Του Giorgos Verdi

Ο παγκόσμιος αγώνας για την κυριαρχία στην τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) προηγείται σήμερα από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες αξιοποιούν τα τρομερά τεχνολογικά και οικονομικά πλεονεκτήματά τους για να ενισχύσουν τη θέση τους. Το Σχέδιο Δράσης για την ΤΝ των ΗΠΑ στοχεύει ρητά στην παγίωση της εξάρτησης των συμμάχων της από το οικοσύστημα ΤΝ της μέσω "πλήρων πακέτων εξαγωγής ΤΝ". Αυτή η στρατηγική ηγεσίας στη διεθνή διπλωματία και ασφάλεια της ΤΝ χτίζεται πάνω σε ένα θεμέλιο απαράμιλλων δυνατοτήτων στη νεότερη ΤΝ, συμπεριλαμβανομένης της φιλοξενίας κορυφαίων εταιρειών όπως η Anthropic, η Google, η OpenAI και η xAI, και του ελέγχου του περίπου τριών τετάρτων της παγκόσμιας απόδοσης των υπερυπολογιστών ΤΝ. Αυτή η τεράστια εγχώρια ισχύς και η νέα, ισχυρή εξωτερική της πολιτική ενισχύουν η μία την άλλη.

Σε απόλυτη αντίθεση, η θέση της Ευρώπης είναι μια θέση σχετικής αδυναμίας. Παρά πρωτοβουλίες όπως το σχέδιο της ΕΕ για giga - εργοστάσια ΤΝ ύψους 20 δισεκατομμυρίων ευρώ και οι φιλοδοξίες της Γαλλίας για εθνικά κέντρα δεδομένων, το προβαλλόμενο μερίδιο της Ευρώπης στην παγκόσμια προσφορά υπολογιστικής ισχύος παραμένει μόλις 2%. Η ανάπτυξη μοντέλων νεότερης ΤΝ είναι επίσης περιορισμένη, με τη γαλλική start-up Mistral να είναι ο μοναδικός σημαντικός διαθέτης της ΕΕ, με στόχο μια αποτίμηση πολύ χαμηλότερη από αυτήν των αμερικανικών αντιπάλων της. Η συνεχιζόμενη εξάρτηση της Mistral από αμερικανικά τσιπ υπογραμμίζει περαιτέρω την ευαισθησία της Ευρώπης σε εξωτερικές εμπορικές πολιτικές.

Αναγνωρίζοντας αυτή την ανισότητα, η ΕΕ υιοθέτησε ένα Σχέδιο Δράσης για την Ήπειρο της ΤΝ επικεντρωμένο στην ενίσχυση της εσωτερικής ανταγωνιστικότητας. Ωστόσο, αυτό το σχέδιο αγνοεί σε μεγάλο βαθμό τον κρίσιμο ρόλο της εξωτερικής πολιτικής στη διεύρυνση αυτών των εσωτερικών προσπαθειών. Ενώ οι ΗΠΑ λειτουργούν από μια θέση ισχύος, η ΕΕ πρέπει απαραίτητα να λειτουργήσει από μια θέση αδυναμίας. Επομένως, ο ρεαλιστικός στόχος για μια ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική στην ΤΝ δεν πρέπει να είναι η παγκόσμια κυριαρχία, αλλά η εγγύηση ότι η ΕΕ μπορεί να ασφαλίσει τα οικονομικά και ασφαλιστικά οφέλη που παρέχει η ΤΝ, ακόμα και χωρίς να ηγηθεί του τεχνολογικού αγώνα.

Για να το καταφέρει αυτό, η ΕΕ πρέπει να υιοθετήσει μια διπλή προσέγγιση επικεντρωμένη στον εντοπισμό και την αξιοποίηση των σημείων "στρατηγικής απαραίτητης σημασίας" της σε ολόκληρη την παγκόσμια αλυσίδα αξίας της ΤΝ. Αυτό συνεπάγεται τη χρήση αυτών των αναπόσπαστων περιουσιακών στοιχείων ως μόχλευσης για την ασφάλεια κρίσιμων εισροών ΤΝ, οικονομικών πλεονεκτημάτων και ασφαλιστικών οφελών.

Η κύρια περιοχή τρέχουσας απαραίτητης σημασίας για την ΕΕ είναι ο εξοπλισμός κατασκευής τσιπ, συγκεκριμένα μέσω της ολλανδικής εταιρείας ASML, η οποία κατέχει ένα παγκόσμιο μονοπώλιο (79%) στην τεχνολογία λιθογραφίας που απαιτείται για την παραγωγή των πιο προηγμένων τσιπ ΤΝ. Αυτή η θέση έχει ήδη αποδείξει τη στρατηγική της αξία, καθώς οι περιορισμοί στις εξαγωγές των μηχανημάτων της ASML έχουν δυσκολέψει σημαντικά την πρόοδο της Κίνας στην ΤΝ. Ωστόσο, τα τσιπ από μόνα τους δεν είναι επαρκή.

Η ΕΕ έχει τη δυνατότητα να καλλιεργήσει άλλα αναπόσπαστα περιουσιακά στοιχεία. Τα δεδομένα είναι ένα εξέχον παράδειγμα. Ενώ είναι αυστηρή για την ιδιωτικότητα των προσωπικών δεδομένων, η ΕΕ προωθεί την πρόσβαση σε μη προσωπικά και βιομηχανικά δεδομένα μέσω νομοθεσίας όπως ο νόμος της ΕΕ για τα Δεδομένα και η πρωτοβουλία Κοινών Ευρωπαϊκών Χώρων Δεδομένων. Δεδομένου ότι η πραγματική αξία της ΤΝ βρίσκεται στην κάθετη, εφαρμογή ανά τομέα (π.χ. στην υγεία, τη βιομηχανία, την ενέργεια), η αξιοποίηση από την ΕΕ δεδομένων ειδικών για τον τομέα σημαίνει ότι μπορεί να αναπτύξει ένα άλλο σημείο μόχλευσης σε ολόκληρο το παγκόσμιο οικοσύστημα ΤΝ.

Μια τρίτη περιοχή πιθανής απαραίτητης σημασίας είναι η βιομηχανική παραγωγή. Η ΕΕ, με επικεφαλής τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, έχει μια ισχυρή βιομηχανική βάση που αποτελεί μεγαλύτερο μερίδιο του ΑΕΠ της σε σύγκριση με τις ΗΠΑ. Καθώς η ΤΝ επιταχύνει τη ζήτηση για νέα φυσικά προϊόντα - από φάρμακα σχεδιασμένα με ΤΝ έως αυτοματοποιημένα οχήματα - η ικανότητα της ΕΕ να παράγει πραγματικά αυτές τις καινοτομίες την τοποθετεί για να γίνει ένας βασικός κόμβος στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού ΤΝ.

Μια συνεκτική εξωτερική πολιτική για την ΤΝ θα διοχετεύει αυτά τα περιουσιακά στοιχεία για να ενισχύσει τους στόχους της ΕΕ. Για παράδειγμα, η ΕΕ θα μπορούσε να αξιοποιήσει τις εξαγωγές τεχνολογιών λιθογραφίας για να αποκτήσει πρόσβαση σε απαραίτητη υπολογιστική ισχύ και να ενισχύσει τις τρέχουσες προσπάθειές της στην ανάπτυξη μοντέλων νεότερης ΤΝ - αυτό θα ωφελούσε τόσο την οικονομία της όσο και την ασφάλειά της. Αλλά η ΕΕ μπορεί επίσης να βασιστεί στην υφιστάμενη απαραίτητη σημασία της για να προστατευτεί από τη διατάραξη της ΤΝ· η βιομηχανική της ικανότητα μπορεί να την ασφαλίσει ενάντια στην αυξημένη αυτοματοποίηση της ΤΝ που δημιουργεί περισσότερη οικονομική αξία για μη ευρωπαϊκές εταιρείες. Η ΕΕ θα μπορούσε επίσης να αξιοποιήσει τα περιουσιακά της στοιχεία για να αποκτήσει άμεση πρόσβαση στα οφέλη της καινοτομίας στην ΤΝ, ακόμα και αν δεν μπορεί να ανταγωνιστεί στην πρώτη γραμμή της ανάπτυξης μοντέλων. Επιπλέον, η πρόσβαση στην αγορά, τα δεδομένα ή την βιομηχανική ικανότητα της ΕΕ θα μπορούσε να γίνει υπό όρους ευνοϊκών προϋποθέσεων, όπως η εξασφάλιση πρόσβασης σε αιχμής μοντέλα ΤΝ ή ρυθμίσεις συμπαραγωγής για αυτοματοποιημένα συστήματα.

Η εφαρμογή μιας τέτοιας πολιτικής, ωστόσο, απαιτεί ευρεία συναίνεση μεταξύ των κρατών μελών τόσο για τα μέσα όσο και για τις περιστάσεις εφαρμογής της. Για παράδειγμα, η Ολλανδία μπορεί να είναι απρόθυμη να χρησιμοποιήσει ως όπλο τις τεχνολογίες λιθογραφίας λόγω του οικονομικού κόστους. Η ΕΕ πρέπει επίσης να προετοιμαστεί για σενάρια στα οποία τα κράτη μέλη της αντιμετωπίζουν αποκοπή από κρίσιμες εισροές ΤΝ, μια απειλή που επεδείκνυε η διοίκηση Biden τον Ιανουάριο του 2025 με την επιβολή ποσοτικών περιορισμών στις εξαγωγές τσιπ ΤΝ προς 18 κράτη μέλη της ΕΕ. Η αντίδραση της ΕΕ ήταν ήπια, και τελικά ο πρόεδρος Trump απέσυρε αυτή την πολιτική. Αλλά δεν είναι απίθανο οι ΗΠΑ να επιβάλλουν ξανά όρους στις εξαγωγές τσιπ ΤΝ - ο Trump έχει ήδη χρησιμοποιήσει αυτή την απειλή για να κάνει την ΕΕ να μετριάσει τον ψηφιακό της κανονισμό.

Τέλος, μια εξωτερική πολιτική για την ΤΝ που βασίζεται στη μόχλευση μπορεί να ενισχύσει την παγκόσμια επίδραση του κανονισμού της ΕΕ για την ΤΝ. Για παράδειγμα, οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να κάνουν την πρόσβαση στα ευρωπαϊκά δεδομένα ή στις βιομηχανικές τους δυνατότητες υπό όρους υπογραφής του Κώδικα Πρακτικής για την ΤΝ. Αυτό μπορεί να ωθήσει άλλες δικαιοδοσίες - ιδιαίτερα μεσαίες δυνάμεις που δεν διαθέτουν δικούς τους προγραμματιστές νεότερης ΤΝ - να υιοθετήσουν την πιο ρυθμιστική προσέγγιση της Ευρώπης. Ανάλογα με τις περιστάσεις και το βαθμό στον οποίο η ΕΕ είναι διατεθειμένη να αναπτύξει την απαραίτητη σημασία της, μια εξωτερική πολιτική για την ΤΝ που βασίζεται στη μόχλευση θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει τις υπερδυνάμεις της ΤΝ (προς το παρόν, τις ΗΠΑ και την Κίνα) να συμφωνήσουν σε ένα ελάχιστο επίπεδο ρυθμιστικής δέσμευσης ως μέρος της σειράς παγκόσμιων συνόδων κορυφής για την ΤΝ - την μοναδική πλατφόρμα που έχει συμπεριλάβει και τις δύο χώρες από την αρχή.

Εν κατακλείδι, καθώς οι τεχνολογίες ΤΝ αναπτύσσονται και μεγαλώνουν, οι ΗΠΑ και η Κίνα επιδιώκουν την παγκόσμια κυριαρχία στην αρένα. Η ΕΕ δεν μπορεί να βασιστεί μόνο στην εσωτερική πολιτική. Πρέπει να αναπτύξει μια εξελιγμένη εξωτερική πολιτική που αξιοποιεί αποτελεσματικά τα μοναδικά και αναπόσπαστα περιουσιακά της στοιχεία για να διασφαλίσει τα οικονομικά και ασφαλιστικά της συμφέροντα στην εποχή της ΤΝ.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Επιμέλεια - Απόδοση: Νικόλας Σαπουντζόγλου