Δημοκρατική ανανέωση στη Βουλγαρία (;)

Της Vessela Tcherneva

Μια νέα πολιτική δύναμη με την ονομασία "Συνεχίζουμε την Αλλαγή” (ΡΡ) είναι ο αναπάντεχος νικητής των τρίτων κοινοβουλευτικών εκλογών στη Βουλγαρία τον τελευταίο χρόνο. Με επικεφαλής δύο επιχειρηματίες, απόφοιτους του Χάρβαρντ, τους Kiril Petrov και Assen Vassilev, κέρδισε τις 67 από τις 240 έδρες της βουλής. Οι διαπραγματεύσεις για τον συνασπισμό βρίσκονται σε εξέλιξη, με τρία άλλα κόμματα να συμπεριλαμβάνονται σε μια διαδικασία για την επίτευξη συμφωνίας σε διαφορετικούς τομείς πολιτικής. Ο φιλόδοξος στόχος των δύο νέων ηγετών, είναι να κατορθώσουν να σχηματίσουν μια κυβέρνηση μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου.

Για τους Βούλγαρους, οι μνήμες είναι ακόμη έντονες από τις διαμαρτυρίες κατά των δωροδοκιών πριν από ένα χρόνο. Χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν για πολλούς μήνες, με στόχο να βάλουν ένα τέλος στο ολιγαρχικό σύστημα της χώρας. Τα δύο τρίτα των πολιτών υποστήριξαν τις διαδηλώσεις. Χρειάστηκαν τελικά τρεις εκλογές -τον Απρίλιο, τον Ιούλιο και ξανά τον Νοέμβριο- μέχρι να βρεθεί η πλειοψηφία για αλλαγή.

Το πρόβλημα της διαφθοράς μπορεί να απεικονιστεί καλά από την περίπτωση του Delyan Peevski. Μερικούς μήνες μετά τις διαδηλώσεις του προηγουμένου έτους, το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε ότι τοποθετεί δύο Βούλγαρους ολιγάρχες στην λίστα κυρώσεων Magnitsky -και ότι δεν περίμενε καμία συνεργασία από τις βουλγαρικές αρχές για την καταδίωξη των ατόμων. Η αμερικανική κίνηση πιθανότατα υποχρέωσε το ζευγάρι να αφήσει τον τόπο διαμονής του στο Ντουμπάϊ. Ένας από αυτούς, ο Peevski, επέστρεψε στη Βουλγαρία για να είναι υποψήφιος -επιτυχώς- στις κοινοβουλευτικές εκλογές της προηγούμενης εβδομάδας, με το κόμμα "Κίνημα για τα Δικαιώματα και την Ελευθερία” (DPS), που επιδιώκει να εκπροσωπήσει την τουρκική μειονότητα στη χώρα. Το DPS, που έχει διαμορφώσει συχνά την βουλγαρική πολιτική σκηνή, βρίσκεται στην καρδιά πολλών συμφωνιών για τις δημόσιες προμήθειες. Είναι επίσης το μόνο βουλγαρικό μέλος της φιλελεύθερης ομάδας Renew Europe στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα έχουν χαρακτηρίσει τον Peevski ως "την πιο διαβόητη ενσάρκωση” της συμπαιγνίας μεταξύ των ΜΜΕ, των πολιτικών, και της ολιγαρχίας. Ωστόσο  είναι μέλος του κοινοβουλίου. 

Η δημιουργία ενός συνασπισμού μετά από τις εκλογές της προηγούμενης εβδομάδας, δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Ένας πιθανός κυβερνητικός εταίρος είναι το κόμμα Δημοκρατική Βουλγαρία, το οποίο ιδεολογικά είναι κοντά στο ΡΡ στο επίκεντρο του για καταπολέμηση της διαφθοράς. Αλλά οι άλλοι δύο πιθανοί εταίροι είναι το Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα και το ΙΤΝ, το κόμμα του τηλεοπτικού αστέρα Slavi Trifonov. Για να πετύχουν οι διαπραγματεύσεις για τη δημιουργία συνασπισμού, αυτά τα κόμματα θα πρέπει να υποστηρίξουν την απομάκρυνση του γενικού εισαγγελέα, Ivan Geshev, τον οποίο οι διαδηλωτές βλέπουν ως τον κύριο λόγο για την αποτυχία του κράτους να αντιμετωπίσει τη διαφθορά. Οι αντίστοιχες ηγεσίες των δύο κομμάτων εμφανίζονται ακόμη "χλιαρές” σχετικά με την επιδίωξη αυτού του στόχου. Είναι ωστόσο ξεκάθαρο ότι οι ψηφοφόροι έστειλαν ένα μήνυμα με το οποίο αναζητούν ανανέωση και λογοδοσία, και να πάρουν πίσω το κράτος από την 12ετή θητεία του πρώην κυβερνώντος κόμματος GERB και του πρωθυπουργού Boyko Borissov. Εάν οποιοσδήποτε από αυτούς επιχειρήσει να αποδυναμώσει την ατζέντα κατά της διαφθοράς, θα δει τις συνέπειες στην κάλπη.

Η Βουλγαρία δεν είναι η μόνη που βιώνει έναν βαθμό δημοκρατικής ανανέωσης. Στην Ουγγαρία, τα κόμματα συσπειρώθηκαν σε ένα νέο συνασπισμό έξι κόμματων για να διώξουν τον πρωθυπουργό Viktor Orban, ο οποίος διοικεί τη χώρα για περισσότερο από μία δεκαετία και έχει καταλάβει το κράτος. Στην Τσεχία, χρειάστηκε μια συμμαχία πέντε κομμάτων για να εκδιωχθεί ο Andrej Babis, ο οποίος είχε περάσει δύο θητείες στην εξουσία. Στη Σερβία, ο Aleksander Vucic έχει γίνει η επιτομή της αναντικατάστατης κυβέρνησης, και η διαιρεμένη αντιπολίτευση έχει συμβάλει σε αυτή την προφητεία.

Αναμφισβήτητα, είναι δύσκολο να τοποθετήσουμε μαζί σε μια κατηγορία τον Orban, τον Borissov, τον Babis, τον Vucic και τον Σλοβένο πρωθυπουργό Janez Jansa. Ορισμένοι είναι αντί-φιλελεύθεροι, άλλοι απολυταρχικοί, υπερσυντηρητικοί, εθνικιστές ή απλώς λαϊκιστές. Αλλά αυτό που έχουν κοινό είναι ότι βρίσκονται στην εξουσία για πού καιρό. Η δημοκρατία απαιτεί αλλαγή, και οι δημοκρατίες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης κινδυνεύουν να βρεθούν ανάμεσα σε επαγγελματίες προπαγανδιστές και με δίκτυα κλεπτοκρατών, εάν οι ελίτ δεν ανανεώνονται τακτικά. Αυτό που μερικοί στη Δύση μπορεί να ονομάσουν αστάθεια, μπορεί να είναι σωτήριο για τη διατήρηση ζωντανού του ενδιαφέροντος του κοινού στα ανατολικά.

Είναι επομένως σημαντικό να υπάρξει μια νέα κυβέρνηση στη Βουλγαρία, ακόμη και με τη μορφή ενός περίπλοκου συνασπισμού και ο κίνδυνος ότι ίσως να μην διαρκέσει για πολύ. Κάποιοι παρατηρητές απέρριψαν την επιλογή των ψηφοφόρων ως "κυνήγι για κάτι νέο”. Αλλά για τους Βούλγαρους και τους πολλούς κοντινούς γείτονες που έχουν υπομείνει μια τόσο ανεπαρκή διακυβέρνηση για πάρα πολύ καιρό, αυτή η επιλογή είναι μία που οι δημοκράτες παντού πρέπει να χαιρετίσουν.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://ecfr.eu/article/democratic-renewal-in-europe-bulgaria-joins-a-growing-trend/