ουκρανία εξαρτήθηκε αρχικά από την εξασφάλιση της αμερικανικής δέσμευσης για την άμυνά της. Ωστόσο, αυτή η συμφωνία φαίνεται όλο και πιο απίθανο να υλοποιηθεί υπό την δεύτερη προεδρία Τραμπ. Η Αμερική έχει αποκλείσει ρητά τις χερσαίες αναπτύξεις, περιορίζοντας αντ' αυτού τις εγγυήσεις ασφαλείας της σε πληροφορίες, παρακολούθηση και αεροπορική στήριξη.

Εν τέλει, ενώ η Πολωνία έχει πειστικούς στρατιωτικούς και στρατηγικούς λόγους για να μην αναπτύξει στρατεύματα, σύμμαχοι που θεωρούν την Πολωνία ως βασικό στύλο της ευρωπαϊκής αντίστασης ενάντια στη Ρωσία, αντιμετώπισαν με έκπληξη τη στάση του Τουςκ για "αποχή πολωνικών στρατευμάτων στην Ουκρανία". Η απόφαση της Πολωνίας έχει συμβάλει στην εικόνα – διεθνώς και εγχώρια – ότι η στήριξή της προς την Ουκρανία έχει μειωθεί και υπονομεύει την ικανότητα της Πολωνίας να ασκήσει μόχλευση για ευρωπαϊκή στήριξη για τις δικές της ασφάλειας ανησυχίες.

Μακριά από στρατιωτικές ανησυχίες, η πολωνική κυβέρνηση είναι επίσης διχασμένη σχετικά με την εγχώρια διαχείριση των Ουκρανών στη χώρα. Οι δημόσιες στάσεις αλλάζουν: τον Μάιο του 2022, το 67% των Πολωνών πίστευε ότι θα ήταν "καλό για την Πολωνία αν οι Ουκρανοί που βρίσκονται επί του παρόντος στην Πολωνία έμεναν για πολλά χρόνια". Ωστόσο, το 2025, ο αριθμός των ανθρώπων ευνοϊκών προς τους Ουκρανούς στην Πολωνία έπεσε στο 45%, με το 86% των Πολωνών να αντιτίθεται επίσης στην αποστολή πολωνών στρατιωτών στην Ουκρανία.

Δεδομένων αυτών των πιθανοτήτων, είναι πιθανό ότι οποιοσδήποτε αρχηγός κράτους που δηλώνει δημοσίως ότι θα στείλει στρατιώτες στη μάχη θα χάσει μια εκλογή. Και η πολιτική εκστρατεία στο πέρασμα προς τις πολωνικές προεδρικές εκλογές, που πραγματοποιήθηκαν τον Μάιο του 2025, συνέπεσε – και τροφοδότησε – την αυξανόμενη αντιουκρανική συναίσθηση μεταξύ του πολωνικού κοινού. Κατά τη διάρκεια της προεδρικής εκστρατείας, ο υποψήφιος του κόμματος Πολιτικής Συμμαχίας (KO) Ράφαλ Τσασκόφσκι μιμήθηκε την αντιουκρανική στάση του δεξιού αντιπάλου του, Καρολ Ναβρότσκι, μετατοπίζοντας την υποστήριξή του προς θέματα περιορισμού της κοινωνικής πρόνοιας για τους ουκρανούς μετανάστες. Ταυτόχρονα, ο Τουςκ (επίσης του KO) ανακοίνωσε ότι η Πολωνία δεν θα στείλει στρατεύματα στην Ουκρανία.

Η εγχώρια παράλυση της Πολωνίας έγινε πιο ξεκάθαρη μόλις ο Ναβρότσκι κέρδισε την προεδρία. Ενώ και ο Ναβρότσκι και ο Τουσκ αναγνωρίζουν ότι η Πολωνία πρέπει να στηρίξει εξωτερικά την Ουκρανία, το βέτο του Ναβρότσκι σε ένα νομοσχέδιο που πρότεινε ο Τουσκ για παράταση της βοήθειας πρόνοιας για τους ουκρανούς πολίτες πυροδότησε το πολωνικό αντιουκρανικό συναίσθημα. Η κίνησή του μετατράπηκε σε πολιτική πρόνοιας που έχει χωρίσει περαιτέρω Πολωνούς και Ουκρανούς – μια εγχώρια πολιτική δυσλειτουργία που θα συνεχιστεί για τουλάχιστον τα επόμενα δύο χρόνια, μέχρι τις επόμενες κοινοβουλευτικές εκλογές. Τα αποτελέσματα ήταν ορατά τόσο στην απουσία του Τουςκ όσο και του Ναβρότσκι από τη συνάντηση των ευρωπαίων ηγετών στην Ουάσιγκτον στις 18 Αυγούστου.

Η πολωνική πολιτική ασφαλείας, που βασίζεται στην υποστήριξη της Ουκρανίας ενάντια στη ρωσική επιθετικότητα, γίνεται επομένως όμηρος των εκλογικών κύκλων. Αντίθετα, οι λόγοι του Τουςκ για να μην στείλει στρατεύματα στην Ουκρανία είναι στρατιωτικά και επιχειρησιακά βάσιμοι. Τώρα αυτή η ασυνεπής επικοινωνία από τα κέντρα εξουσίας της Βαρσοβίας μπερδεύει τους συμμάχους σχετικά με την πραγματική θέση της Πολωνίας για την Ουκρανία και απειλεί να υπονομεύσει τον κεντρικό της ρόλο στις ευρωπαϊκές υποθέσεις ασφαλείας.

Συνολικά, η ξεκάθαρη πρώιμη κόκκινη γραμμή της Πολωνίας σχετικά με την "απουσία στρατευμάτων στο έδαφος", η έλλειψη ξεκάθαρης επικοινωνίας σχετικά με το τι πραγματικά σημαίνει να λειτουργείς ως υποστήριξη για μια αποτρεπτική αποστολή στην Ουκρανία, η επιδεινούμενες εγχώριες πολωνουκρανικές σχέσεις, οι εσωτερικές διαμάχες μεταξύ ιδεολογικά αντίθετων μελών της τεταμένης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και η σύγχυση σχετικά με το ποιος ηγείται της εξωτερικής πολιτικής στην Πολωνία προκαλούν αβεβαιότητα μεταξύ των συμμάχων της σχετικά με το τι μπορεί πραγματικά να προσφέρει η Πολωνία για την Ουκρανία. Καίρια, αυτή η παράλυση αποδυναμώνει ολόκληρη τη δυτική απάντηση ακριβώς τη στιγμή που η ενότητα και η ισχύς είναι πιο κρίσιμες.

Τον Απρίλιο του 2025, στην ετήσια ομιλία του στο πολωνικό κοινοβούλιο, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ράντοσλαφ Σικόρσκι χαρακτήρισε τη διεθνή κατάσταση ως το πιο δύσκολο περιβάλλον από το 1989. Οι σύμμαχοι της Πολωνίας, συμπεριλαμβανομένης της Αμερικής, δεν θα περιμένουν επ' αόριστον για σαφήνεια. Η Ρωσία δεν θα διακόψει την επιθετικότητά της ενώ η Βαρσοβία τακτοποιεί τις εγχώριες διαφωνίες της. Αντ' αυτού, το τίμημα της προτεραιοποίησης της εσωτερικής πολιτικής επιβίωσης έναντι της εξωτερικής στρατηγικής ηγεσίας θα εκδηλωθεί στη μειωμένη θέση της Πολωνίας στην ευρωπαϊκή πολιτική.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Επιμέλεια - Απόδοση: Νικόλας Σαπουντζόγλου