Του Κώστα Ράπτη

Την ώρα που ο Ντόναλντ Τραμπ κινείται, αγνοώντας όλο και περισσότερο την ευρωπαϊκή πλευρά, προς εντατικοποίηση των διαβουλεύσεων με τη Ρωσία για τον τερματισμό της ουκρανικής κρίσης, οι "27" παρεμβλήθηκαν ενεργοποιώντας το ισχυρότερο οικονομικό τους όπλο.

Η απόφαση που αναμενόταν να ληφθεί χθες με γραπτή ψηφοφορία, ενόψει και της συνόδου κορυφής της Ε.Ε. στις 18 Δεκεμβρίου, σχετικά με τα δεσμευμένα σε ευρωπαϊκή δικαιοδοσία ρωσικά περιουσιακά στοιχεία "ανατινάζει" κάθε προσπάθεια κλεισίματος του "ουκρανικού φακέλου" ερήμην της ευρωπαϊκής πλευράς, ίσως όμως και την ίδια την αξιοπιστία της Ευρώπης ως χρηματοπιστωτικού κέντρου.

Με την επίκληση του Άρθρου 122 των Ευρωπαϊκών Συνθηκών, το οποίο αφορά καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και είχε, χαρακτηριστικά, ενεργοποιηθεί επί της πανδημίας, οι θιασώτες της αξιοποίησης των ρωσικών αποθεματικών, για την παροχή ειδικού δανείου προς την εμπόλεμη Ουκρανία, παρακάμπτουν τις αντιρρήσεις του Βελγίου και το πιθανό βέτο χωρών όπως η Ουγγαρία, δεσμεύοντας επί της ουσίας τα επίμαχα κονδύλια, συνολικού ύψους 210 δισ. ευρώ, επ’ αόριστον.

Χωρίς ομοφωνία

Το άρθρο 122 ενεργοποιείται με σταθμισμένη πλειοψηφία του Συμβουλίου (δίχως έγκριση του Ευρωκοινοβουλίου), σε αντίθεση με τις αλλεπάλληλες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, οι οποίες δέσμευσαν αρχικά τα εν λόγω κονδύλια και ανανεώνονται ανά εξάμηνο με βάση την αρχή της ομοφωνίας.

Οι ανάγκες της Ουκρανίας, δημοσιονομικές και στρατιωτικές, για τα έτη 2026 και 2027 υπολογίζονται σε 135 δισ. ευρώ, αλλά οι "27" δεν έχουν τη δυνατότητα να τις καλύψουν από δικά τους κονδύλια, ενώ και η αμερικανική βοήθεια προς το Κίεβο βαίνει συρρικνούμενη, μετά την επάνοδο του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία.

Υπενθυμίζεται ότι μέχρι τώρα, ελλείψει σταθερής νομικής βάσεως, οι "27" είχαν αποφύγει να αγγίξουν το κεφάλαιο των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων και είχαν περιορισθεί από το 2024 στην αξιοποίηση των τόκων που προκύπτουν από αυτά, ύψους 2,5-3 δισ. ετησίως.

Το νέο βήμα, ωστόσο, του οποίου ένθερμοι υποστηρικτές αναδεικνύονται η Κομισιόν και ο γαλλογερμανικός άξονας, είναι εξαιρετικά τολμηρό, διότι αντιβαίνει προς τους διεθνώς παραδεκτούς κανόνες περί προστασίας της ιδιοκτησίας. Για τον λόγο αυτό, το Βέλγιο (στη δικαιοδοσία του οποίου βρίσκεται το Euroclear, το αποθετήριο τίτλων που φιλοξενεί το μεγαλύτερο μέρος των παγωμένων ρωσικών κονδυλίων, ήτοι 185 δισ.) αρνείται να συνεργασθεί, φοβούμενο τα νομικά και οικονομικά αντίμετρα της Ρωσίας, απέναντι στα οποία δεν έχει λάβει εγγυήσεις στήριξης από τους εταίρους του. Ομοίως, άλλες χώρες της G7, όπως η Ιαπωνία, απέκρουσαν την προτροπή να μιμηθούν την Ε.Ε. σε ό,τι αφορά ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στη δική τους δικαιοδοσία.

"Αιτία πολέμου"

Ήδη ο (φίλος της Μόσχας) πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, υποστήριξε με ανάρτησή του ότι "οι Βρυξέλλες θα διαβούν τον Ρουβίκωνα" και θα προκαλέσουν "ανεπανόρθωτη ζημιά στην Ε.Ε.", ενώ η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας ανακοίνωσε χθες ότι καταθέτει αγωγή σε δικαστήριο της Μόσχας κατά του Euroclear, για παραβίαση της διεθνούς ασυλίας των κρατικών περιουσιακών στοιχείων.

Πρόσφατα, άλλωστε, ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας και νυν αντιπρόεδρος του ισχυρού Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, είχε χαρακτηρίσει τυχόν κατάσχεση των ρωσικών αποθεματικών ως "αιτία πολέμου".

Η επίδραση του "δανείου αποκατάστασης" στις προσπάθειες τερματισμού της ουκρανικής κρίσης είναι επίσης καταλυτική, διότι ως προϋπόθεση τυχόν επιστροφής των ρωσικών κεφαλαίων η Ε.Ε. θέτει τον τερματισμό της "ρωσικής επιθετικότητας" (συμπεριλαμβανομένων των καταγγελλόμενων "υβριδικών επιχειρήσεων" σε ευρωπαϊκό έδαφος) και την καταβολή αποζημιώσεων από τη Μόσχα στην Ουκρανία.

Πόσω μάλλον που τα επίμαχα κεφάλαια βρίσκονται στην καρδιά του σχεδίου που διαπραγματεύεται ο Ντόναλντ Τραμπ με το Κρεμλίνο και προβλέπει μεταξύ άλλων την αξιοποίησή τους σε κοινές ρωσο-αμερικανικές επενδύσεις.

Με αυτή την έννοια, οι σχέσεις της Ουάσινγκτον με τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες γίνονται όλο και πιο συγκρουσιακές, όπως άλλωστε κατέδειξαν οι ενέργειες και οι δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου όλη αυτή την εβδομάδα.

Ο Ντόναλντ Τραμπ αποκάλυψε ότι υπήρξαν "σκληρές κουβέντες" κατά την τηλεδιάσκεψη που είχε την Τετάρτη με τον Γάλλο πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν, τον Γερμανό καγκελάριο, Φρίντριχ Μερτς, και τον Βρετανό πρωθυπουργό, Κιρ Στάρμερ, σχετικά με την Ουκρανία.

Ο Τραμπ ανέφερε πως οι Ευρωπαίοι ηγέτες ζήτησαν μια διά ζώσης σύσκεψη το Σαββατοκύριακο, αλλά πρόσθεσε: "Δεν μας αρέσει να χάνουμε τον χρόνο μας".

Μια νέα "οικονομική Γιάλτα"

Την ίδια ώρα, η Wall Street Journal έκανε γνωστό ότι οι ειρηνευτικές προτάσεις Τραμπ που έχουν δοθεί στους Ευρωπαίους τις τελευταίες εβδομάδες περιλαμβάνουν την αποκατάσταση των ρωσικών ενεργειακών ροών προς την Ευρώπη, μεγάλες αμερικανικές επενδύσεις στη Ρωσία, καθώς και τη χρήση των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων για έργα, όπως η δημιουργία ενός μεγάλου νέου κέντρου δεδομένων (αμερικανικών συμφερόντων), που θα τροφοδοτείται από τον πυρηνικό σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Ζαπορίζια.

Αμερικανικές εταιρείες προβλέπεται να επενδύσουν σε στρατηγικής σημασίας τομείς στη Ρωσία, όπως η εξόρυξη σπάνιων γαιών και οι γεωτρήσεις πετρελαίου στην Αρκτική, σύμφωνα με την εφημερίδα, η οποία επικαλείται μη κατονομαζόμενο Ευρωπαίο αξιωματούχο, για να τις συγκρίνει με μια οικονομική εκδοχή της διάσκεψης της Γιάλτας του 1945.

Το Κρεμλίνο χαιρετίζει τη στάση του Αμερικανού προέδρου, ιδίως τη συνέντευξη που αυτός παραχώρησε στο Politico και δημοσιεύθηκε την Τρίτη. Στη συνέντευξη ο Τραμπ υποστηρίζει πως η Ρωσία, επειδή είναι "πολύ μεγαλύτερη" και "πιο ισχυρή" από την Ουκρανία, χαίρει ισχυρότερης διαπραγματευτικής θέσης. Ο ηγέτης των ΗΠΑ εκτίμησε επίσης πως η Ουκρανία πρέπει να διεξαγάγει εκλογές, κατηγορώντας το Κίεβο ότι "χρησιμοποιεί τον πόλεμο" για να τις αποφύγει.

Άλλωστε οι πιέσεις προς τον Ζελένσκι είναι πολλαπλές. Οι έρευνες των συνδεόμενων με το FBI ουκρανικών υπηρεσιών καταπολέμησης της διαφθοράς περικυκλώνουν τον κύκλο και το κόμμα του Ουκρανού προέδρου, ενώ η σταδιακή καταστροφή του δικτύου ηλεκτροδότησης, λόγω ρωσικών επιδρομών, και η αναφερόμενη κατάληψη του Σίβερσκ δημιουργεί αμείλικτα δεδομένα επί του εδάφους.

Εξ ού και η διαπραγματευτική στάση της Μόσχας σκληραίνει. Η Ρωσία επιθυμεί να υπάρξει μια σειρά εγγράφων, προκειμένου να υποστηριχθεί μια μακροπρόθεσμη και βιώσιμη ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία, με εγγυήσεις ασφαλείας για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, δήλωσε ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ.

Κοινώς, η ρωσική πλευρά μεταφέρει τη συζήτηση στη βάση που την τοποθέτησε τον Δεκέμβριο του 2021, με τα δύο οιονεί τελεσίγραφα που κατέθεσε προ της εισβολής στην Ουκρανία υπό μορφήν σχεδίων συμφωνιών με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ για μια νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας στην Ευρώπη. Και η παρελκυστική τακτική των Ευρωπαίων ηγετών δεν συνιστά απάντηση ουσίας σε αυτή τη διαφαινόμενη "μεγάλη συνεννόηση" των εξωευρωπαϊκών δυνάμεων επί του μέλλοντος της Γηραιάς Ηπείρου.