Η σκιά που ρίχνει η Ρωσία πάνω από την Ευρώπη έχει αναγκάσει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και κοινωνίες να έρθουν αντιμέτωπες με μια σκληρή πραγματικότητα: ο κίνδυνος πολέμου δεν αποτελεί πλέον θεωρητικό σενάριο, αλλά μια υπαρκτή πιθανότητα, σύμφωνα με ανάλυση του CNN.

Τον περασμένο μήνα, στελέχη του χώρου της Άμυνας συγκεντρώθηκαν στο Γουάιτχολ, την έδρα της βρετανικής κυβέρνησης, για να συζητήσουν το επίπεδο ετοιμότητας του Ηνωμένου Βασιλείου και των συμμάχων του απέναντι σε έναν πόλεμο που, όπως εκτιμούν, θα μπορούσε να ξεσπάσει μέσα στα επόμενα χρόνια. Το συμπέρασμα ήταν δυσοίωνο: η Ευρώπη δεν είναι έτοιμη.

Η συνάντηση, που φιλοξενήθηκε από το βρετανικό think tank Royal United Services Institute (RUSI), δεν συγκέντρωσε "γεράκια" του πολέμου, αλλά εν ενεργεία και πρώην στελέχη των ενόπλων δυνάμεων, κυβερνητικούς και νατοϊκούς αξιωματούχους, ερευνητές και εκπροσώπους της αμυντικής βιομηχανίας. Η ανάλυσή τους βασίζεται σε μια ευρέως αποδεκτή εκτίμηση των υπηρεσιών πληροφοριών ότι η Ρωσία προετοιμάζεται για το ενδεχόμενο άμεσης σύγκρουσης με την Ευρώπη.

Όπως υποστηρίζουν, ο μόνος τρόπος αποτροπής ενός τέτοιου σεναρίου είναι η διασφάλιση ότι, αν ξεσπάσει πόλεμος, η Ευρώπη θα είναι σε θέση να επικρατήσει. Κομβικό ρόλο παίζει η αύξηση των επενδύσεων σε έναν διαχρονικά υποχρηματοδοτούμενο τομέα άμυνας, ωστόσο οι ειδικοί προειδοποιούν ότι απαιτείται και μια βαθιά αλλαγή νοοτροπίας. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, σημειώνουν, πρέπει να προετοιμάσουν τις κοινωνίες τους και να καταστήσουν σαφές ότι η περίοδος κατά την οποία η Ευρώπη μπορούσε να αγνοεί την απειλή του πολέμου έχει παρέλθει.

Ο καθηγητής ρωσικής πολιτικής στο King’s College του Λονδίνου, Σαμ Γκριν, εκτιμά ότι οι κοινωνίες είναι πλέον πιο δεκτικές σε αυτή τη συζήτηση, όμως πολλές κυβερνήσεις εξακολουθούν να διστάζουν να την ανοίξουν δημόσια. Την ίδια στιγμή, διαμορφώνεται ευρύτερη συναίνεση μεταξύ ειδικών ότι η Ρωσία διεξάγει ήδη έναν υβριδικό πόλεμο κατά της Δύσης, μέσω δολιοφθορών, παραπληροφόρησης και παρεμβάσεων στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό ευρωπαϊκών χωρών.

Ως παραδείγματα αναφέρονται οι επανειλημμένες παραβιάσεις του εναέριου χώρου του ΝΑΤΟ από ρωσικά αεροσκάφη και drones, οι παρεμβολές GPS στις χώρες της Βαλτικής, καθώς και επιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές, οι οποίες έχουν αποδοθεί σε ρωσικές μυστικές υπηρεσίες. Η Μόσχα αρνείται συστηματικά κάθε εμπλοκή.

Σύμφωνα με τον Γκριν, τα περιστατικά αυτά έχουν ήδη επηρεάσει τη στάση πολλών Ευρωπαίων, ακόμη και αν ορισμένοι πολιτικοί αποφεύγουν να τα χαρακτηρίσουν ανοιχτά ως υβριδικό πόλεμο. "Ο κόσμος αρχίζει να ανησυχεί, ιδιαίτερα καθώς αυτά τα φαινόμενα γίνονται πιο ορατά", σημειώνει, κάνοντας λόγο για αυξανόμενους φόβους γύρω από τη χρήση drones κοντά σε αεροδρόμια.

Αν και η Ρωσία δεν έχει προχωρήσει σε άμεση επίθεση εναντίον χωρών-μελών του ΝΑΤΟ, ειδικοί εκτιμούν ότι αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι, με τις σημερινές δυνατότητες, δεν θα μπορούσε να νικήσει τη Συμμαχία. Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτό θα μπορούσε να αλλάξει. Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, έχει προειδοποιήσει ότι η Ρωσία ενδέχεται να είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει στρατιωτική ισχύ εναντίον του ΝΑΤΟ εντός πενταετίας, ενώ παρόμοια προειδοποίηση απηύθυνε και ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Γιόχαν Βάντεφουλ.

Εντός "τριών ετών";

Οι χώρες της Βαλτικής εκτιμούν ότι μια επίθεση θα μπορούσε να σημειωθεί ακόμη και εντός τριών ετών. Έρευνα του Belfer Center του Χάρβαρντ δείχνει ότι τα έτη 2027 και 2028 αναφέρονται συχνότερα στις σχετικές εκτιμήσεις. Το ΝΑΤΟ έχει εκπονήσει σχέδια άμυνας για το ενδεχόμενο ρωσικής επίθεσης, ωστόσο ειδικοί προειδοποιούν ότι τα σχέδια αυτά δεν συνοδεύονται από τα αναγκαία μέσα υλοποίησης.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τρεις ειδικοί υψηλού προφίλ παρουσίασαν φέτος στρατηγική αναθεώρηση της άμυνας, επισημαίνοντας την ανάγκη ενίσχυσης των ενόπλων δυνάμεων, των εφέδρων, της πολιτικής προστασίας και της ανθεκτικότητας των υποδομών. Όπως ανέφεραν, με τον σημερινό ρυθμό, η χώρα θα χρειαζόταν περίπου μία δεκαετία για να είναι έτοιμη για πόλεμο, ενώ οι εκτιμήσεις μιλούν για χρονικό ορίζοντα τριών έως πέντε ετών.

Για δεκαετίες, η Ευρώπη απολάμβανε ένα "μέρισμα ειρήνης", επενδύοντας σε κοινωνικές πολιτικές αντί για άμυνα και βασιζόμενη στην προστασία των ΗΠΑ. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και η στάση του Ντόναλντ Τραμπ απέναντι στο ΝΑΤΟ ανέτρεψαν αυτή την ισορροπία. Σήμερα, σχεδόν όλα τα κράτη-μέλη της Συμμαχίας πλησιάζουν τον στόχο του 2% του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες, ενώ έχει τεθεί ακόμη υψηλότερος στόχος για τα επόμενα χρόνια.

Παρά ταύτα, η ανάγκη εξήγησης αυτών των επιλογών στους πολίτες παραμένει δύσκολη. Έρευνες δείχνουν ότι η πλειονότητα των Ευρωπαίων ανησυχεί για την ασφάλεια τα επόμενα χρόνια, όμως η προθυμία για θυσίες διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα, ιδιαίτερα ανάμεσα στην ανατολική και τη δυτική Ευρώπη.