Του Szymon Kardaś 

Στις 28 Απριλίου 2025, σημειώθηκε μια από τις μεγαλύτερες διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος στην ευρωπαϊκή ιστορία, αφήνοντας τμήματα της Ισπανίας και της Πορτογαλίας χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα για σχεδόν 24 ώρες.

Η διακοπή αυτή αποκάλυψε τις αδυναμίες της ευρωπαϊκής ενεργειακής υποδομής, καθώς η ΕΕ αυξάνει σταδιακά το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ωστόσο, σε πολλές χώρες της ΕΕ, αυτή η εξέλιξη συμβαίνει σε ένα σύστημα που χτίστηκε πριν από δεκαετίες γύρω από συμβατικές πηγές ενέργειας – περίπου το 40% του δικτύου ηλεκτροδότησης της ΕΕ είναι πάνω από 40 ετών και πλησιάζει το τέλος της λειτουργικής του ζωής.

Έτσι, η υποχρηματοδοτούμενη, απαρχαιωμένη και κακώς διασυνδεδεμένη ηλεκτρική υποδομή της ΕΕ δεν μπορεί να ακολουθήσει τον αυξανόμενο ρόλο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αυξάνοντας τον κίνδυνο σοβαρών δυσλειτουργιών. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι αυτή η διακοπή έδειξε ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της χρειάζονται μια νέα προσέγγιση στην ενεργειακή τους ασφάλεια και υποδομή.

Πρώτον, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα πρέπει να επιταχύνουν επειγόντως τις επενδύσεις στον εκσυγχρονισμό και επέκταση των δικτύων ενέργειας, ιδιαίτερα στις διασυνοριακές συνδέσεις. Τα σημερινά προβλήματα διασύνδεσης δυσκολεύουν τους εθνικούς διαχειριστές μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος (TSOs), καθώς και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαχειριστών Δικτύων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ENTSO-e), να αντιδράσουν σε τοπικές διακοπές. Για να αντιμετωπιστεί αυτό και να επιτευχθεί μεταφορά ενέργειας σε πραγματικό χρόνο, τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στη χρηματοδότηση λειτουργικών διασυνδέσεων.

Δεύτερον, η ταχεία αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας απαιτεί την ανάπτυξη σταθεροποιητικών συστημάτων (τεχνολογίες και υποδομές που διατηρούν την ισορροπία, την αξιοπιστία και την ανθεκτικότητα του δικτύου), ιδιαίτερα στην αποθήκευση ενέργειας. Η ΕΕ πρέπει να δημιουργήσει ένα πλαίσιο που θα υποστηρίξει επενδύσεις σε τεχνολογίες αποθήκευσης, όπως μπαταρίες λιθίου-ιόντων, υδροηλεκτρικά εργοστάσια με αντλιοστάσεις και συστήματα αποθήκευσης υδρογόνου. Η αποτελεσματική αποθήκευση ενέργειας θα μειώσει τον κίνδυνο νέων ξαφνικών διακοπών.

Τρίτον, η ΕΕ πρέπει να επιταχύνει την ψηφιοποίηση των ενεργειακών συστημάτων. Η ευρεία εισαγωγή έξυπνων δικτύων, συστημάτων πρόβλεψης βασισμένων στην τεχνητή νοημοσύνη και έξυπνων μετρητών θα επιτρέψει ταχύτερη ανταπόκριση σε διάφορους κινδύνους, όπως κυβερνοασφάλεια, αστάθεια του δικτύου, ακραία καιρικά φαινόμενα και κατακερματισμός ή απομόνωση του δικτύου.

Ισπανικοί φορείς, όπως ο εθνικός διαχειριστής δικτύου Red Eléctrica de España (REE), η Κυβερνητική Επιτροπή Διερεύνησης και το Εθνικό Κέντρο Πληροφοριών, ερευνούν τα αίτια της διακοπής. Ωστόσο, οι πρώτες αναλύσεις υποδεικνύουν έναν συνδυασμό παραγόντων. Ο κύριος ύποπτος είναι η απότομη πτώση της ενεργειακής παραγωγής στη νοτιοδυτική Ισπανία, ιδιαίτερα στην περιοχή της Εξτρεμαδούρας, όπου βρίσκονται πολλά ηλιακά πάρκα και το πυρηνικό εργοστάσιο Αλμαράθ, ένα από τα μεγαλύτερα της Ισπανίας.

Επιπλέον, η REE και η ENTSO-e παρατήρησαν διακυμάνσεις στη συχνότητα μεταξύ του ιβηρικού δικτύου και της υπόλοιπης Ευρώπης, πιθανότατα οδηγώντας σε αυτόματη αποσύνδεση. Η Ιβηρική χερσόνησος συνδέεται με το ευρωπαϊκό δίκτυο κυρίως μέσω λίγων διασυνδέσεων με τη Γαλλία, κάτι που την καθιστά ευάλωτη σε απομόνωση σε περίπτωση σοβαράς ανισορροπίας στη συχνότητα. Ως αποτέλεσμα, το εθνικό δίκτυο της Ισπανίας κατέγραψε μια απότομη πτώση της παραγωγικής ικανότητας από 26 γιγαβάτ σε 12 γιγαβάτ σε δευτερόλεπτα, προκαλώντας μια αλυσιδωτή απενεργοποίηση πυρηνικών και θερμοηλεκτρικών σταθμών.

Παρόλο που οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν προκάλεσαν άμεσα τη διακοπή, το μεγάλο μερίδιό τους στο ενεργειακό μείγμα – χωρίς επαρκή συστήματα σταθεροποίησης – ίσως να αύξησε την ευπάθεια του δικτύου σε διαταραχές.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Επιμέλεια - Απόδοση: Νικόλας Σαπουντζόγλου